Breiðholtsblaðið - 01.08.2006, Qupperneq 12

Málefni Strætó bs. eru til um-
fjöllunar hjá Reykjavíkurborg.
Þær endurbætur sem gerðar
voru á þjónustu strætisvagn-
anna, m.a. með nýju leiðakerfi
sem tekið var upp fyrir rétt
rúmu ári, hafa ekki skilað þeim
árangri sem að var stefnt. Far-
þegum Strætó bs. hefur fækkað
umtalsvert og verulegur halli
hefur myndast í rekstri félags-
ins. Hafa þessar breytingar mis-
tekist. Hentar skipulag Reykja-
víkurborgar og jafnvel alls höf-
uðborgarsvæðisins ekki þessum
samgöngumáta. Hefur einkabíll-
inn endanlega fest sig í sessi
gegn almenningssamgöngum á
höfuðborgarsvæðinu.
Veðurfar, vegalengdir og
skreppiþörf
Eflaust koma þessir þættir allir
við sögu og jafnvel fleiri. Einkabíl-
um hefur fjölgað meira og hraðar
að undanförnu en dæmi eru áður
til. Höfuðborgarsvæðið hefur ein-
nig þanist út með meiri hraða en
áður. Ný hverfi hafa byggst á
skömmum tíma auk þess sem
þéttleikastuðull þess er með
þeim lægsta sem þekkist á borg-
arsvæðum. Vegalengdir eru mikl-
ar miðað við fólksfjölda sem leiðir
til þess að almenningssamgöngur
verða kostnaðarsamari. Veðurfar
er fremur óhagstætt almennings-
samgöngum og spyrja má hvort
Íslendingar eru meira á ferðinni á
milli staða og flýti sér meira en
íbúar annarra þjóða. Ekki munu
hafa verið gerðar nákvæmar
rannsóknir á ferðatíðni landans
og þörf á flýti en uppbygging
skóla- og frístunda eru með þeim
hætti að skapa verulega umferð
foreldra með börn á milli staða.
Einnig má spyrja hvort Íslending-
ar séu haldnir meiri skreppiþörf
en aðrar þjóðir og fari þannig oft-
ar á milli staða á hverjum sólar-
hring en algengt getur talist ann-
arsstaðar.
Aðeins um 35% tekja
af fargjöldum
Fyrir fimm árum var ákveðið að
sameina og samhæfa almennings-
samgöngur á öllu höfuðborgar-
svæðinu í ljósi þess að um eitt
íbúa- og atvinnusvæði er að ræða
þótt það skiptist í sjö sjálfstæð
sveitarfélög. Strætó bs. var stofn-
að á árinu 2001 sem byggðasam-
lag sjö sveitarfélaga. Hugsunin að
baki þess var einkum að bæta
þjónustu almenningssamgang-
anna og að létta rekstur þeirra
sem kostuð er að verulegu leiti af
sveitarfélögunum. Af 2,3 milljarða
króna tekjum strætisvagnana
koma aðeins um 800 þúsund af
sölu farmiða en um 1,5 milljarður
eru framlög frá sveitarfélögunum
eða um 65% teknanna. Þá má ein-
nig geta þess að framlögin reikn-
ast ekki alfarið eftir eignaraðild
sveitarfélaganna að Strætó bs.
sem byggist á íbúafjölda þeirra.
Reykjavíkurborg greiðir t.d. 69%
framlaganna þótt eignaraðild
borgarinnar sé aðeins 63% og
helgast sú skipting af því viðmiði
að íbúar Reykjavíkur notfæri sér
þjónustu strætisvagnanna hlut-
fallslega í meira mæli en íbúar
hinna sveitarfélaganna.
Leiðakerfið leysti ekki
vandann
Annar liður í að auka afköst og
skilvirkni almenningssamgang-
anna og bæta þjónustu þeirra var
að ráðast í mikla endurskipulagn-
ingu á leiðakerfi strætisvagnanna
og samhæfa það betur svæðinu
sem held í stað þess að láta mörk
sveitarfélaga ráða nokkru um
uppbyggingu ferða eins og áður
var. Miklar vonir voru bundnar
við hið nýja leiðakerfi sem byggt
var upp af ákveðnum stofnleiðum
að erlendri fyrirmynd. Í hinu nýja
kerfi aka vagnar um stofnleiðir á
tíu mínútna fresti sem er hugsað
til að tryggja nægjanlega ferða-
tíðni til þess að sem flestir geti
notfært sér þjónustuna en síðan
er tenginet innan tiltekinna
svæða. Mikil gagnrýni kom fram á
hið nýja leiðakerfi, bæði frá
starfsfólki Strætó bs. og einnig frá
viðskiptavinum félagsins sjálfum
farþegunum. Vegna gagnrýninnar
var ráðist í að endurskoða kerfið
og sníða af því ýmsa galla í ljósi
þeirrar reynslu sem fékkst með
notkun þess.
