Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.02.2015, Blaðsíða 48

Á
rið 2005 heimsótti Anna El-
ísabet Ólafsdóttir, aðstoð-
arrektor Háskólans á Bifröst,
Tansaníu í Afríku með fjöl-
skyldu sinni. Leið þeirra lá á
tind Kilimanjaro. Hins vegar kom á daginn
að yngsti sonurinn var of ungur til að ganga
fjallið svo eiginmaður Önnu, Viðar Viðarsson,
og tveir elstu synir þeirra fóru á toppinn.
Anna og yngsti sonurinn ákváðu að heim-
sækja eyjuna Zanzibar í austurhluta Tansan-
íu á meðan. „Ég varð yfir mig ástfangin af
Tansaníu og mér fannst afskaplega erfitt að
kveðja íbúa aðeins með þökkum fyrir að sýna
mér landið sitt og dýrin og vona að þau
myndu komast sem fyrst út úr fátæktinni,“
segir Anna. „Ég hugsaði með mér að ég yrði
að gera eitthvað til að hjálpa til. Þó að ég
bjargi ekki heiminum þá get ég örugglega
lagt eitthvað af mörkum.“
Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þess-
um tæpu tíu árum og hefur Anna og fjöl-
skylda hennar lagt sitt af mörkum til þess
að bæta líf íbúanna, meðal annars með því
að hjálpa íbúum í litlu þorpi í Norður-
Tansaníu, Bashay, að miðla vatni. Íslenskir
aðilar, m.a. Creditinfo og margir ein-
staklingar hafa hjálpað þeim að safna fjár-
magni sem hefur orðið til þess að búið er að
byggja leikskóla í þorpinu. „Svo höfum við
verið í landbúnaðarverkefni sem er fjár-
magnað af áströlsku ríkisstjórninni, svo það
er sitt lítið af hverju sem við höfum verið að
gera,“ segir Anna. Fjölskyldan stofnaði fyr-
irtæki í Bashay sem rekur bóndabæ og
bændagistingu og í apríl mun Háskólinn á
Bifröst, undir forystu Önnu, halda nám-
skeiðið Máttur kvenna í þorpinu í tvær vik-
ur. Markmið námskeiðsins er að þjálfa kon-
ur í þorpinu að greina viðskiptatækifæri í
nærumhverfi sínu sem gæti skapað þeim at-
vinnu og þar með tekjur til að framfleyta sér
og börnum sínum.
„Ég hef gengið með þessa hugmynd í mag-
anum lengi, að geta aðstoðað konur í Tansan-
íu við að verða sterkari og sjálfstæðari. Nú er
sá draumur að rætast og ég, með stuðningi
Háskólans á Bifröst, er þá loksins að koma
þessu á koppinn.“
Háskólinn á Bifröst hefur kennt nám-
skeiðið Máttur kvenna í tíu ár og hafa hátt í
800 konur sótt námskeiðið. Að sögn Önnu
sýna viðhorfskannanir að námskeiðið hefur
skilað þátttakendum árangri. „Konur eru
sjálfsöruggari, margar hafa viljað mennta sig
meira, einhverjar hafa styrkt sig í starfi og
enn aðrar hafa farið af stað með nýjar við-
skiptahugmyndir. Við ætlum einmitt að
byggja á þessum grunni og markmiðið er að
auðga hugmyndaflugið.“ Nú er búið að laga
námskeiðið að þörfum kvenna í Tansaníu,
sem eru vitanlega aðrar en hér heima.
Anna hefur fengið til liðs við sig unga konu
frá þorpinu, Restituta Joseph Surumbu, sem
er í heimsókn á landinu um þessar mundir.
Hún ætlar að vera undir handleiðslu kennara
á Bifröst svo hún geti kynnt og undirbúið
námskeiðið og fylgt konunum eftir. Restituta,
kölluð Resty, hefur komið til Íslands áður en
hún var hér í tíu mánuði í fyrra þar sem hún
lagði stund á nám og fékk þjálfun undir
verndarvæng Önnu og eiginmanns hennar.
