Morgunblaðið - 18.02.2015, Blaðsíða 19
19
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 2015
Vandað til verka Það er öruggast að skafa allan snjóinn vel af bílnum í þessu tíðarfari.
Golli
Mikil hollustuumræða
fer nú um heimsbyggð-
ina, menn krefjast upp-
runa vottorða á mat-
vælum og upplýsinga um
hvernig með blessað dýr-
ið var farið áður en það
kom á diskinn. Dýra-
velferð er stóra spurn-
ingin og ungt fólk gerir
nýjar kröfur og þing
þjóðanna setja lög og
reglugerðir gegn spill-
ingu og dýraníði. Hér á landi eru nú
uppi prédikarar sem gera lítið úr allri
varúð og telja kjöt bara kjöt hvaðan
sem það kemur. Þeir vilja ryðja burt
öllum hindrunum og tollum hingað og
segjast tala í nafni frelsis og réttlæt-
isins. Ég var staddur á dögunum í
mjög fjölmennri veislu þegar einum
gestanna datt í hug að kalla yfirkokk-
inn í salinn og spyrja hann hvaðan boli
væri og hvort hann væri íslenskur?
Gesturinn spurði svo kokkinn með
glettni: „Baulaðu nú boli minn, hvaðan
sem þú ert.“ Nú gerðust óvænt tíðindi,
kokkurinn upplýsti að nautið hefði
fæðst í Þýskalandi, verið flutt á unga
aldri til Danmerkur, þar var boli strí-
ðalinn og í fyllingu tímans fór hann
með jafnöldrum sínum í mikið ferðalag
og nú til Póllands, þar var honum slátr-
að og síðan fluttur til Íslands og hér
væri hann „lifandi“ kominn í blóðrauðu
og fallegu nautakjöti. Svo bætti hann
við „meira veit ég nú ekki um þetta
holdanaut“. Hvort hann fékk sýklalyf,
hormóna eða illgresisúðað kál af ökr-
unum eða svipaða meðferð og íslenskur
bolabróðir. Menn setti hljóða í veisl-
unni og lífssaga bolans skemmdi mat-
arlystina að nokkru því enginn átti von
á svona skrautlegri ævi. Því er þessi
saga hér sögð að það er réttlætiskrafa
íslenskra bænda og ekki síður neyt-
enda að sömu kröfur séu gerðar til
matarins hvaðan sem hann kemur.
Hvort þeir sem ala naut, svín eða kjúk-
linga sem hingað koma, þá meðhöndli
þeir dýrin eftir sömu reglum
og við höfum sett okkar
bændum.
Hollur er
heimafenginn baggi
Hér ber að gera strangar
upprunakröfur á allt innflutt
kjöt og þó að þeir business-
menn geri lítið úr allri varúð
segja læknaprófessorar að
sjúkdómar geti borist milli
landa með hráu kjöti og lif-
andi dýrum. Ísland telst
nánast án allra sjúkdóma en því miður
verður ekki sama saga sögð um sam-
keppnislönd okkar. Nú berjast svína-
bændur fyrir lífi sínu og herðir að kjúk-
lingabændum, ætli t.d. innflutt svína-
og kjúklingakjöt lúti sömu reglum og
hér gilda um salmonellu og lyfjanotk-
un? Hvers vegna var dönsku nautunum
slátrað í Póllandi? Skyldi það snúa að
launum slátraranna? Hvenær verður
búskapur svo að verksmiðjum og hættir
að vera búskapur vakandi fjölskyldu
sem þekkir sín heimadýr og dekrar við
þau? Við Íslendingar viljum afurðir frá
búum þar sem dýravelferð er í heiðri
höfð og tryggt er að afurðir dýranna
séu án lyfja og af þeim stafi ekki smit-
hætta. Ég þekki það að víða erlendis
eru góðir bændur og örugg matvæli en
samt skulum við gera strangar kröfur –
það segir sagan okkur. Hér þarf að efla
landbúnað allra búgreina og að sem
mest sé framleitt í landinu sjálfu. Það
er t.d. mikilvægt að styrkja og efla
nautabúskapinn og til verði alvöru
nautabændur. Hollur er heimafenginn
baggi.
