Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.02.2015, Blaðsíða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.2. 2015
HEIMURINN
P rum efti
yh remur vikum o
r lögregla yfirheyr
lýsti því yfir í
ki Charlie, heldu
rr líkm. S
vita afvið
andinu.
BRETLAND
N 26 ár
ögfræðingur, arAlice Bigg , hefur ákveðið a
um í heilan mánuði, álifa undir fátæktarmörk
ndi á dag, sem samsvararaðeins einu sterlingspu
num. Þetta gerir hún tilum 200 íslenskum kró
rra sem minnst mega sín í sað setja sig í spor þei en safnar um
nna munu í sjóði sem ætlaðleið áheitum sem re að berjast gegn fátækt í
MEXÍKÓ
MEXÍKÓBORG ðingur ogkrunarfræHjú
ðustrg nokkrir aðtvö ungbörn létust o
barrengingu ásumir alvarlega, í gassp
uajem kallast Cfæðingarspítala í hverfi
arð þegar lekiarSpítalinn er rústir ein
pítalanum.kom að gasbíl sem var
an á
e d ock
tu r
a
at
raldar. Dómsmálaráðh
þágu uppbyggingar o nthafi
„Ég ætlaði ekki að gera það, George. Ég lofa! Ég sagði henni að
fara, George. Ég mundi hvað þú sagðir. Ekki koma nálægt henni, af
því að hún er gildra. Þarna sérðu, George, ég man.
Ég var að horfa á dauðan hvolpinn ... hann dó svo auðveldlega.
Ég hélt ég gæti klappað honum en hann er eins og mús. Ég veit að
þetta var ekki slæmt.
Ekki eins slæmt og með stelpuna. Það var helvíti slæmt, það
geturðu hengt þig upp á. Þegar ég kom inn sagði ég henni að ég
vildi ekkert með hana hafa. Ég ítrekaði það ... en hún settist við
hliðina á mér. Hún vissi að ég hafði handleggsbrotið Curley,
George. Ég lofa að ég sagði ekkert. Hún vissi það bara, George.“
Lennie Small.
Hann ávarpaði systur kon-unnar sem hann hafðimyrt. „Mér þykir þetta
leiðinlegt, virkilega leiðinlegt. Ég
bið þess og vona innilega að
hjarta þitt sé ekki þrúgað af
hatri. Auðvitað breytir þetta engu
um þinn missi en vonandi finnur
þú frið. Hefndardauði skilar
engu.“
Síðan sneri hann sér að fanga-
verðinum og mælti: „Kýlum á
þetta!“
27 mínútum síðar var hinn 57
ára gamli Robert Ladd úrskurð-
aður látinn í fangelsinu í Texas,
þar sem hann varði síðustu árum
ævi sinnar. Eitrið sem sprautað
var í æðar hans hafði þjónað sínu
hlutverki.
Samrýmist ekki stjórnar-
skrá Bandaríkjanna
Þetta var á fimmtudagskvöldið og
aftakan er umdeild. Ladd hafði
ekki fulla andlega burði og sam-
kvæmt úrskurði hæstaréttar er
óheimilt að taka slíka menn af lífi.
Það þykir ekki samræmast stjórn-
arskrá landsins. Yfirvöld í Texas
létu eigi að síður slag standa
enda höfðu þau áður komist að
þeirra niðurstöðu að Ladd væri
yfir ákveðnum greindarmörkum
sem þau hafa gefið sér í þessu
samhengi.
Og hvaðan er það viðmið feng-
ið? Jú, auðvitað úr skáldsögunni
Mýs og menn sem John Steinbeck
sendi frá sér árið 1937. Lennie
Small, ein aðalpersóna bókarinnar,
er sumsé lagalegi mælikvarðinn í
þessum efnum. Eins undarlega og
það hljómar. En hann gekk sem
kunnugt er ekki heill til skógar.
