Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Page 141

Ritdómar
Allt sem skiptir máli. . .
Steinunn Sigurðardóttir. Hugástir.
Mál og menning 1999,69 bls.
I
Þegar ritferill Steinunnar Sigurðardóttur
er skoðaður vekur athygli að verk hennar
eru innan allra bókmenntagreina; hún
skrifar ljóð, smásögur, skáldsögur, leikrit
(fyrir sjónvarp) auk þess sem hún hefur
skrifað barnasögu, viðtalsbók og fengist
við þýðingar. En Steinunn hóf feril sinn
sem ljóðskáld og hinn Ijóðræni strengur
er til staðar í flestum verkum hennar og
setur til að mynda sterkan svip sinn á
skáldsögur hennar Tímaþjófinn og Ástin
ftskanna.
Fyrsta bók Steinunnar var ljóðabókin
Sífellur sem kom út árið 1969. í kjölfarið
sigldi ljóðabókin Þar ogþá (1971) og átta
árum síðar kom þriðja ljóðabókin,
Verksummerki (1979). Á níunda ára-
tugnum sneri Steinunn sér að smásagna-
gerð og skrifaði tvö leikrit fyrir sjónvarp,
en eina ljóðabók gaf hún út 1987,
Kartöfluprinsessuna. Fimm árum síðar
kemur Kúaskítur og norðurljós (1991) og
tæpur áratugur líður á milli hennar og
Hugásta sem kom út í fyrra. Hugástir er
sem sagt sjötta ljóðabók Steinunnar en
hún hefur einnig gefið út fimm skáldsög-
ur, auk fleiri verka, síðasdiðin fimmtán
ár. Á þessum þrjátíu árum sem ritferill
hennar spannar hefur hún fest sig ræki-
lega í sessi sem einn af athyglisverðustu
samtímahöfundum okkar.
II
Steinunn Sigurðardóttir hefur ótvíræða
sérstöðu í íslenskum bókmenntum og
erfitt að skipa henni í flokk með öðrum
höfundum. Vissulega er hún hluti af
hópi ungra ljóðskálda sem ef til vill má
kenna við 68-kynslóðina og sem fram
komu á ofanverðum sjöunda áratugnum
og byrjun þess áttunda. Þetta er kynslóð-
in sem kom á eftir kynslóð atómskáld-
anna og módernistanna - kynslóð sem
leitaði nýrra leiða eftir róttæka höfnun
hefðbundinnar ljóðlistar; eftir uppbrot
formsins og innleiðingu hins torráðna
myndmáls og svartsýnnar heimssýnar
eftirstríðs- og kaldastríðsáranna; og í
andstöðu við bylgju nýraunsæislegrar
þjóðfélagsádeilu. Þetta er kynslóðin sem
leiddi húmorinn aftur til hásætis í ís-
lenskum bókmenntum, enda off kölluð
„fýndna kynslóðin". Sérstaða Steinunnar
í þessum hópi fólst kannski fýrst og
ffemst í þeirri staðreynd að hún var eina
konan í hópnum og hin kankvísa kven-
lega rödd sem talar í fýrstu ljóðabókum
Steinunnar sker sig því sannarlega úr
karlakórnum (þótt ég sé alls ekki að
halda því fram að sá kór hafi verið ein-
radda!).
Sú umbylting ljóðformsins og það
hefðarandóf sem atómskáldin áttu
stærstan þátt í að innleiða í íslenska ljóð-
list er að sjálfsögðu enn til staðar í verk-
um næstu kynslóðar (og kynslóða - það
er engin leið til baka) en það sem ein-
kenndi hið „frjálsa form“ sporgöngu-
TMM 2000:4
malogmenning.is
139