Morgunblaðið - 04.02.2015, Blaðsíða 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. FEBRÚAR 2015
Smiðjuvegi 7
200 Kópavogi
Sími: 54 54 300
ispan@ispan.is
ispan.is
CLARVISTA
STURTUGLER
FYRIR
VANDLÁTA
Tíska & förðun
PÖNTUN AUGLÝSINGA, fyrir kl. 16 mánudaginn 9. febrúar
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir, sími: 569 1105, kata@mbl.is
Morgunblaðið
gefur út
glæsilegt
sérblað um
Tísku og
förðun
föstudaginn
13. febrúar
2015
Það var farið að
dimma í bænum
Marsta nálægt Upp-
sölum í Svíþjóð þegar
fulltrúar íslensku þjóð-
kirkjunnar komu í
heimsókn nú fyrir jólin.
Fyrir utan bæinn var
gamalt hús sem áður
var heimavistarskóli.
Húsið stendur enn því
þrjár kristnar konur
keyptu skólann og ákváðu að gera
heiminn aðeins betri.
Það var ljós í öllum gluggum og
hlýlegt heim að líta. Dyrnar eru aldr-
ei læstar hér. Í forstofunni voru ótal
skópör í öllum stærðum, snjógallar,
húfur og vettlingar og smám saman
birtust andlit af stórum og smáum,
börnum og fullorðnum, svörtum og
hvítum og allt litrófið þar á milli.
Íslensku gestirnir voru komnir í
heimsókn þar sem flóttafólk alls stað-
ar að úr heiminum átti skjól. Þau
voru ekki öll lögleg í landinu, en þau
fengu að borða, þeim var hlýtt og þar
ríkti kærleikur. Fólk var ekki spurt
um þjóðerni og ekki beðið um vega-
bréf.
Stutta heimsóknin minnti gestina á
óbreytanlegan sannleikann: Við bú-
um öll á einni jarðarkúlu. Við eigum
hana sameiginlega og það voru mann-
eskjur sem fundu upp landamæri.
Landamæri eru ekki náttúruleg,
nema kannski hér á Íslandi af því við
búum á eyju. Við sem búum á þessari
jörð erum öll á sama báti. Við erum
öll af holdi og blóði. Við eigum okkar
sorgir og gleði. Við eigum öll djúpar
tilfinningar, sem geta verið sárar, en
líka fylltar svo óumræðilegri gleði.
Því miður ríkir ekki alls staðar frið-
ur á jarðarkúlunni okkar og því er
skiljanlegt að fólk vilji flýja ófriðinn.
Þess vegna finnst okkur að við eigum
að taka þeim sem vilja flýja ófrið og
annan ófögnuð opnum örmum. Okkur
finnst ekki sæmandi að senda vega-
bréfslaust fólk orðalaust í fangelsi.
Við eigum að virða það eins og okkur
sjálf.
Frelsarinn á flótta
og kirkjan hans
Fyrir tveimur árþúsundum fædd-
ist í Betlehem barn í fátækt. Þetta
barn bjó við ógn og ofsóknir. Það
þurfti að leggja á flótta undan ofríki
ungt að árum.
Hann þekkti það að vera flótta-
maður. Hann var ekki með neitt
vegabréf. Til þess að skilja líf frels-
arans sem heild er það því ómissandi
þáttur að skoða þann hluta ævi hans.
Þess vegna er það nægileg ástæða
til að íslenska þjóðkirkjan vill láta sér
annt um flóttafólk. Prestur innflytj-
enda hefur verið starfandi við Þjóð-
kirkjuna síðan 1996 og hann sinnir
fólki hvaðan sem það kemur og spyr
hvorki um trúarbrögð né vegabréf.
En kirkjan vill gera betur. Á
Prestastefnu Íslands, sem haldin var
á Ísafirði í júní 2014, bar biskup Ís-
lands upp tillögu að svohljóðandi
ályktun: „Prestastefna haldin á Ísa-
firði 10.-12. júní hvetur til þess að
biskup standi fyrir ráðstefnu þar sem
fjallað yrði um málefni hælisleitenda.
Yrði sú ráðstefna haldin í samvinnu
við innanríkisráðuneytið, RKÍ og Út-
lendingastofnun. Ráðstefnan yrði
haldin næsta vetur.“ Tillagan var
samþykkt samhljóða.
Staða flóttafólks í heiminum í dag
er geigvænleg og fréttir af stjórn-
lausum skipum á Miðjarðarhafi bera
vott um ótrúlega mannvonsku og fé-
græðgi. Talið er að um 52 milljónir
manna séu á flótta í heiminum í dag
og hefur þeim fjölgað gríðarlega, en í
lok ársins 2013 var flóttafólk sem
flúði eigið land um 16 milljónir og
flóttafólk sem var á vergangi í eigin
landi var um 33 milljónir.
Árið 2013 sóttu 172 um hæli á Ís-
landi og í lok ársins 2013 voru 56 um-
sóknir í vinnslu. 110 manns fengu
synjun, en 12 fengu hæli. Brottvísanir
vegna Dyflinnar-reglugerðarinnar
Þjóðkirkjunni er
umhugað um flóttafólk
Eftir Solveigu Láru
Guðmundsdóttur og
Toshiki Toma
» Það viljum við gera
með því að veita
flóttafólki þjónustu
bæði á kirkjulegum
grundvelli og mann-
úðlegum grundvelli.
