Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.03.2006, Qupperneq 81

smátt og smátt sem sérstakt form af
karllægri fegurð sem var einkennandi fyrir
stríðshetjur.“ (Treheme, 1995, bls. 106).
Treheme fjallar þama um karlmanninn
sem stöðuga brc\tu, upphafinn sem ím\'nd
stríðshetju á besta aldri. A hvaða aldri
öðlast karlmaðurinn ímynd sína sem
stríðshetja og á hvaða aldri missir hann
hana? Hvernig er hægt að nota efnis-
menninguna til þess að marka slík
persónuumskipti? Hvernig tengdist
stríðshetjan öðmm karlmönnum á mis-
munandi aldri. annarri stétt eða af öðrum
eþnískum uppruna? Treherne leggur
áherslu á sítt hár og snvrtimennsku við
sköpun stríðshetjuímyndarinnar en glc\mir
í þessu sambandi að fjalla um hina
menningarbundnu skvnjun á líkama
karlmannsins sem býr vfir líffræðilegum
breytingum, eins og skeggvexti eftir
kvnþroskaaldur, hugsanlegum hármissi
eða að hár taki að grána á efri árum.
Heildstæðari nálgun vantar innan
k\Tijafomleifafræöinnar þar sem hin lærða
staða aldurs er tekin með í reikninginn,
samhliða nánari ígrundun á ýmsum
gerðum lífshlaupsins, en hvort tveggja
hefur í auknum mæli verið meðtekið innan
margra annarra hug- og félagsvísinda-
greina. Hið sértæka safn hugtaka um
lífshlaup manneskjunnar þróaðist úr þeim
anga félagsfræði sem snýr að félagslegum
stefnumálum en markmiðið með því er
að greina og endurskilgreina eiginleika
hinna mismunandi þrepa í lífinu. I stað
þess að beina sjónum eingöngu að lífs-
ferlinu (e. life cycle), eins og bemsku,
fullorðinsaldri, elli o.s.frv., þá var lífs-
hlaupshugtakið (e. life course) notað til
þess að skilja líf manneskjunnar sem
samfellda heild. Þessi hugmynd þróaðist
hratt eftir að hún kom fram á sjónarsvið
fræðanna á níunda áratug síðustu aldar,
um leið og félagsfræðingar og öldmnar-
fræðingar horfðust í augu við öra íjölgun
aldraðra á Vesturlöndum. Viðmið lífs-
hlaupsrannsókna byggja því hveiju sinni
á afrnörkuðum og „endilöngum" tíma (e.
longitudinal), þegar tiltekin þrep og
umskipti í lífi manneskjunnar em greind:
„... hvernig samfélagið mótar hinn
einstaklingsbundna og félagslega tilgang
hins lífíræðilega tíma ...“(Hagestad, 1990,
bls. 151). Með því að yfirfæra þess konar
viðmið á fomleifafræðilegt samhengi. er
mögulegt að greina aldursþrep sem ekki
eiga við þá samsetningu aldurs og
kyngervis sem þekkist í vestrænum
samfélögum nútímans (Gowland. 2001.
bls. 162).
Innan sagnfræöinnar hefur áhugi á
lífshlaupi manneskjunnar komið frá
lýðfræðilegum rannsóknum og þá sér í
lagi í gegnum greiningar á legsteinum og
áletrunum á þeim (t.d. Harlow og
Lawrence, 2002). Því hefur t.d. verið
haldið fram að í ríki hinna fomu Rómverja
hafi maigbreytileiki nafha og aldurs verið
mikill (Parkin, 1992). Almennt er nú litið
svo á að aldur sé einn af þeim fjórum
þáttum sem mótar einstaklinginn og
félagslega reynslu hans í fortíðinni, við
hliö k\ ngervis, eþiísks uppmna og stéttar
(Laslett, 1995, bls. 4). Sagnfræðingarhafa
verið uppteknir við félagsfræðilega nálgun
lífsferla, andstætt því sem tíðkast meðal
fomleifafræðinga, en þeir hafa einkum
lagt áherslu á mannfræðileg sjónarmið í
þessu sambandi. Rammi lífshlaups-
raimsókna hefur hjálpað félagsfræðingum
við að grema lífremslu mismunandi hópa
og einstaklinga, auk þess sem að með
honum hefur verið hægt að tengja hið
samsetta líf manneskjunnar við mis-