Morgunblaðið - 09.02.2015, Blaðsíða 20

FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Ríkisstjórnin hefur á umliðnum
misserum í síauknum mæli heimilað
ríkisstofnunum aukna gjaldtöku og
kynnt frumvörp um nýja markaða
tekjustofna. Samtök atvinnulífsins
og Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi
vekja máls á þessu og mótmæla
harðlega í umsögn við frumvarp
sjávarútvegsráðherra um gjald-
skrárheimildir Fiskistofu.
Halda samtökin því fram að
hér sé um stefnu ríkisstjórnarinnar
að ræða og svo virðist sem ætlunin
sé að draga úr því að stofnanir
þurfi að sækja gjaldaheimildir til
Alþingis og fjárlaga. Í staðinn séu
fundnar aðrar leiðir til að auka
tekjur til verkefna eða starfsemi og
aukins efirlits.
,,Nokkur dæmi má nefna án
þess að um tæmandi upptalningu sé
að ræða. Með tillögu um flutning
netöryggissveitar frá Póst- og fjar-
skiptastofnun til lögregluyfirvalda
fylgdi tillaga um nýtt netöryggis-
gjald án þess að dregið væri úr
gjaldtökuheimildum Póst- og fjar-
skiptastofnunar. Ný lög hafa verið
sett til að jafna orkukostnað um allt
land. Umhverfisráðherra hefur lagt
fyrir Alþingi frumvarp um sér-
stakan skatt til að fjármagna at-
hugun á vatni um landið. Ætlunin
er að framvegis verði þjóðskrá fjár-
mögnuð með sérstöku gjaldi en
helstu greiðendur verða væntanlega
aðrar ríkisstofnanir. Kynnt hafa
verið frumvörp um stórauknar
gjaldtöku- og eftirlitsheimildir
Samgöngustofu. Einnig má í þessu
samhengi nefna náttúrupassann
sem til umræðu er á Alþingi,“ segir
í umsögninni.
Í umræddu frumvarpi eru
gjaldtökuheimildir Fiskistofu færð-
ar í ein lög og ný gjöld bætast við.
Þeim er öllum ætlað að ná yfir öll
tilvik vegna lögbundins eftirlits og
þjónustu Fiskistofu. Sum þessara
gjalda eru í núgildandi lögum en
önnur eru ný og er áætlað að nýir
eða breyttir gjaldtökuliðir frum-
varpsins muni skila stofnuninni
samtals 52,9 milljóna kr. auknum
tekjum. Fiskistofa vekur hins vegar
athygli á því í umsögn sinni að
kostnaður við ýmis verkefni hennar
séu vanfjármögnuð og peningarnir
hafi því verið teknir af öðrum mikil-
vægum verkefnum. Biður hún um
að tekið verði til skoðunar að fram-
lög úr ríkissjóði verði ekki lækkuð
sem gjaldtökunni nemur.
Útvegsbændafélag Vestmanna-
eyja beinir spjótum sínum að frum-
varpinu í umsögn og segir þar verið
að auka gjöld útgerðar til ríkisins
verulega til viðbótar við þau gjöld
og skatta sem útgerðin greiði nú
þegar til ríkisins í sama tilgangi og
gjaldtakan.
Greiddu 25,7 milljarða
SA og SFS segja einnig að
frumvarpið feli í sér stóraukna
álagningu á sjávarútveginn. Sér-
tekjur Fiskistofu séu áætlaðar um
60 millj. kr. en ef þessi þjón-
ustugjöld verði samþykkt þá verði
sértekjurnar orðnar um 113 millj.
kr., sem sé næstum 100% aukning.
Með frumvarpinu sé komið langt út
fyrir hvað teljast megi vera eðlileg-
ar gjaldskrárheimildir fyrir veitta
þjónustu en í raun verið að skatt-
leggja fyrirtækin í greininni.
