Morgunblaðið - Sunnudagur - 18.01.2015, Blaðsíða 15

18.1. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15
Skeifunni 8 | sími 588 0640 | casa.is
NATUZZI endurspeglar fullkominn
samhljóm og kjarna ítalskrar hönnunar.
NATUZZI umhverfi,staður þar sem fólki líður vel.
– hágæða ítölsk hönnun
Komið og upplifið NATUZZI gallerýið okkar
MODEL 2570
L204 LEÐUR CATEGORY 15 KR.435.000
L224 LEÐUR CATEGORY 15 KR.455.000
L244 LEÐUR CATEGORY 15 KR.475.000
100%made in Italy
www.natuzzi.com
í skrifum í Sunnudagsblaði Morg-
unblaðsins þá hefur það vafist fyr-
ir ýmsum lánveitendum og lána-
milliliðum að reikna út árlega
hlutfallstölu kostnaðar. Til dæmis
tók ELKO þennan mælikvarða út
úr bæklingum sínum um tíma, en
í bæklingnum eru birtar upplýs-
ingar um kostnað við kortalán,
þar sem fyrirtækið taldi sig ekki
hafa nægilega nákvæmar upplýs-
ingar um hvernig ætti að reikna
þennan kostnað út. Neytendastofa
hefur eftirlit með því að rétt sé
reiknað, en ágreiningsmál hafa
komið upp um hvaða kostnað
skuli taka inn í árlega hlutfallstölu
kostnaðar.
Bannað að rukka
umfram raunkostnað
„Kostnaður við lántöku sem lán-
veitandi rukkar neytanda fyrir í
Króatíu verður að vera raunkostn-
aður. Bannað er að áætla kostnað
með einhvers konar meðaltali eða
rukka umfram kostnað sem sann-
arlega hlýst af t.d. greiðslumati
eða lánshæfismati,“ segir Davor.
Þessi liður vekur sérstaka at-
hygli, en kostnaður við lántökur
hér á landi virðist vera meira
fljótandi og matskennt fyrirbæri.
Taka má kostnað við lánshæfismat
sem dæmi. Samkvæmt gjaldskrá
CreditInfo kostar það 590 krónur
að fá lánshæfismat fyrir ein-
stakling. Smálánafyrirtæki rukka
hins vegar lántaka um 5.500 krón-
ur fyrir slíkt mat. Í króatískum
lögum er tekið fyrir álagningu af
þessu tagi.
Eins og bent var á að framan
var króatíska löggjöfin hugsuð til
að tryggja rétt neytenda á fjár-
málamarkaði, styrkja stöðu þeirra.
Meðal ástæðna var að fjölbreyti-
leiki lána væri orðinn meiri, þ.e.
að neytendum byðist slík gnægð
lánatilboða af fjölbreyttum toga að
nauðsynlegt væri að setja sam-
ræmdar reglur sem næðu jafnt til
allra lánveitenda.
„Í greinargerð með lögunum er
talað sérstaklega um það að eftir
2005 hafi viðskiptahugsun bank-
anna einkum verið „stækkun“ og
þess vegna hafi þeir engar hömlur
sett á að bjóða neytendum óhag-
stæð skammtímalán og yfirdrátt-
arlán sem námu jafnvel allt að
þriggja mánaða tekjum lántaka.
Afborganir af langtímalánum eins
og húsnæðislánum gátu farið upp
í 80-90% af mánaðarlegum
tekjum. Þess vegna lítur króatíska
þingið svo að á að inngrip ríkisins
og lagasetning til að tryggja rétt
neytenda við slíkar aðstæður sé
beinlínis skylda.“
Neytendur fá
vopn í hendurnar
„Á heildina litið er ljóst að með
þessari lagasetningu króatíska
þingsins er ætlunin að útrýma
óréttlæti og styrkja samningsstöðu
neytenda. Þarna er verið að færa
neytendum vopn í hendurnar og
það viðurkennt að þeir eru veikari
aðilinn í samningum við fjármála-
fyrirtæki. Ég myndi vilja sjá
þetta gerast hér á Íslandi,“ segir
Davor Purusic.
unarnefndar neytendamála sem
komst að sömu niðurstöðu –
hvort um sig skyldi greiða 250
þúsund krónur fyrir brot sín.
Neytendastofa taldi einnig
ljóst að fyrirtækin sem starfa
undir merkjum félags að nafni
Neytendalán, þ.e. Hraðpeningar,
Múla og 1909, hefðu brotið gegn
21. grein laga um neytendalán
og gegn 3. grein reglugerð-
arinnar þar sem kveðið er á um
útreikning ÁHK. Samtals hlutu
þau því sekt upp á 750 þúsund
krónur fyrir sín brot. Samkvæmt
útreikningum Neytendastofu
innheimtu fyrirtækin kostnað af
lánum sem nam 2.036,6% árlegr-
ar hlutfallstölu kostnaðar.
Þrjú síðastnefndu fyrirtækin
Smálánafyrirtækin fimm eru þau
einu sem hafa fram til þessa ver-
ið sektuð fyrir brot á lögum um
neytendalán. Neytendastofa,
sem hefur eftirlit með að lög-
unum sé framfylgt, úrskurðaði í
júní 2014 að Smálán, Kredia,
Hraðpeningar, 1909 og Múla
hefðu brotið gegn 21. grein lag-
anna og einnig gegn 3. grein
reglugerðar nr. 956 um útreikn-
ing árlegrar hlutfallstölu kostn-
aðar.
Benti Neytendastofa fyrir-
tækjunum á að þau mættu ekki
undanskilja kostnað af fram-
kvæmd lánshæfismats við út-
reikning árlegrar hlutfallstölu
kostnaðar (ÁHK).
Í tilviki Smálána ehf. og Kredia
ehf. þá reiknaði Neytendastofa
út að tækju þau lánshæfismat inn
í árlega hlutfallstölu kostnaðar,
líkt og lögin kveða á um að þau
eigi að gera, þá innheimtu þau
kostnað af lánum sem nemur
3.214% árlegrar hlutfallstölu
kostnaðar – sem er nokkuð vel
yfir 50% hámarkinu sem lögin
bjóða þeim.
Fyrirtækin tvö, sem eru í eigu
sama aðila, fengu því hvort um
sig 250 þúsund krónur í sekt.
Fyrirtækin skutu málinu til áfrýj-
skutu málinu einnig til Áfrýj-
unarnefndar neytendamála en
nefndin hefur ekki skilað nið-
urstöðu ennþá.
Allur vafi tekinn af
í króatísku löggjöfinni
Í króatísku löggjöfinni um neyt-
endalán er skýrt kveðið á um
sektir og tilgreint hversu háar
sektirnar skuli vera eftir því gegn
hvaða ákvæðum laganna er
brotið. Lagaheimildir Neyt-
endastofu eru ekki eins skýrar.
Þar er notað orðalagið „Neyt-
endastofa getur lagt stjórnvalds-
sektir á lánveitanda“ notað en í
króatísku löggjöfinni er sagt að
sambærileg yfirvöld „skuli“
leggja á sektir séu lögin brotin.
Smálánafyrirtækin öll verið sektuð
fyrir brot á lögum um neytendalán