Robert Ladd var sumsé úrskurð-
aður betur gefinn en Lennie
Small – skáldsagnapersóna. Þess
vegna mátti taka hann af lífi.
Lögmaður Ladds, Brian Stull,
andmælti þessu. Glórulaust væri
að skjólstæðingur sinn væri líflát-
inn á grundvelli nóvellu en ekki
vísindanna. Hann talaði fyrir dauf-
um eyrum.
Ladd var ekki eini greindar-
skerti einstaklingurinn sem tekinn
var af lífi í Bandaríkjunum í vik-
unni en á þriðjudaginn hlaut
Warren Hill, 54 ára, sömu örlög í
Georgíu. Rökin voru þau sömu.
Hann væri yfir Lennie-mörkunum.
Stull sagði við AP-fréttastofuna
að þessi tvö mál sýndu svart á
hvítu að pottur væri brotinn í lög-
gjöfinni og framkvæmd hennar.
„Kerfið hefur gjörsamlega brugð-
ist þegar kemur að því að verja
stjórnarskrárbundin réttindi
greindarskerts fólks. Þar að auki
virða menn úrskurð hæstaréttar
að vettugi. Kinnroðalaust.“
Hvað segði Steinbeck?
Ríkin sem framfylgja dauðarefs-
ingu hafa gegnum tíðina haft
nokkuð frjálsar hendur en hæsti-
réttur komst að fyrrnefndri nið-
urstöðu, fyrst árið 2002 og aftur í
fyrra, að gefnu tilefni og ýmsum,
ekki síst andstæðingum dauðarefs-
ingar, þykir ófært að ríki á borð
við Texas og Georgíu geti farið
kringum úrskurðinn. Ómannúðlegt
sé að taka greindarskert fólk af
lífi. Lennie-mælikvarðinn er að
vonum mjög umdeildur.
Hvað ætli Steinbeck hefði um
það mál að segja?
Robert Ladd var dæmdur til
dauða fyrir morð á Vicki Ann
Garner í Texas árið 1996. Áður
hafði hann setið inni í sextán ár
fyrir að myrða aðra konu og
kveikja í íbúð hennar með þeim
afleiðingum að tvö börn hennar
létust.
Aðrar aftökur stöðvaðar
Nokkuð mæðir á hæstarétti varð-
andi dauðarefsingu um þessar
mundir en rétturinn stöðvaði ný-
lega þrjár aftökur í Oklahoma á
grundvelli þess að lyfið sem föng-
unum er gefið til að binda enda á
líf þeirra, midazolam, sé til skoð-
unar, þar sem það hafi verið not-
að í nokkrum aftökum sem fóru í
handaskolum, í Oklahoma, Ari-
zona, Flórída og Ohio.
Sá úrskurður snerti ekki Texas
en þar notast menn við annað lyf,
pentobarbital.
Mýs og
menn urðu
fanga að falli
GREINDARSKERTUR MAÐUR, ROBERT LADD, VAR TEKINN
AF LÍFI Í TEXAS Í VIKUNNI ENDA ÞÓTT ÓHEIMILT SÉ AÐ
LÍFLÁTA SLÍKT FÓLK SAMKVÆMT ÚRSKURÐI HÆSTARÉTTAR.
YFIRVÖLD Í TEXAS FÓRU HINS VEGAR Í KRINGUM ÚR-
SKURÐINN, VOPNAÐIR EINNI FRÆGUSTU SKÁLDSÖGU 20.
ALDARINNAR, MÝS OG MENN EFTIR JOHN STEINBECK.
Hilmar Guðjónsson og Ólafur Darri Ólafsson sem George og Lennie í uppfærslu Borgarleikhússins á Mýs og menn.
ÉG ÆTLAÐI EKKI AÐ GERA ÞAÐ
* Reynum að skilja mennina. Ef við skiljum hvert annaðerum við almennileg hvert við annað. John Steinbeck. AlþjóðamálORRI PÁLL ORMARSSON
orri@mbl.is