Farþegum fækkað um 1,2
milljónir
Þrátt fyrir sameiningu almenn-
ingssamganga á höfuðborgar-
svæðinu, uppstokkun leiðakerfis
Strætó bs. og lagfæringar á því
samkvæmt óskum notenda hafa
vonir um aukna notkun strætis-
vagna og bættan rekstrargrund-
völl Strætó bs. ekki gengið eftir.
Farþegum hefur fækkað ár frá ári.
Fjöldi þeirra hefur farið úr um 8.6
milljónum á árinu 2002 niður í um
7.4 milljónir á síðasta ári eða
fækkað um allt að 1,2 milljónir á
þremur árum. Afkomutölur fé-
lagsins hafa einnig farið á sömu
leið. Um 89.4 milljón króna hagn-
aður varð af rekstri Strætó bs. á
árinu 2003 en tap síðasta árs varð
rúmlega 197 milljónir. Við það
bætist að samkvæmt rekstrar-
spám virðist stefna í allt að 360
króna tap á þessu ári.
Umhverfisvandi og mið-
borgarskattar
Hvað sem þessum tölum líður
og að almenningssamgöngur telj-
ast ekki til lögbundinnar þjónustu
sveitarfélaga þá er viðurkennt að
um réttlætismál og nauðsynlega
þjónustu að ræða. Einnig er um
umhverfismál að ræða vegna
þess að eftir því sem stærra hlut-
fall íbúa notfærir sér þann sam-
göngumáta dregur úr álagi á um-
ferðamannvirki og mengun. Víða
er reynt að takmarka umferð í
borgum með sérstökum ráðstöf-
unum, einkum í miðborgum, og
má geta þess að nú kostar 15
krónur norskar eða um nífalda þá
upphæð í íslenskum krónum að
aka á einkabíl inn í miðborg Osló-
ar og sambærilegur skattur er nú
til reynslu í Stokkhólmi þar sem
þó allt að 70% af umferð inn til
miðborgarinnar er með almenn-
ingssamgöngum. Borgaryfirvöld í
Kaupmannahöfn fylgjast grannt
með tilrauninni í Stokkhólmi og
víðar er verið að leita leiða til
þess að draga úr bílaumferð í
borgum.
Sveitarfélögin eða ríkið
Þær leiðir sem nú eru til um-
ræðu og athugunar vegna vanda
Strætó bs. eru m.a. þær að hvort
heppilegt geti verið að skipta al-
menningssamgöngunum aftur
upp á milli sveitarfélaganna sem
standa sameiginlega að þeim nú.
Þær hugmyndir eru einkum
komnar frá Reykjavíkurborg enda
eru Reykvíkingar lang stærstu
notendur almenningssamgang-
anna. Jónína Bjartmars umhverf-
isráðherra hefur varpað því fram
hvort réttlætanlegt gæti verið að
ríkisvaldið komi á einhvern hátt
að rekstri þessa samgöngumáta
þar sem um mikilvægt umhverfis-
mál sé að ræða. Engum hugmynd-
um hefur þó verið varpað fram
um á hvern hátt slík þátttaka yrði
útfærð en benda má á að ríkis-
sjóður hefur all nokkrar tekjur af
starfsemi á borð við rekstur al-
menningssamganga í formi skatt-
lagningar. Strætó bs. greiðir t.d.
um 300 milljónir króna til ríkisins
á þessu ári í formi virðisauka-
skatts og olíugjalds auk annarra
hefðbundinna gjalda atvinnurek-
enda. Á þann hátt renna skatt-
greiðslur íbúanna til sveitarfélag-
anna áfram inn í ríkissjóð sem
skattleggur starfsemi þeirra. Þau
gjöld sem Strætó bs. þarf að
greiða til ríkisins á þessu ári jafn-
gilda því næstum því tapi sem
áætlað er að félagið verið fyrir.
Hver sem niðurstaðan af endur-
skoðun á rekstri almenningssam-
ganganna verður þá má ljóst vera
að þeim verður haldið áfram í
ljósi nauðsynjar á þessari þjón-
ustu og einnig um hversu stóran
umhverfisþátt er að ræða. Hvort
tekst að venja íbúa höfuðborgar-
svæðisins við að nota þær í meira
mæli í framtíðinni er öllu óljósara.
Til þess að svo megi verða þurfa
borgarbúar að sjá augljósa kosti
þess að taka strætóinn fram yfir
einkabílinn t.d. til þess að fara til
og frá skóla og vinnu. Eins og
staðan er í dag verður ekki annað
sagt en að almenningssamgöng-
urnar eiga í vanda.
ÁGÚST 200612 Breiðholtsblaðið
Sími:
511 1188 &
895 8298
Heimasíða: www.borgarblod.is
Almenningssamgöngur í vanda
Úr höfuðstöðvum Strætó í Mjódd.
Netsaga.is
GETRAUNANÚMER LEIKNIS
ER 111