Morgunblaðið - 12.02.2015, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. FEBRÚAR 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Síðari heims-styrjöldskildi eftir
sig mörg opin sár á
milli þjóða, sem
misjafnlega langan
tíma hefur tekið að gróa. Þau
sár sem framferði Japana í
styrjöldinni ollu hafa tekið
einna lengstan tíma, og berast
reglulega af því fregnir að ná-
grönnum Japana, einkum í Kór-
eu og í Kína, þyki Japanir ekki
hafa gert nóg til þess að bæta
fyrir hörmungar stríðsins. Þyk-
ir nágrannaþjóðunum skorta
nokkuð á iðrun Japana, eins og
sést til að mynda af þeim deilum
sem einatt rísa upp í tengslum
við sögukennslu í Japan og því
hvernig tekið er á styrjöldinni
og aðdraganda hennar.
Á þessu ári, þegar sjötíu ár
eru frá lokum hennar, ætti að
gefast ágætt tækifæri til þess
að ná sáttum og minnast fórn-
arlamba stríðsins í Asíu. Lík-
legra er þó að minning stríðsins
verði nýtt til þess að slá póli-
tískar keilur í þeim löndum sem
að koma. Viðvarandi spenna
hefur til að mynda ríkt á milli
Kínverja og Japana að und-
anförnu og munu Kínverjar til
að mynda fagna stríðslokum í ár
í fyrsta sinn með myndarlegri
hersýningu.
Þá hefur núverandi ríkis-
stjórn Japana undir forsæti
Shinzo Abe gert sig líklega til
þess að láta meira að sér kveða
á alþjóðavettvangi. Abe hefur
meðal annars lagt til breytingar
á stjórnarskrá Jap-
ans, sem myndu
gera landinu kleift
að breyta varnarliði
sínu í herlið, sem
geti jafnvel tekið
þátt í aðgerðum með banda-
mönnum Japans. Fyrir Abe er
þetta löngu tímabær viðleitni til
að komast undan hinum gríðar-
langa skugga sem stríðið hefur
varpað á Japan.
En Kóreumenn og Kínverjar,
sem þjáðust mest undan oki
Japana, eru hins vegar ólíklegir
til að sætta sig við að Japanir
gleymi glæpum sínum. Á það
sérstaklega við um Kóreuríkin
tvö, sem minnast þess einnig í
ár að 70 ár verða liðin frá skipt-
ingu skagans í norður og suður.
Minningar stríðsins og eftirmál
þess eru enn of nálæg til þess að
þar sé tekið vel í viðleitni Jap-
ana til þess að láta meira að sér
kveða á alþjóðavettvangi. Óvar-
leg ummæli japanskra stjórn-
málamanna um hinar svonefndu
„þægindakonur“, sem neyddar
voru í vændishús fyrir japanska
hermenn, hafa einnig hellt olíu á
eldinn á seinni árum.
Á vissan hátt má segja að
enn sé verið að heyja stríðið á
vígvelli minninganna. Erfitt
getur verið að kveða slíkan
ófrið niður, sér í lagi þegar báð-
ir aðilar telja á sig hallað. Það
er því hætt við að enn muni
þurfa að líða langur tími áður
en sættir nást á milli Japana og
nágranna þeirra um afleiðingar
stríðsins.
Minningar stríðsins
herja enn á
nágranna Japana}
Sögustríðið á Kyrrahafi
Nígerískuhryðjuverka-
samtökin Boko
Haram hafa enn
og aftur látið til
skarar skríða, en
vígamenn þeirra réðust um
liðna helgi á skotmörk í bæn-
um Diffa í Níger, handan
landamæra Nígeríu. Áður
höfðu samtökin látið til sín
taka í Kamerún, gert þar
mannskæðar árásir og meðal
annars rænt heilli rútu af
fólki, til viðbótar við þá sem
áður hafa verið hnepptir í
ánauð samtakanna. Þrátt fyrir
að samtökin beiti sér nú einnig
utan Nígeríu hafa þau ekki
slakað á innan landamæranna,
og hefur kosningum í landinu
nú verið frestað um meira en
mánuð.
Hér hefur áður verið varað
við þeirri hættu sem stafar af
Boko Haram, en uppgangur
samtakanna er einungis ein af
birtingarmyndum þess upp-
lausnarástands sem nú ríkir í
norður- og vesturhluta Afríku.
Viðbrögð heimsbyggðarinnar
hafa hins vegar borið þess
merki að athygli
hennar er nú frek-
ar beint að Ríki
íslams og Úkra-
ínudeilunni heldur
en því ófremdar-
ástandi sem ríkt hefur í Níger-
íu og víðar í álfunni.
Það eru þó jákvæð teikn á
lofti, því að árásir samtakanna
á nágrannaríkin hafa valdið
því að nokkur þeirra hafa nú
samþykkt stofnun um 8.700
manna herliðs sem eigi að
koma stjórnarher Nígeríu til
aðstoðar við að kveða niður
drauginn.