,,Fyrirtæki í sjávarútvegi
greiddu um 25,7 milljarða á árinu
2013 til ríkisins í veiðigjöld, trygg-
ingagjöld, kolefnisgjöld og tekju-
skatt. Þar af var um 9,1 milljarður
greiddur í almennt og sérstakt
veiðigjald fiskveiðiárið 2013/14, um
8,7 milljarðar í tekjuskatt, um 1,7
milljarðar í kolefnisgjöld og um 6,1
milljarður í tryggingagjöld,“ segir í
umsögn SFS og SA.
Sívaxandi gjaldtöku-
heimildir gagnrýndar
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Fiskveiðar Samtök í sjávarútvegi gagnrýna gjöld vegna verkefna Fiskistofu
og segja veiðigjöldum ætlað að mæta kostnaði við rannsóknir, eftirlit o.fl.
20
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 9. FEBRÚAR 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Flesta eins-málsflokkadagar uppi
fyrr en síðar. Það
sýnir sagan. Það
eru þó til nokkur
dæmi um það að
einsmálsflokkar
hafi náð verulegum árangri í
kosningum. Nýjasta dæmið er
frá Grikklandi. Þá fór róttækur
vinstriflokkur, Syriza, undir
forystu Alexis Tsipras, fram
með eitt mál á oddinum. Brjóta
yrði á bak aftur neyðarsamn-
inginn sem ESB, AGS og SE
þvinguðu Grikki til að und-
irgangast. Þeir væru að kikna
undan fantalegum skilmál-
unum.
Syriza, mjög róttækur
vinstriflokkur, er mjög ólíkleg-
ur til að ná fjöldafylgi. En
Grikkir töldu allt reynt. Stóru
hefðbundnu flokkarnir tveir
höfðu brugðist þjóðinni. Stóri
flokkurinn hægra megin við
miðjuna, sem kennir sig við nýtt
lýðræði, leiddi síðustu rík-
isstjórn og fékk nú færri þing-
menn kosna en nokkru sinni áð-
ur. Og hinn stóri flokkurinn,
Pasok, sósíaldemókratar,
systurflokkur Samfylkingar á
Íslandi, varð í 7. sæti, síðastur
flokka yfir 3% þröskuldinn, sem
gildir í Grikklandi.
Syriza skorti aðeins 2 þing-
sæti til að hafa hreinan meiri-
hluta í 300 manna þingi. Hann
nýtur þar kosningareglu sem
verðlaunar myndarlega stærsta
flokk kosninga. Reglan er sett
til að ýta undir stöðugleika í
stjórnmálunum. Það á eftir að
koma í ljós hvort raunin verði sú
nú. Tsipras forsætisráðherra
gerir sér fulla grein fyrir því að
örlög flokks hans gætu orðið hin
sömu og Pasoks nú nái hann
ekki árangri í slagnum við Þjóð-
verja og ESB
Á Íslandi hrundi Samfylk-
ingin í síðustu kosningum. Hún
hefur undanfarið verið einhver
tærasti einsmálsflokkur í okkar
heimshluta. Það eykur vanda
flokksins að hann hefur verið
óheiðarlegur í þessu eina máli
sínu.
Flestum er ljóst að Samfylk-
ingin vill koma Íslendingum í
Evrópusambandið hvað sem
tautar og raular og þótt full-
veldi þjóðarinnar yrði mjög að-
þrengt tækist það. Samfylking-
armenn og þar áður kratar
viðurkenndu áður fyrr að smá-
þjóð missti verulegan hluta full-
veldis síns gengi hún í ESB og
kyngdi öllum reglum þess og
sáttmálum, eins og sambandið
setur nú sem skilyrði fyrir aðild
og leynir hvergi. Röksemdir
Samfylkingar voru áður að
þetta væri ekki aðeins réttlæt-
anlegt heldur sjálfsagt því að ís-
lenska þjóðin myndi í staðinn
öðlast hlutdeild í fullveldi ESB-
þjóðanna. Þá „fengi Ísland“ að
taka upp evruna,
(sem er nú ófrávíkj-
anleg krafa að að-
ildarþjóð taki upp)
en Samfylkingin
hefur bitið það í sig
að þjóðargjaldmið-
ill Íslendinga hefði
fleiri ókosti en kosti, þrátt fyrir
að sjálft bankaáfallið slægi slíka
fullyrðingu út í hafsauga með
sveiflu.
