Morgunblaðið - Sunnudagur - 25.01.2015, Blaðsíða 46

46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25.1. 2015
N
eyðarprentun Seðlabanka evr-
unnar er hafin fyrir alvöru.
Tölurnar um áformin sýnast
tröllvaxnar og þær eru það.
Burðarklárinn beygður
Þjóðverjar, sem hafa miklar efasemdir um þessar að-
gerðir, meðal annars lögmæti þeirra, og eru enn
ósáttir við þær, telja sig þó hafa náð að takmarka um-
fangið nokkuð. Það hafi tekist með því að skilyrða að
evruþjóðirnar væru „aðeins“ í samábyrgð fyrir 20
prósent af töfrabragðafénu. Einstakir seðlabankar
evrulandanna væru hver um sig gerðir ábyrgir fyrir
þeirra hlut, samantalið 80% prentunarinnar.
Þjóðverjar vonast til að þar með verði „einungis“
20% af prentuninni að veruleika.
En þegar sagt er að „seðlabankar einstakra evru-
ríkja“ muni bera ábyrgð á fyrirhuguðum kaupum, þá
er tekin stór beygja fram hjá tvíburabræðrunum
Raunveruleika og Sannleika.
Þessir seðlabankar eru enn til og vitað er hvers
vegna. Sameining evrunnar hefði aldrei fengist sam-
þykkt, ef fínustu bankastjórar Evrópu hefðu misst
skrifstofur sínar (sá franski gullinslegna í húsi sem
Napoleon setti undir bankann) og segja hefði þurft
upp 16.000 vellaunuðum starfsmönnum franska
seðlabankans, 18.000 starfsmönnum þýska seðla-
bankans, 20.000 starfsmönnum þess ítalska og svo
framvegis.
Þess vegna var bróderað upp nýtt hlutverk fyrir
ríkjaseðlabanka evruríkja, eftir að samþykkt hafði
verið að þeir væru óþarfir. Nú safna þeir upplýs-
ingum í möppur eina raunverulega seðlabankans,
Seðlabanka evrunnar í Frankfurt. Þangað þarf auð-
vitað að ráða sífellt fleiri til að þykjast lesa allar
möppurnar sem berast frá fyrrverandi seðlabönk-
um.
Meira að segja ríki eins og Lúxemborg, sem hafði
engan seðlabanka, var látið stofna platseðlabanka,
svo ekki kæmi rifa í þessi Pótemkíntjöld og er hann
þegar með mun fleiri starfsmenn en íslenski seðla-
bankinn.
Fleyta ábyrgðinni áfram
Seðlabankar einstakra evruríkja eru ekki, þrátt fyrir
nafnið, seðlabankar í raun og þeir eru heldur ekki
útibú Seðlabanka evrunnar. Þeir eru bara þarna, út
um alla álfuna, með hátt í 100.000 starfsmenn. Þeir
eru sem sagt sennilega fjölmennari en þýski herinn.
Þessir „seðlabankar“ hafa ekki heimildir til að gefa
út peninga, „prenta þá“ eins og það er enn kallað,
þótt langstærsti hluti „prentunarinnar“ sé aðeins í
rafrænu formi. Þeir eru ekki vörslumenn þeirrar
myntar sem þjóðirnar nota, sem borga þeim launin.
Þess vegna er hin svokallaða ábyrgð „seðlabank-
anna“ önnur og mun alvarlegri fyrir einstök ríki evr-
unnar en 20% ábyrgðin á sameiginlegu prentuninni.
Hún þýðir að það eru ríkissjóðir og að lokum skatt-
greiðendur sem standa undir hinni tröllkarlalegu
ábyrgð, en ekki seðlabankarnir sem eru ekki lengur
seðlabankar.
Þetta dæmi sýnir með áhrifamiklum hætti hvernig
fullveldi einstakra evruríkja er komið. Svona dæmi
hafa menn aldrei horft framan í fyrr.
Varla hafa margir gert sér grein fyrir því, að svona
kynni að fara, án þess að ríkisstjórnir evrulanda, þing
eða almenningur fengju nokkuð um það að segja.
Verður hönd lengi höggi fegin?
Bankastjóri evrunnar, Mario Draghi, hefur viður-
kennt að átök hafi verið innan framkvæmdastjórnar
bankans um ofurprentunina. Spurst hefur út hvernig
fylkingar skipuðust. Mesta athygli vekur að Þjóð-
verjar lutu í gras, eins og Bjarni Fel. myndi orða það,
og það er nýlunda og kaflaskil. En það er meira. Það
er alvarlegasta hættumerki fyrir evrusamstarfið,
sem sést hefur.
Þjóðverjar töldu það óskrifaða reglu, frá því að þeir
samþykktu þátttöku í sameiginlegri mynt, að smærri
þjóðirnar myndu aldrei bera þá atkvæðum í megin-
málum varðandi myntina. Það eru og hafa verið Þjóð-
verjar sem borga stærsta hluta brúsans við þessa út-
gerð alla.
Ákvörðun S.E. er harðlega gagnrýnd, jafnt frá
Óbjörguleg björgun,
neyðarleg neyðaraðgerð eða
góðverk í grímubúningi?
* Fjárhagslegt fullveldi evruland-anna hefur aldrei formlega ver-ið afnumið, þótt smám saman hafi
verið þrengt að því. Hin umdeilda
ákvörðun S.E. og hin þunga ábyrgð
sem lögð er með henni á skattborgara
einstakra landa, án þess að spyrja
þar kóng eða prest, sýnir að fjárhags-
legt fullveldi þeirra ríkja er nú aðeins
nafnið eitt.
Reykjavíkurbréf 23.01.14