Hér lærði hún að nota tölvu og internetið og
fór á námskeið í upplýsingatækni, bókhaldi og
ensku í Versló. Resty mun hjálpa til við að
fylgja konunum eftir í gegnum fjarkennslu
þangað til að konurnar eru komnar vel af
stað.
„Ég þekki Resty vel og hún er núna að
fara í gegnum námsefnið sem við erum búin
að útbúa. Hún er með viðskiptahugmynd sem
gengur út á hunangsframleiðslu og notar hún
hugmyndina til að vinna sig í gegnum efnið.
Hún er að lesa sér til um það hvernig á að
halda úti býflugnabúi og framleiðslu í
tengslum við það. Einnig skoðar hún mögu-
lega kaupendur, hvernig hún ætlar að mark-
aðssetja vöruna og fleira því tengt og við leið-
um hana í gegnum spurningar sem hún þarf
að svara.“
Vantar aðeins upp á fjármagn
Resty leggur leið sína aftur til Tansaníu í
mars þar sem hún mun kynna efnið fyrir
fjórum öðrum konum sem teymið er búið að
velja í sameiningu. „Konurnar verða stjórn-
endateymi á staðnum og tala þær allar ein-
hverja ensku svo þær geta þýtt fyrir okkur
yfir á svahílí, þar sem margar af þessum
efnaminni konum tala ekki ensku,“ segir
Anna. „Þegar við komum svo út í apríl verða
konurnar í stjórnendateyminu búnar að fara í
gegnum frumþjálfun og vita hvert efni nám-
skeiðsins er. Hver og ein kona stjórn-
endateymisins verður svo leiðtogi eins hóps
en við stefnum á að hafa 4-5 hópa eða um 25-
30 konur á námskeiðinu sem verður kennt af
fullum krafti í tvær vikur.“ Unnið verður í
hópum en í upphafi námskeiðsins verður
haldinn kynningarfundur þar sem bæj-
arstjórar Bashay, eiginmenn, foreldrar og
skyldmenni eru hvött til að mæta. „Við fáum
að vera í kirkjunni því þetta er svo stór hóp-
ur. Við útskýrum fyrir hópnum hvað við er-
um að fara að gera og endum síðan nám-
skeiðið með svipuðum fundi þar sem við
upplýsum hvernig til tókst.“
Tveir kennarar fara til Tansaníu til að
kenna námskeiðið ásamt Önnu, þeir Eiríkur
Bergmann prófessor og Magnús Árni Skjöld
Magnússon dósent. „Bifröst borgar flugmið-
ann okkar og leyfir okkur að vinna í verkefn-
inu. Við höfum fengið nokkra styrktaraðila,
Íslandsbanka, Bernhard Laxdal og Tanzanice
Farm, fyrirtækið okkar úti, en það vantar að-
eins fleiri styrktaraðila til að koma að verk-
efninu og erum við að leita að þeim.“
Þýskur skiptinemi tekur þátt
„Það er einnig gaman að segja frá því að við
vorum með skiptinema á Bifröst sem er að
ljúka grunngráðu í hagfræði. Ég var með fyr-
irlestur fyrir skiptinemana um verkefnið í
Afríku og sagði þeim að ef einhver hefði
áhuga á að taka þátt þá væri það velkomið.
Nú hefur þýskur nemandi haft samband við
mig og ætlar hún að taka þátt í verkefninu.