Einsmálsflokkurinn þurfti að
fá Vinstri græna, samstarfs-
flokkinn í síðustu ríkisstjórn, til
að bregðast sjálfum sér, fé-
lögum sínum og kjósendum í
einstæðasta svikabragði ís-
lenskrar stjórnmálasögu. Til að
milda þá skelfilegu ásýnd VG
féllst Samfylkingin á að láta
eins og beiðni um aðild að ESB
væri ekki beiðni um aðild að
ESB. Þótt sótt væri formlega
og án nokkurs fyrirvara um að-
ild þá væri ekki verið að sækja
um aðild, heldur aðeins að hefja
könnunarviðræður. Menn væru
bara að „kíkja í pakkann“ eins
og stjórnarflokkarnir orðuðu
það. Þessi leikaraskapur, sem
sífellt fleiri sáu í gegnum, hjálp-
aði ef til vill VG í sinni ömurlegu
stöðu, en gerði Samfylkingu enn
ótrúverðugri en áður. Þegar
evrulöndin lentu í efnahags-
legum eldsvoða eftir sjálfs-
íkveikju varð beinlínis hlægi-
legt að halda því fram að evran
væri eftirsóknarverð.
Fullyrðingar manna, eins og
Árna P. Árnasonar og Össurar
um að Ísland hefði aldrei lent í
bankaáfalli með evru sem mynt
voru órökstuddar. Örlög
Grikkja, Spánverja og fleiri evr-
uþjóða, sem fóru mun verr út úr
efnahagskreppunni 2007-2008
en Ísland, undirstrikuðu hvílíkt
fleipur slíkt tal var.
Þeir Össur og Árni Páll full-
yrtu einnig að „könnunarvið-
ræðum“ myndi ljúka með aðild
á undraskömmum tíma. Öll mál
myndu leysast. En þeir ákváðu
svo skyndilega að setja viðræð-
urnar á ís undir lok síðasta kjör-
tímabils. Þeim hlaut báðum að
vera ljóst að fengi þjóðin að sjá
afrakstur „samningaviðræðna“,
annan en þann sem fylgdi dag-
legri aðlögun að ESB, yrði
hrakförin í kosningunum enn
meiri en hún varð. Varð hún
samt hrikaleg.
Allt var þetta ferli smán-
arlegt. En því miður hefur
óvænt furðuverk bæst við úr
annarri átt. Flokkar, sem höfðu
ótvíræðar flokkssamþykktir
fyrir því að binda strax enda á
aðildarviðræður, sem fyrrver-
andi forsvarsmenn þjóðarinnar
vildu ekki kannast við að færu
fram, hafa bögglast með málið í
tvö ár án niðurstöðu. Engar
skynsamlegar skýringar hafa
fengist og hefur málið dregið
mjög úr trúverðugleika núver-
andi ríkisstjórnar.
Óheilindin sem
einkenndu mála-
tilbúnað seinustu
stjórnar mega ekki
smita út frá sér}
Ekki fögur sjón að sjá
É
g bý í Reykjavík, og ég er ekki
sérstaklega ánægður með þá
þjónustu sem sveitarfélagið
veitir. Mér skilst á mér fróðari
mönnum að það sé ekki vegna
þess að þjónustan í Reykjavík sé í raun og
veru miklu lakari en þjónustan í nærliggjandi
sveitarfélögum, þar sem allir vondu hægri-
mennirnir ráða ríkjum, heldur vegna þess að
ég sé einfaldlega kröfuharðari en íbúar ann-
arra bæja.
Eflaust er eitthvað til í því. Ég ætlast nefni-
lega til þess að sveitarfélagið mitt skafi snjó af
götum þegar þörf krefur. Ég vil að það dreifi
sandi eða salti í hálku, svo fólk þurfi ekki að
renna og brotna að óþörfu. Ég heimta að gras
sé slegið á sumrin og að umferðareyjar liggi
ekki í órækt. Ég vil að ruslið mitt sé sótt, jafn-
vel yfir jólin og jafnvel þó að tunnan sé staðsett 15,1
metra frá gangstéttinni. Ég vil geta flokkað sorp á eigin
forsendum án þess að eiga á hættu að ruslið sé ekki tekið
vegna þess að ein servíetta læddist í vitlausa tunnu.