Þó að þessi viðbrögð ná-
grannanna komi fremur seint
fram eru þau fagnaðarefni.
Hins vegar er ástæða til að
vara við of mikilli bjartsýni, en
ýmsir innan Nígeríu líta nú á
það sem tímaspursmál hvenær
niðurlögum Boko Haram verð-
ur ráðið. Verkið gæti hins veg-
ar orðið afar tafsamt og jafn-
vel þótt árangur næðist er að
óbreyttu hætta á að enn sé
frjór jarðvegur fyrir önnur
slík samtök. Gegn því verður
einnig að vinna.
Hefur Boko Haram
nú loksins gengið of
langt?}
Reynt að kveða niður drauginn
É
g horfði, með ólögmætum hætti,
á leik Athletic Bilbao og Barce-
lona í spænsku deildinni á
sunnudagskvöld, sitjandi með
tölvuna fyrir framan mig á hót-
elbar í Berlín. Eins og svo oft fylgdist ég gap-
andi með Leo Messi leika sér endurtekið að
varnarmönnum Bilbao í 2-5-sigri. Hann skor-
aði fyrsta markið, lagði upp mark tvö, þving-
aði svo varnarmann til að skora sjálfsmark,
lagði svo upp fjórða markið og lauk leiknum á
því að búa til fimmta markið af óskiljanlegu
fyrirhafnarleysi og brilljans listamannsins;
hann dundaði sér með boltann í kringum víta-
teig andstæðinganna í um hálfa mínútu,
smeygði sér lauflétt á milli þeirra eins og
krakki í fermingarveislu og splundraði loks
vörninni með snilldarlegri utanfótarsendingu.
Hann hefur yfir sér feimnislegt fas drengs sem hefur
verið sendur inn á grasvöll með fullorðnum mönnum, sýn-
ir takmörkuð svipbrigði á vellinum og forðast að líta í augu
andstæðinga sinna, en þegar hann fær boltann snúast
hlutverkin snarlega við og mótherjarnir verða eins og
hjálparvana börn í kringum hann. Ég minnist þess einu
sinni að hafa séð ungan Kolbein Sigþórsson spila fótbolta á
sparkvelli í Kópavogi og smána þar ítrekað töluvert eldri
stráka. Að fylgjast með Messi er ekki ósvipað, nema hvað
hann lætur leikmenn á heimsmælikvarða, bestu varn-
armenn veraldar, genetísk undur, líta út eins og stirða
bumbuboltaleikmenn. Spilamennska hans er ófyr-
irsjáanleg en annað í fari hans breytist ekki. Á vítapunkt-
inum pírir hann augun eins og köttur rétt áður
en tilhlaupið hefst, þegar hann skorar beinir
hann vísifingrum til himins og þá sjaldan sem
hann skorar ekki rótar hann ört í hári sínu með
hægri hendi eins og til að kæfa máttlítinn eld.
Stundum er sagt að mikilfengleiki og þokki
Messis felist ekki síst í auðmýkt hans, þ.e. að af-
staða hans til eigin afreka og hæfileika eins og
hún birtist í fjölmiðlum – stíliseruð og æfð – geri
þessi sömu afrek og hæfileika tilkomumeiri.
Slíkar staðhæfingar eru kristalskýrt dæmi um
þá staðfestingarhneigð sem nefnd er eftir
geislabaug í atferlissálfræði (e. halo effect); já-
kvæðar tilfinningar gagnvart manneskju á einu
sviði lita heildarmat okkar á innræti viðkom-
andi. Messi er ótrúlegur í fótbolta og brosir svo
fallega – hann hlýtur að vera frábær mann-
eskja, er það ekki? Myndi hlaupa á eftir ræn-
ingja fyrir gamla konu eða og leyfa ókunnugum að hringja
hjá sér. Fréttaflutningur af því sem gerist bak við tjöldin
bendir til þess að Messi sé bæði lævís og klár og jafnframt
drifinn áfram af gegndarlausum metnaði og sjálfstrausti.
Brestirnir gera snilligáfuna ljóðrænni.
Og mikil lifandis ósköp, fallegri fótboltamaður fyrir-
finnst ekki, svo sérkennilega miklu betri en allir hinir. Hér
verður því fullum fetum haldið fram að þeir sem staðhæfi
að Ronaldo sé betri sanni um leið að þeir hafi ekki nægi-
legt vit á íþróttinni til þess að geta tjáð sig um hana. Sá
síðarnefndi er frábær leikmaður, óstöðvandi markavél, en
eins og sagt er í spænsku blöðunum … Messi es de otra
planeta.
Halldór
Armand
Pistill
Leó
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
Staðan í svínaræktinni er al-varleg, að sögn HarðarHarðarsonar, formannsSvínaræktarfélags Íslands.
Ástæðan er stóraukinn innflutningur
á sama tíma og svínabændur geta
ekki losnað við afurðirnar, birgðir
safnast upp og verð lækkar.
