Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Síða 146

RITDÓMAR
tíminn spanni mörg ár en einmitt þessa
helgi hugleiðir Þórsteina og riíjar upp líf
sitt síðustu árin. Sem dæmi um einsemd
hennar eru dagdraumarnir. Með reglu-
legu millibili spinnur hún upp viðtöl og
minningarræður þar sem hennar per-
sóna, og að sjálfsögðu einstakir hæfileik-
ar, eru í forgrunni. í þessum ímynduðu
viðtölum skemmtir hún sér á annarra
kostnað oggerirtvennt um leið, afhjúpar
leiðindi hversdagsins og eigin einangr-
un.
Sá eini sem sýnir Þórsteinu verulega
athygli, og reyndar óþolandi athygli, er
Stígur. Hann er nágranni hennar, sérvitr-
ingur sem er með nefið ofan í hvers
manns koppi og getur gert heilvita mann
vitlausan á hálfum degi. Þórsteina tekur
sérvisku hans og uppáþrengjandi fram-
komu af stökustu „ró“ allt þar til líf henn-
ar tekur á sig óvænta mynd sem knýr
þessa settlegu konu að lokum til ófýrirsjá-
anlegra og glæpsamlegra aðgerða. En þá
þarf hún á öllu sínu viljaþreki að halda,
einkum og sér í lagi í tengslum við Stíg.
Kular af degi er þriðja skáldsaga Krist-
ínar Marju en hún hefur þegar getið sér
gott orð fýrir að skrifa sögur sem koma
lesanda á óvart. Hún hefur náð þeirri
tækni að halda lesanda í spennu bækur
sínar út í gegn og slær hann síðan út með
óvæntum endalokum. I Kular af degi
gerir hún það með miklum glæsibrag.
Strax á fyrstu síðum sjáum við að eitt-
hvað mikið er að angra þessa heilsteyptu
og ákveðnu konu en þrátt fýrir ýmsar
vísbendingar er lesandi ráðþrota allt til
loka.
Slíkur frásagnarmáti er viss kúnst,
enda ekki öllum gefið að skrifa spennu-
sögur sem ganga upp. Þ.e.a.s. spennu-
sögur sem halda lesanda í járnum þar til
yfir lýkur. En það tekst Kristínu með
bravúr. Ekki spilla fýrir hæðnislegar
hugleiðingar og orðaleikir sem krydda
söguna og létta geð lesanda um leið.
Þórsteina minnir reyndar töluvert á
Öldu úr Tímaþjófi Steinunnar Sigurðar-
dóttur: Alda og Þórsteina eru báðar
heimskonur með umgjörðina á hreinu
og fyndin tilsvör á reiðum höndum ef
svo ber undir. Þær kenna til að hafa eitt-
hvað ákveðið fyrir stafhi en peninga-
áhyggjur eru víðs ijarri. Þær lifa báðar og
hrærast í merkjavörum og það að vera
inni í sjónmáli karla skiptir þær báðar
miklu máli. En efnistök þessara tveggja
rithöfunda eru hins vegar það ólík að
samanburðurinn nær vart lengra. Stein-
unn skrifar ljóðræna ástarsögu með
harmrænum endi sem túlka má sem svo
að söguhetjan tapi og gefist upp, en
Kristín skrifar spennu- og ádeilusögu
þar sem söguhetjan lifir af. Það er hins
vegar álitamál, hvor þessara tveggja per-
sóna hlýtur hamingjuna! Báðar eða
hvorug?
Fleiri þekktir höfundar „ganga aftur“
með gamalkunna orðaleiki sína og má
þar til dæmis nefna Þórarin Eldjárn og
Auði Haralds sem skýtur forvitnar
nágrannakonur í kaf með hárbeittri
íróníu. Eina vísun má greina en hún
minnir glettilega á aðfinnslur úr Alþýðu-
bók Halldórs Laxness. Það er þegar Þór-
steina býður Stíg, einu sinni sem offar, að
gæða sér á kræsingum á heimsmæli-
kvarða:
(Hann) ... Skóflaði í sig kæfunni og
slaffaði í sig súpunni. Ég hélt samt ró
minni. Mér þykir ekki ástæða til að
ávíta Stíg fyrir borðsiðina meðan hálf
þjóðin kann ekki að halda á hnífi og
gaffii. (Bls.16)
Þessa efnisgrein má jafnff amt túlka sem
ádeilu á nútímamanninn sem leyfir sér
ekki lengur að lifa og njóta í hraða
nútímans. Munurinn á exótísku lostæti
eða frönskum kartöflum sem matreidd-
ar eru á 5 mínútum er enginn. Það eina
144
malogmenning.is
TMM 2000:4