Solveig Lára
Guðmundsdóttir
Toshiki
Toma
Sigurður Jónasson
(1863-1887) frá Eyj-
ólfsstöðum í Vatnsdal
í Húnavatnssýslu féll
frá ungur maður,
drukknaði af skipi á
24. aldursári. Hann
var mörgum harm-
dauði og eðlilega sár
missir foreldrum sín-
um og fjölskyldu, vin-
um og vandamönnum.
Það er sjaldgæft að menn sem
hafa lifað jafnstutta ævi og Sig-
urður hafi unnið svo eftirminnileg
andleg afrek að í minnum verði
höfð löngu eftir þeirra dag. En
þegar Sigurði var skyndilega kippt
burt hafði sannast að mikils var af
honum að vænta. Hann yrði líklega
einn af bestu sonum þjóðar sinnar
á tímum framfara og nýrra tæki-
færa.
Áður en Sigurður féll frá hafði
honum auðnast að þýða rit sem
heitir á frummálinu „On the Sub-
jection of Women“ og er eftir
enska heimspekinginn og stjórn-
málafræðinginn John Stuart Mill.
Ritið kom fyrst út árið 1869 og
reyndist verða grundvallarrit í
sögu kvenréttindabaráttu í heim-
inum. Það var snemma þýtt á
fjölda tungumála. Bókin kallast á
íslensku „Kúgun kvenna“ og er
þýðingin á einstaklega fallegu og
hreinu máli. Bregður svo við að un-
un er að lesa þótt efnið
sé víðfeðmt og rök-
semdafærslan stund-
um margslungin.
Nokkuð dróst að
handrit Sigurðar yrði
gefið út en það mun þó
hafa nýst áhugafólki
um kvenréttindi þann
rúma áratug sem leið
frá andláti hans til út-
gáfu ritsins að til-
stuðlan Hins íslenska
kvenfélags árið 1900.
Útgáfa þessi dugði
síðan vel og lengi en þar kom að
Hið íslenska bókmenntafélag gaf
hana út árið 1997 að áeggjan nem-
enda og kennara í Kvennafélags-
fræði við Háskóla Íslands og öðru
sinni árið 2003. Bókin er eitt Lær-
dómsrita Bókmenntafélagsins, en í
henni eru jafnframt frægir fyr-
irlestrar Páls Briem, „Um frelsi og
menntun kvenna. Sögulegur fyr-
irlestur“ (1885), og Bríetar Bjarn-
héðinsdóttur, „Fyrirlestur um hagi
og réttindi kvenna“ (1887), auk ít-
arlegs forspjalls Auðar Styrk-
ársdóttur.
Sigurður Jónasson var sonur
hjónanna Jónasar Guðmundssonar
(1835-1913) og Steinunnar Steins-
dóttur (1840-1915) á Eyjólfsstöðum
í Vatnsdal. Hann var námfús og
varð stúdent frá Reykjavíkurskóla
árið 1884. Hélt hann þá til Kaup-
mannahafnar og lagði stund á mál-
fræðinám við háskólann þar. Sig-
urður var á leið út til að halda
áfram námi sínu er hann féll út-
byrðis skammt frá Vestmanna-
eyjum 7. ágúst 1887. Systir Sig-
urðar, Margrét Oddný (1879-1961),
var þá 8 ára en á Eyjólfsstöðum
var annað barn, senn eins árs, sem
þau Jónas og Steinunn ólu upp,
bróðursonur Jónasar, Sigurður Jó-
hannesson Nordal (1886-1974).
Við fráfall Steinunnar 1915 skrif-
aði Sigurður prófessor fallega
minningargrein um hjartkæra
fóstru sína þar sem hann lýsir því
hve mjög hún vel gefin stúlkan
hefði farið á mis við menntun í upp-
vexti sínum. Þetta var hlutskipti
kvenna á þeirri tíð. Hann nefnir
líka hve margt hún vissi þrátt fyrir
það og var þá viðkvæðið gjarnan:
„Hann Sigurður minn sálugi sagði
mér það“, og átti þá við sinn fróða
son sem hún missti. (Sigurður Nor-
dal: Mannlýsingar III, Almenna
bókafélagið 1986, bls. 94).
Slysfarirnar við Vestmannaeyjar
urðu vini Sigurðar Jónassonar og
skólabróður, Einari Benediktssyni,
að yrkisefni og lýsir hann martröð
sinni í kvæðinu „Draumur“. Nánar
um Sigurð má sjá í grein eftir mig í
„19. júní“, Ársriti Kvenréttinda-
félags Íslands 1999, bls. 56-57:
https://view.publitas.com/
kvenrettindafelag/19-juni-1999/
page/56-57 .
Staðið hefur til alllengi að gera
skil minningu Sigurðar Jónassonar
með einhverjum áþreifanlegum
hætti. Færi vel á að reisa honum
látlausan minnisvarða á 100 ára af-
mælisári kosningaréttar kvenna í
höfuðstað Húnvetninga, Blönduósi.
Hefur verið vel í þá hugmynd tekið
hjá þeim sem hún hefur verið kynnt
fyrir. Vona ég að svo verði raunin
hjá öðrum þar til rætist.
Sigurður Jónasson frá Eyjólfs-
stöðum og „Kúgun kvenna“
Eftir Þór
Jakobsson » Sigurður Jónasson
(1863-1887) frá
Eyjólfsstöðum íslensk-
aði eitt höfuðrita í bar-
áttusögu mannréttinda,
„Kúgun kvenna“, eftir
John Stuart Mill.
Þór Jakobsson
Höfundur er veðurfræðingur.
mbl.is
alltaf - allstaðar