Tollkvótinn sem ræðst af samn-
ingum Íslands og Evrópusambands-
ins um gagnkvæm viðskipti með bú-
vörur gerir ráð fyrir 200 tonna inn-
flutningi á svínakjöti á ári. Tollkvót-
anum fyrir árið 2015 var úthlutað í
lok síðasta ári.
Innflutningur samkvæmt þess-
um samningi er þó aðeins um þriðj-
ungur af heildarinnflutningi á svína-
kjöti sem var tæp 600 tonn á síðasta
ári og hafði aukist um liðlega fjórð-
ung frá árinu á undan.
Geta sinnt markaðnum
Innflutningur umfram kvótann
grundvallast á tímabundnum toll-
kvótum sem gefnir eru út vegna þess
að tilteknar svínaafurðir, eins og til
dæmis beikon, er talið vanta hér á
markað.
Hörður segir að svínabændur
geti í langflestum tilvikum sýnt fram
á að þeir geti annað þessari eftir-
spurn. „Það er fátt sem sýnir það
betur en sú staðreynd að við erum að
frysta meira en hundrað síður á viku,
bara hjá einum sláturleyfishafa.
Þetta eru vörur sem markaðurinn
tekur ekki við. Einhverra hluta
vegna vilja vinnslufyrirtæki kaupa
innfluttar síður, frekar en að nýta
innlenda framleiðslu.“
Stór verslunar- og kjötvinnslu-
fyrirtæki fengu meginhluta tollkvóta
ESB fyrir þetta ár. Kaupás flytur
inn 60 tonn, Mata tæp 60 tonn,
Kjarnafæði 40 tonn og Aðföng, dótt-
urfyrirtæki Haga, 30 tonn.
„Skinka er 70% af álegginu í
hillum stórmarkaða og svínakjötið er
burðarásinn í kjötvinnslunni. Sam-
kvæmt tölum frá Hagstofunni er
þessi vinnsluvara ekki að lækka í
verði til neytenda þótt stöðugt sé
verið að pressa niður verðið,“ segir
Hörður.
Hann bendir á að innflytjendur
leiki þann ljóta leik að nýta tollkvóta
sína ekki til að flytja inn svínasíður í
beikon og segi svo að það vanti beik-
on á markaðinn. Hann segir að vel sé
hægt að nota fleiri skrokkhluta til að
búa til beikon. Það sé meðal annars
þekkt í Bretlandi og Írlandi. Í grein
Ernu Bjarnadóttur, aðstoðarfram-
kvæmdastjóra Bændasamtaka Ís-
lands, hér í blaðinu fyrir skömmu
kom fram gagnrýni á að opnu toll-
kvótanir væru notaðir til að byggja
upp birgðir hér innanlands og var
nefnt dæmi um það.
Hollustan sett til hliðar
Aukinn innflutningur leiðir til
keðjuverkunar birgðasöfnunar og
verðlækkunar hjá svínabændum.
Hörður segir að samkeppnisað-
staðan sé afleit þar sem ekki séu
gerðar sömu kröfur til framleiðslu
afurða sem fluttar eru til landsins og
innlendrar framleiðslu. Nefnir hann
að flutt sé inn kjöt frá löndum þar
sem heimilað er að nota sýklalyf
beint í fóður og bændur hafi rúman
aðgang að lyfjum. Þar séu stuðnings-
kerfi sem hjálpi til með fjárfestingar,
breytingar vegna bætts aðbúnaðar
dýranna, stuðningur greiddur út
á flatareiningu lands vegna
fóðuröflunar og dreifingar
húsdýraáburðar, svo
dæmi séu tekin. „Allt
hefur þetta gífurleg
áhrif á verðmyndun
búavara. Hollustan hefur
verið sett til hliðar og
verðið látið ráða för.“
Svínakjöt safnast upp
vegna innflutnings
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Grísir Svínaræktin á undir högg að sækja vegna keðjuverkunar aukins inn-
flutnings afurða, birgðastöfnunar og verðlækkunar hjá framleiðendum.
Svínabændur hafa reynt að ná
eyrum stjórnvalda til að vekja
athygli á ójafnri samkeppnis-
stöðu gagnvart innfluttu kjöti.
„Stjórnvöld þurfa annaðhvort
að tryggja það að ekki komi
hingað vörur nema frá löndum
sem hafa svipað regluverk og
hér er eða að innleiða hliðstætt
starfsumhverfi hér og tíðkast í
þeim löndum sem kjötið kemur
frá. Ef hvorugt verður gert, er
aðeins eitt eftir. Það er að
hætta starfseminni,“ segir
Hörður Harðarson.
Hann segir að flestir
svínabændur séu skuld-
ugir vegna fjárfestinga á
liðnum árum. Margir séu
í þeirri stöðu að þeir
geti hvorki hætt né
haldið áfram, þeg-
ar ástandið er
þannig á mark-
aðnum að ekki er
hægt að afsetja af-
urðirnar.
Þarf að jafna
samkeppni
STJÓRNVÖLD RÁÐA
Hörður Harðarson