Eftir Guðna Ágústsson
»… kokkurinn upplýsti að
nautið hefði fæðst í
Þýskalandi, verið flutt á
unga aldri til Danmerkur …
Guðni Ágústsson
Höfundur er fv. alþingismaður
og ráðherra.
„Baulaðu nú boli minn,
hvaðan sem þú ert“
Allt ætlaði um koll að
keyra þegar fréttir bár-
ust af því að lögreglan
og Landhelgisgæslan
hefðu fengið vopn frá
norska hernum. Látið
var í veðri vaka að nú
ætti að vopna almenna
lögreglumenn og koma
sjálfvirkum byssum
fyrir í öllum bílum lög-
reglunnar. Vígbúnaður
lögreglunnar væri hafinn. Nokkrir
þingmenn höfðu hátt enda einhverjir
með „sérþekkingu“ á vopnum eftir
áralanga reynslu af tölvuleikjum.
Hávaðinn og moldviðrið skilaði ár-
angri. Vopnunum var skilað og eftir
stendur lögregla án nauðsynlegs
búnaðar til að sinna hlutverki sínu; að
tryggja öryggi borgaranna. Stundum
virðist sem Íslendingum sé meinilla
við að ræða mál af yfirvegun og án
upphrópana. Þetta á ekki síst við um
varnar- og öryggismál og uppbygg-
ingu og skipulag löggæslunnar.
Grunnskylda ríkisins
Ein grunnskylda ríkisins er að
tryggja innra og ytra öryggi borg-
aranna. Með þátttöku í Atlantshafs-
bandalaginu og varnarsamningi við
Bandaríkin hafa íslensk stjórnvöld
varið landsmenn gagnvart ytri ógn-
unum. Lögreglan og Landhelgis-
gæslan hafa sinnt innri vörnum.
Samstarfið við Bandaríkin hefur
visnað allt frá því að varnarliðið fór
en á sama tíma hafa rússnesk stjórn-
völd hafist handa við stórkostlega
hernaðaruppbyggingu í Norður-
höfum. Undir forystu
Vladimírs Pútíns for-
seta hafa útgjöld til
hermála verið aukin
verulega á sama tíma
og ríki Atlantshafs-
bandalagsins hafa
dregið saman seglin.
Stríðið í Úkraínu er
ein birtingarmynd þess
nýja tíma sem runninn
er upp í Evrópu. Á
sama tíma eflast öfga-
sinnaðir glæpamenn
sem kenna sig við íslam
og ógna ekki aðeins löndum múslima
heldur vega að grunngildum vest-
rænnar menningar.
Í öllu þessu umróti er mótuð þjóð-
aröryggisstefna fyrir Ísland sem
byggist á úreltu áhættumati frá árinu
2009. Allir sem fylgjast með fréttum
átta sig á að aðstæður í heiminum
hafa gjörbreyst og þjóðarörygg-
isstefna sem byggist á úreltu mati
mun ekki ná tilgangi sínum og jafnvel
gefa almenningi falska örygg-
iskennd.
Vakna af værum blundi
Atburðir síðustu vikna ættu að
vekja okkur Íslendinga af værum
blundi. Við getum ekki leyft okkur að
trúa því að svipaðir atburðir og gerð-
ust í París í janúar eða í Kaupmanna-
höfn um liðna helgi, geti ekki gerst
hér á landi. Geta íslensku lögregl-
unnar til að takast á við slíka atburði
er lítil – hún er „ófullnægjandi og
óforsvaranleg“ svo vitnað sé til orða
Jóns Bjartmarz, yfirlögregluþjóns
hjá Ríkislögreglustjóra.
Í stað þess að ræða efnislega um
skipulag, þjálfun og nauðsynlegan
búnað lögreglunnar hefur verið reynt
að tortryggja allt og slá pólitískar
keilur í leiðinni. Þetta kom berlega í
ljós í umræðunum um vopnin frá
norska hernum. Er nema furða þó að
lögreglumenn segist langþreyttir á
„því að vera alltaf að tala fyrir dauf-
um eyrum um þessi mál“.
