Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Blaðsíða 153

RITDÓMAR
fenginn til að taka allar myndirnar í bók
Arkitektafélagsins þannig að einstakt
samræmi næst frá einni síðu til annarrar.
Þá eru myndirnar að jafnaði helmingi
stærri í bók Arkitektafélagsins en í Leið-
arvísi Abrecht. Hins vegar fylgir oftast
ein mynd hverri umfjöllun og gjarnan er
sú mynd af framhlið viðkomandi húss.
Birgit Abrecht hefur hins vegar tekið
flestar myndirnar í sinni bók sjálf, þó svo
að um tugur sé eftir áðurnefndan Guð-
mund Ingólfsson og tíu aðrir hafi tekið
einstakar myndir. Vegna þrítyngds text-
ans nær umfjöllunin um flestar bygging-
arnar yfir heila opnu og gefur það höf-
undinum kost á að hafa nokkrar myndir
af hverri byggingu, auk grunnteikningar.
Þannig er húsið gjarnan sýnt bæði að utan
og innan og fæst af því heillegri mynd, þó
svo að myndirnar í bók Abrecht séu
minni en í riti Arkitektafélagsins.
Textana skrifar höfundurinn sjálfur og
eru þeir ágætíega samdir, nákvæmir og
lýsa prýðilegu innsæi Abrecht og einlæg-
um áhuga hennar á íslenskri byggingalist.
Hún virðist hafa lagt á sig ómælda vinnu
til að kynna sér sögu bygginganna og
mikilvægi þeirra fyrir íslenska húsagerð-
arlist. Sigríður Ólafsdóttir á hins vegar
heiðurinn af textagerðinni í bók Arki-
tektafélagsins, en ásamt Hjörleifi Stefáns-
syni, sem samið hefur textana við hús í
varðveislu Þjóðminjasafnsins, og Málffíði
Kristjánsdóttur, sem kemur ásamt Sigríði
að húsum á landsbyggðinni, tekst henni
að lýsa sérkennum húsanna með látleysi
og innsæi svo lesandinn fær greinargóða
mynd af byggingu og gildi hennar. Textar
Hjörleifs eru einnig mjög greinargóðir og
vandaðir. Þeir gefa lesandanum fýllta og
skýra mynd af mikilvægi þeirra húsa sem
vernduð eru, efniviði þeirra og stíl, og
breytingum gegnum tíðina ef einhverjar
hafa orðið.
Þegar öll kurl koma til grafar er erfitt
að gera upp á milli ritanna tveggja, svo
ólík eru þau að allri gerð. Þó fjalla þau í
fjölmörgum tilvikum um sama efhi og
sömu byggingar. Vegna brotsins býst ég
samt við að bók Arkitektafélagsins eigi
eftir að dvelja oftar á nátt- eða sófaborð-
inu. Hún er ffábær inngangur að hjörtum
þeirra sem eru að uppgötva leyndardóma
íslenskrar húsagerðar og vilja kynna sér
hvað höfuðborgarsvæðið og landsbyggð-
in hefur að geyma í þeim efhum. Látlaust
og klárt umbrotið og skýrar ljósmyndirn-
ar af byggingunum eiga eftir að fleyta
bókinni langt. Hafi menn ekki þegar hrif-
ist af þeim byggingum sem hún hefur að
geyma munu myndir Guðmundar Ing-
ólfssonar örugglega gera gæfumuninn.
Það er grunur minn að bók Arkitektafé-
lagsins muni verða íslendingum nær og
fjær gefandi uppflettibók sem opni augu
þeirra fýrir vanmetinni auðlegð.
Leiðarvísir Birgit Abrecht á hins vegar
eftir að njóta ómældra vinsælda meðal er-
lendra ferðamanna sem vilja kynna sér
nánar þessa hlið mála. Til mikils er að
vinna því flestir túristar sem hingað koma
reka upp stór augu yfir ljótíeik og skipu-
lagsleysi íslenskra byggða. Vonandi á bók
Abrecht eftir að breyta einhverju um af-
stöðu þeirra. Þá er þetta kjörin bók í
ferðalagið, hentug í hanskahólfið eða á
mælaborðið, og afbragðsgott uppflettirit
þegar ekið er fram á kirkjur og aðrar
merkar byggingar sem ferðalangurinn
hefur ekki enn kynnt sér. Hér er ekki síður
verk að vinna því skeytingarleysi okkar
gagnvart menningarlegum verðmætum
er annað sem vekur furðu útlendinga sem
hingað koma. Fæstir íslendingar hafa
nennt að staldra við þær gersemar sem við
eigum þó um allt land og felast ekki síst í
undurfögrum sveitakirkjum sem févana
sóknir hafa séð sér sóma að hlú að með
ráðum og dáð. Leiðarvísir Abrecht er
kjörið vopn gegn sinnuleysi okkar gagn-
vart eigin byggingalist.
Halldór Björn Runólfsson
TMM 2000:4
malogmenning.is
151