Vesturbæjarblaðið - 01.12.2005, Blaðsíða 13

DESEMBER 2005 13Vesturbæjarblaðið
anna á milli. Hver myndskreyting,
hver opna, stendur einnig svolítið
sér sem myndefni. Þannig hefur
þetta verið samtvinnað.
Hættir og mörk innihalda
50 ólík ljóð
- Þú ert einnig að gefa út ljóða-
bókina „Hættir og mörk“, sem er
ljóðabók fyrir fullorðna. Nafnið á
bókinni þvælist kannski fyrir ein-
hverjum. Hvað á það að tákna?
„Það skýrist nú þegar fólk fer
að rýna í bókina vegna þess að
þetta vísar til þess að það er
nokkuð mikið um það í þessum
ljóðum gegnumgangandi bragar-
hættir og fjármörk notuð nokkuð
í líkindamáli bókarinnar. Það er
talað um það að vera í þessum
eða hinum bragarhætti, og þá er
ekki alltaf verið að tala um kveð-
skap. Sömuleiðis er verið að tala
um sauðfjármörk, þau koma
nokkrum sinnum fyrir, og þetta
er þessi beina vísun. En þetta
eru hvoru tveggja nöfn sem geta
þýtt mjög margt, t.d. aðferð eða
birtingaform og mörk geta þýtt
landamæri eða mörk milli ein-
hvers. Svo ef þú berð fram nafn
bókarinnar mjög óskírt gæti það
hljómað sem hættumörk!
Þetta er ljóðasafn en ekkert
sérstakt þema er í bókinni. Í
henni eru rúmlega 50 ljóð og
kannski má segja að það sem
sameinar þau er það hvað þau
eru ólík. Sum er háttbundin, sum
eru í lausu máli, sum er prósa-
ljóð, önnur eru örstutt og önnur
lengri. Það er því enginn gegn-
umgangandi þráður í henni,
hvorki með hætti eða mörk, samt
er það líkingamál sem bregður
oftar fyrir en öðru. En að öðru
leiti tel ég að bókin sé fjölbreyti-
leg, ljóð frá ýmsum tímum, en
flest eru þau þó tiltölulega ný.
Það helgast kannski af því að
þetta er fyrsta ljóðabókin sem ég
gef út fyrir fullorðna í ein 14 ár.
Síðan hef ég fyrst og fremst verið
að skrifa prósa en líka heilmikið
fyrir börn.“
Öll ævintýri H.C. Ander-
sen á íslensku
- Þú ert að þýða öll ævintýri
H.C. Andersen á íslensku sem síð-
ar eiga að koma út í heildarútgáfu
hjá bókaútgáfunni Bjarti. Hvernig
miðar því verkefni?
„Þetta byrjaði þannig að ég
heyrði minnst á það að það væri
þörf á því að þýða mikið af þess-
um ævintýrum upp á nýtt. Þýð-
ing Steingríms Thorsteinssonar
er lang þekktust en hún kom út
um aldarmótin 1900 og talið að
margt í henni væri orðið gamal-
dags. Þýðingin var skrifuð á tal-
máli þess tíma sem var mjög
óhátíðlegt, ekki mjög bók-
menntalegt eða uppskrúfað, og
einmitt slíkt mál úreldist mjög
fljótt á prenti.
Einnig hafa mörg af ævintýrum
H.C. Andersen aldrei verið þýdd
á íslensku en með þessari þýð-
ingu minni er verið að ráða bót á
því. Ég er að þýða öll ævintýrin
sem eru alls 156 en Steingrímur
þýddi um það bil þriðjung þeirra,
eða 55 ævintýri. Á seinni stigum
bættu aðrir þýðendur nokkru
við, t.d. Pétur Sigurðsson og
Björgólfur Ólafsson. Öll þekkt-
ustu ævintýrin er síðan búið
margsinnis að þýða, s.s. „Eldfær-
in“ og „Prinsessan á bauninni.“
Hugmyndin nú er að eiga í einni
bók öll ævintýri og sögur H.C.
Andersen á íslensku en þau eru
um 1.000 blaðsíður.“
- Hvenær kemur þessi bók út?
„Nú er 200 ár liðin frá fæðingu
skáldsins en það var ekkert
markmið að bókin kæmi út á
þessu ári, það er alveg nóg að
gerast í ár. En vonandi verður
það einhvern tíma á næsta ári.
Ég er ekki búinn að lesa hvern
einasta bókstaf til enda í ævin-
týrunum en er talsvert langt
kominn með þessa þýðingu.
Margt af þessu hefur aldrei verið
þýtt á íslensku. Mörg þessara
ævintýra sem aldrei hafa verið
þýdd eru mjög góð og ekkert
síðri en þau sem við þekkjum í
dag, en ég veit ekki hvort Stein-
grímur valdi sjálfur það sem
hann þýddi eða hvort hann
þýddi eftir einhverri úrvalsút-
gáfu á dönsku. Ég þýði úr stað-
festri heildarútgáfu en þetta er
með þekktustu og mest þýddu
bókmenntum í heimi.“
- Mannstu hvaða ævintýri þú
heyrðir fyrst í æsku?