Ég vil að fatlaðir geti ferðast án þess að eiga á hættu
að gleymast eða vera skildir eftir einir. Ég vil að þegar
síendurtekin klúður koma upp í ferðaþjónustu fatlaðra
beri einhver ábyrgð og segi af sér.
Ég vil að börnin mín geti fengið tannbursta og reið-
hjólahjálma að gjöf, óháð því hvað standi á þeim. Ég vil
að íþróttafélög geti kynnt starfsemi sína í skólum, og að
ekki sé mismunað á milli þeirra. Ég vil að samráð sé haft
við foreldra áður en skólar eru sameinaðir.
Ég vil að samráð sé haft við íbúa áður en
stórar ákvarðanir eru teknar, en ekki bara
boðað til funda á miðjum vinnutíma löngu eft-
ir að búið er að ákveða að umbylta nær-
umhverfi mínu. Ég vil ekki að bílastæðum í
nágrenni mínu sé fækkað á sama tíma og
fleiri hundruð íbúðum er skellt niður á sama
blett. Ég vil að stórar skipulagsákvarðanir
séu vel ígrundaðar. Ég vil að ekki sé veitt
heimild til framkvæmda við Reykjavík-
urflugvöll fyrr en Rögnunefndin hefur lokið
störfum. Ég vil að borgin einblíni ekki bara á
miðbæinn þar sem allt sexí fólkið býr.
Ég vil ekki að fjármunum sé sóað í lista-
verk eftir einn fremsta listamann þjóðarinnar
til þess eins að þau séu falin á bak við hús-
vegg. Ég vil ekki að fjármunum sveitarfé-
lagsins sé varið í að flytja myndastyttur í miðbæinn. Ég
vil að reynt sé að hafa útsvar eins lágt og mögulegt er, en
ekki að það sé keyrt upp í lögbundið hámark og skuldum
safnað þegar útsvarið reynist ekki vera nóg.
Ég vil að meirihlutar sem fá minnihluta atkvæða í
kosningum skynji sinn vitjunartíma, en kaupi sér ekki
áframhaldandi líftíma með því að stofna ónauðsynlegar
nefndir utan um gælumál einstakra frambjóðenda. Ég
vil að sveitarfélagið mitt reyni að bæta þjónustuna þegar
hún fær falleinkunn ár eftir ár. En kannski er það bara
ég sem er svona kröfuharður. Verst að ég get ekki skipt
um þjónustuaðila, eða hvað? sgs@mbl.is
Stefán Gunnar
Sveinsson
Pistill
Kröfuharði neytandinn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Í umsögn SA og SFS eru
gjaldtökuheimildir Fiskistofu
taldar upp í 15 liðum. Þar er
m.a. um að ræða gjald fyrir
úthlutun aflamarks af skipti-
markaði, gjald fyrir úthlutun
aflamarks vegna skel- og
rækjubáta og móttaka til-
kynninga vegna flutnings afla-
marks o.fl. Þá er gert ráð fyrir
greiðslu gjalds vegna þjón-
ustusamninga um rafrænar
tilkynningar, gjald fyrir send-
ingar símskeyta og tilkynn-
inga um umframafla og gjald
fyrir útgáfu vigtunarleyfa o.fl.
Önur gjöld sem talin eru upp
eru gald fyrir úttektir og eft-
irlit með fiskmörkuðum er-
lendis, vegna kostnaðar við
eftirlit með löndunum erlend-
is, vegna úttekta á vinnslu-
skipum, vegna veru eftirlits-
manna í skipum, vegna veiði-
og vinnsluvottorða, fyrir afla-
dagbækur og útgáfu CITES-
vottorða, framkvæmdaleyfa
við ár og vötn og loks vegna
sérvinnslu upplýsinga og að-
gangs að gagnsöfnum.
15 gjaldtökur
FRUMVARP UM FISKISTOFU