Dagrenning - 01.04.1948, Blaðsíða 42

drengurinn, þótt konungsnafn beri, sem
áformar það að leggja undir sig allan Noreg.
Það hefir líka varla verið að ráðum þegna
hans, sem vissu, hver blessun hafði leitt af
friðsamri stjórn föður hans, og voru þess
svo óðfúsir, að sú friðsanra stjórn héldist,
að þeir hlutuðu sundur lík Halfdanar og
skiptu á milli sín, af því að þeir trúðu því,
að haldast mundi árgæzka og friður, þar sem
hann væri heygður. Ágangs- og yfirdrottn-
unarstefna sú, sem leiddi til þess að Noreg-
ur varð eitt ríki, er því frá öðrum kornin,
og þarf ekki að fara í neinar grafgötur um
það, að Guttormur hertogi hefir verið upp-
hafsmaður liennar. Ilann var af herskáum
feðrum kominn. Faðir lians var Sigurður
hjörtur, konungur á Ilringaríki, en móðir
Sigurðar var Áslaug, dóttir Sigurðar orms í
auga, Ragnars sonar loðbrókar. Hefir Gutt-
ormur án efa verið afburða lierforingi, og
hann leggur á öll ráðin um það, hvemig
herförinni skuli háttað, en lætur Harald
frænda sinn njóta alls heiðursins. Guttorm-
ur hefir einnig verið stjórnsamur og vitur.
Um völd hans er það sagt, að hann „gerðist
forstjóri fvrir hirðinni og fyrir öllum land-
ráðum. Hann var hertogi fyrir liðinu.“ Það
er eigi aðeins vegna þess að hann er rnóður-
bróðir Haralds, að hann fær þessi völd, held-
ur vegna ættar sinnar. Sigurður faðir hans
var konungur á Flringaríki, eins og fyrr segir.
Ilann var eitt sinn einn á veiðum. Þá kom
að honum Haki berserkur með þrjátíu menn
og drápu þeir Sigurð. Eftir það tók Haki
böm lians, Ragnhildi 15 vetra og Guttorm
14 vetra, og hafði þau heim með sér. En
Halfdan svarti sendi þangað menn og björg-
uðu þeir börnunum. Halfdan kvæntist svo
Ragnhildi og var Guttormur hjá þeim, en
Halfdan eignaðist Hringaríki, þar sem Gutt-
ormur hefði átt að verða konungur. Eftir
fráfall Ilalfdanar gerir Guttormur ekki til-
kall til ríkis föður síns. Sýnir það, hvað
liann var vitur, því að meiri líkur voru til
þess að hægt væri að færa út ríki Haralds,
ef öll héruðin voru sameinuð, heldur en með
því að brjóta það upp í smærri ríki. Kon-
ungsnafnið eitt hafði Guttornmr ekki, en
stjórnaði sem konungur og fékk áður en
lauk meira ríki til umráða í Víkinni heldur
en Haraldur konungur átti í upphafi, og
\'arði það fvrir víkingum. En þar helzt ófrið-
ur lengst, því að þangað sóttu þeir land-
flótta Norðmenn, sem hefndu sín með því
að herja á ríki Haralds konungs. Var það
því eigi aðeins hans verk að gera Noreg að
einu konungsríki, heldur og að koma þar á
öruggri stjórn og tryggja það, að sú skipan
héldist og Haraldur vrði fastur í sessi,
Ilver er þá niðurstaðan af þessu? Jú, sú,
sem lauslega hefir verið drepið á áður:
Hefði þeir í Rvkinsvík ekki liaft þann
sið að brynna nautum sínum í vatninu á
vetrum, niundi Halfdan konungur svarti
ekki hafa drukknað þar. Þá hefði Guttorm-
ur ekki fengið öll landráð og yfirherstjórn.
Og hefði hann ekki fengið þau völd, er alveg
óvíst, hvenær Noregur hefði orðið eitt ríki.
Þá hefði heldur enginn landflótti orðið þar
um þær mundir, og þá hefði Færeyjar og
ísland ekki byggzt svo snemrna, sem raun
varð á. Og máske hefði þá komið aðrir land-
námsmenn lnngað, og þá helzt frá Bretlands-
eyjum, svo að ísland hefði orðið einn hluti
Bretaveldis í stað þess að verða eitt af Norð-
urlöndum. \7cgir forsjónarinnar eru órann-
sakanlegir. En það \irðist nokkurn veginn
víst, að hið sviplega fráfall Halfdanar svarta
og valdataka Guttorms hertoga cru upphaf
þeirra atburða, er leiddu til þess að sjálfstætt
norrænt ríki var stofnað á íslandi.
Það var mykjan á ísnum í Rykinsvík, sem
óbeinlínis varð orsök þess að ísland bvggð-
ist. Og er það ekki skrítið, hvað lík eru
nöfnin á Rykinsvík (Röykenvík) og Reykja-
vík, fyrsta bænurn á íslandi?
40 dagrenning