„Systir mín fékk útgáfu Stein-
gríms í jólagjöf þrenn jól í röð. Ég
las þetta, kannski 6 eða 7 ára
gamall, og man að það var sér-
staklega ævintýrið „Eldfærin“
sem höfðaði til mín. Ég held að
það hafi sérstaklega verið hund-
arnir, lýsingin á þeim og augna-
stærðin sem byrjaði á stærð við
undirskálar en endaði sem Sívali-
turn. Ég skildi varla hvað það var
en hlaut samt að vera óskaplega
stór bygging. Þessi ævintýri eru
alls ekki öll eins, þau eru t.d.
mjög misjöfn að lengd, sum
kannski allt að 100 blaðsíður en
önnur bara hálf blaðsíða. Það
halda margir að þekktustu ævin-
týrin séu þjóðsögur, líkt og
Grimmsævintýri, og sagnararfur.
Sum eiga reyndar þannig upp-
runa því H.C. Andersen hefur
heyrt gamla sögu sem hann tek-
ur upp og breytir í ævintýri. En
langflest þeirra eru frumsamin
eftir þennan sérstæða og frum-
lega höfund og eru mjög fjöl-
breytt.
Það sem kemur mér annski
mest á óvart hvað hann var
nærri okkur í tíma en maður
hugsaði oft. Manni finnst eins og
í „Eldfærunum“, þar sem her-
maður er að þramma úti í skógi,
að sagan gerist á miðöldum. Eitt
ævintýrið heitir „Sæslangan“, og
sú slanga er í dag símastrengur-
inn sem liggur í sjónum milli
landa. Skáldið dó á síðasta hluta
19. aldar og þá voru auðvitað
komnar lestasamgöngur, sími og
einhvers staðar rafmagn.“
Skáldsöguefni fyrir
fullorðna
- Hvað er í farvatninu hjá þér
annað?
„Það er ýmislegt á hugmynda-
stigi en spurningin er svo á end-
anum hvað sett er í forgang. Ég
er með skáldsöguefni fyrir full-
orðna sem ég er að fara að sinna
meira og meira og einnig er ég
með barnayrkingar og smásögur.
Ég er með margt undir í einu,
það er bæði þægilegt og óhjá-
kvæmilegt. Maður er með hug-
myndir að svo mörgu og það
leiðir óhjákvæmilega til þess að
það er margt í gangi. Síðan er
það skyndilega eitt efni sem fær
alla áhersluna um sinn.“
- Eru einhverjar bækur sem
koma út fyrir jólin áhugaverðari
en aðrar að þínu mati?
„Ég hef ekki lesið mjög margt,
en mér sýnist að í skáldsagnar-
gerðinni sé mikil gerjun og mikil
breidd og ég get nefnt tvær bæk-
ur sem ég hef lesið og mér finnst
frábærar en gríðarlega ólíkar.
Þetta er annnars vegar „Rok-
land“ eftir Hallgrím Helgason og
hins vegar „Hinir sterku“ eftir
Kristján Þórð Hrafnsson. Þetta
eru hvoru tveggja bækur sem
mér finnst mjög vel unnar og
þær grípa mann heljartökum
strax frá upphafi. Þær fjalla báð-
ar um hina stóru eilífðar- og til-
vistarspurningar en snerta líka
þjóðfélagsástandið eins og það
er hér og nú. Ég held að það
hljóti einnig að vera vondar bæk-
ur á markaðnum, það hefur alltaf
verið, og á að vera!
Það sem er einhvers virði lifir,
annað ekki.“
Þjóðin á glæpasagna-
fylleríi!
- Uppgangur glæpasagna er
mikill. Kemur það þér á óvart?
„Það er sjálfsagt að glæpasög-
ur séu skrifaðar. Það er fagnaðar-
efni að það er aðallega verið að
skrifa góðar glæpasögur en ég
átta mig ekki alveg á þessari
fagnaðarstunu sem nú um þessar
mundir fer um gjörvallan bók-
menntaheiminn út af þessu.
Þetta er virðingarverð grein bók-
mennta, þröng sérgrein, og á að
vera það, en nú stendur yfir
hrikalegt fyllerí á þessu!
En það kemur að því að því
fylleríi linnir. En það er svo
margt á Íslandi sem verður svo
öfgakennt. Kannski að ferða-
mannageirinn þurfi að grípa inn í
atburðarásina ef það fer að
spyrjast út um heiminn að hjá
þessari 300 þúsund manna þjóð
sé allt þjóðfélagið undirlagt af
glæpamönnum, raðmorðingjum
og níðingum alls konar. Þetta
gæti fælt frá, hingað sé stóhættu-
legt að koma!,“ segir Þórarinn
Eldjárn, rithöfundur. ■