Hún borgar farseðil sinn sjálf og gefur þessa
vinnu. Hún verður samferða okkur út en ætl-
ar að vera í Tansaníu í þrjá mánuði og fylgja
verkefninu eftir sem er frábært. Mér þykir
gaman að hafa háskólanema með og vona að
fleiri eigi eftir að koma að verkinu.“
Meiningin með námskeiðinu, ef það gengur
vel, er að halda áfram og jafnvel gera það að
alþjóðlegu verkefni. „Mínar væntingar eru í
raun miklu meiri. Ég hef væntingar um að
geta stofnað miðstöð frumkvöðla kvenna, ekki
bara tansanískt fyrirbrigði, heldur að þetta
verði alþjóðlegt. Mögulega gætu íslenskar
konur stutt tansanískar og unnið með þeim,“
segir Anna og nefnir dæmi. „Mér datt nú
bara í hug þegar ég horfði á Landann í vik-
unni og sá þar konur að búa til litskrúðugar
taubleiur. Það væri alveg tilvalið verkefni til
að fara með út. Þessar konur gætu hist til að
vinna að framþróun svona verkefnis. Ég hef
reyndar ekki talað við þær en fékk þessa
flugu í hausinn þegar ég horfði á umfjöll-
unina um þær,“ segir hún og hlær.
Hjálpa þeim að hjálpa sér sjálf
Mikil fátækt ríkir í Tansaníu og um helm-
ingur íbúa þorpsins Bashay þarf að lifa á
minna en tveimur dollurum á dag, og þá er
átt við alla fjölskylduna. Neyðin er því afar
mikil. „Í Bashay hafa ekki allir peninga til að
fara að kaupa sér mat á markaðnum. Flestir
rækta baunir og maís úti í garði og afla sér
matar þaðan,“ segir Anna.
„Systir hennar Resty, Elisabet, er einstæð
móðir og tekur þátt í námskeiðinu með okk-
ur. Hún ræktar sitt eigið grænmeti til að eiga
ofan í sig og sína en á erfitt með að kaupa
kjöt, mjólk og annað. En hún hefur mikinn
áhuga á að verða saumakona og er búin að
læra sitthvað. Vandinn er að hún hefur ekki
efni á að kaupa sér saumavél og er í raun á
flæðiskeri stödd.“ Anna hefur stutt Elisabetu
fjárhagslega, svo hún geti staðið undir sér en
segist vita að það sé ekki sjálfbært því hún
þurfi að geta bjargað sér sjálf. „Það er
skemmtilegt að segja frá því að fjórir íslensk-
ir hjúkrunarfræðingar sem hafa verið í
Bashay ætla að styðja Elisabetu og kaupa
handa henni fótstigna saumavél. Alls hafa
þrír nemendahópar frá Háskóla Íslands dval-
ið í Bashay og hjálpað til á sjúkrahúsinu auk
Margt smátt
gerir eitt stórt
ÓHÆTT ER AÐ SEGJA AÐ TANSANÍA HAFI HREPPT HJARTA ÖNNU ELÍSABETAR, AÐSTOÐARREKTORS HÁSKÓLANS
Á BIFRÖST, EFTIR FYRSTU HEIMSÓKN HENNAR ÞANGAÐ FYRIR UM TÍU ÁRUM. SÍÐAN ÞÁ HEFUR FJÖLSKYLDA
HENNAR AÐSTOÐAÐ ÍBÚA Í LITLU ÞORPI Í NORÐURHLUTA TANSANÍU VIÐ AÐ AUKA LÍFSGÆÐI ÞEIRRA MEÐ EIN-
UM EÐA ÖÐRUM HÆTTI. NÆSTA VERKEFNI ER NÁMSKEIÐ SEM HEFUR ÞAÐ AÐ MARKMIÐI AÐ STYRKJA KONUR
OG KENNA ÞEIM AÐ ÚTHUGSA VIÐSKIPTATÆKIFÆRI Í NÆRUMHVERFI SÍNU.
Gunnþórunn Jónsdóttir gunnthorunn@mbl.is
Tansanískar
konur að
þurrka fisk í
atvinnuskyni.
Ljósmynd/Anna Elísabet Ólafsdóttir
Viðtal
48 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.2. 2015