Snorri Magnússon, formaður
Landssambands lögreglumanna,
sagði í viðtali við Morgunblaðið í jan-
úar síðastliðnum:
„Þessu verður kannski best lýst
með þeim orðum að það sé með hrein-
um ólíkindum að lögreglan þurfi sí-
fellt að vera að réttlæta tilvist sína
innan samfélagsins til þess að sjá um
þessi öryggismál sem varða borg-
arana og landið í heild sinni.“
Og Snorri Magnússon bætti við:
„Lögreglumenn eru ekki síður
þreyttir á því að þurfa sí og æ að vera
að réttlæta kaup á nauðsynlegum
búnaði fyrir misvitrum mönnum, sem
vitna í tölvuleiki til þess að fá ein-
hverja innsýn í mál, sem verið er að
fjalla um hverju sinni.“
Standast ekki kröfur
Í yfirgripsmiklu erindi sem Ólöf
Nordal innanríkisráðherra hélt á
fundi Varðbergs um löggæslu og ör-
yggismál fyrr í þessum mánuði, kom
fram hve mikið verk er að vinna svo
unnt sé að tryggja öryggi lands og
þjóðar. Eitt af því sem ráðherra telur
nauðsynlegt að ræða er stofnun þjóð-
aröryggisdeildar líkt og erlendir sér-
fræðingar lögðu til árið 2006. Þá var
ekki hægt að ræða málið eða ná póli-
tískri samstöðu vegna upphrópana
og útúrsnúninga. Vonandi hafa þau
voðaverk sem framin hafa verið í
vinalöndum okkar síðustu ár, kennt
hvernig ekki á að ræða um öryggis-
mál þjóðar.
Í tengslum við hugsanlega stofnun
þjóðaröryggisdeildar er nauðsynlegt
að smíða löggjöf um varðveislu gagna
sem stenst alþjóðlegar kröfur. Ís-
lensk lögregluyfirvöld hafa ekki að-
gang að öllum nauðsynlegum upplýs-
ingum vegna þess að regluverkið
stenst ekki þær kröfur sem örygg-
isstofnanir annarra landa gera. Ís-
lendingar eru því berskjaldaðri en
ella fyrir ógnunum hvort heldur er
vegna hugsanlegra hryðjuverka eða
skipulagðrar glæpastarfsemi.
Með sama hætti verður ekki undan
því vikist að móta stefnu varðandi
forvirkar rannsóknarheimildir lög-
reglu. Löggjafinn kemst ekki lengur
hjá því að svara hvort og þá með
hvaða takmörkunum slíkar heimildir
verði veittar.
Enginn sem hlustaði á erindi Ólaf-
ar Nordal fer í grafgötur um að ráð-
herrann mun beita sé af festu í að
marka nýja stefnu og löggjöf. Op-
inská og hreinskiptin umræða er
nauðsynleg en gamalkunnur pólitísk-
ur skotgrafahernaður mun engu
skila.
Allt kostar peninga
Samhliða stefnumótun og nýrri
lagaumgjörð verður að tryggja að
lögreglan hafi allan nauðsynlegan
búnað til að sinna skyldum sínum –
allt frá skotheldum vestum til skot-
vopna, sérútbúinna bifreiða og þjálf-
unar. En jafnvel þetta allt er ekki
nægjanlegt.
Það er barnaskapur að telja að
hægt sé að komast hjá því að fjölga
lögreglumönnum og efla löggæslu
verulega um allt land á sama tíma og
landsmönnum fjölgar og fjöldi ferða-
manna margfaldast. Samkvæmt árs-
skýrslu Ríkislögreglustjóra voru 678
lögreglumenn starfandi á landinu ár-
ið 2001. Þá voru Íslendingar liðlega
283 þúsund og innan við 250 þúsund
ferðamenn sóttu landið heim. Árið
2013 voru fimm fleiri lögreglumenn
að störfum en Íslendingar voru nær
322 þúsund og ferðamennirnir yfir
780 þúsund. Til að halda í við mann-
fjöldaþróunina ættu lögreglumenn að
vera a.m.k. 90 fleiri en þeir eru og til
að mæta ferðamannasprengjunni
enn fleiri.
Ef við Íslendingar ætlumst til að
lögreglan tryggi öryggi okkar verð-
um við að gefa henni nauðsynleg
verkfæri. Slíkt kostar peninga eins
og annað. Þegar haft er í huga að við
Íslendingar verjum aðeins um 0,03%
af landsframleiðslu til varnarmála –
margfalt minna en nágrannaþjóð-
irnar – ætti svigrúmið að vera til
staðar.
Sá er þetta ritar getur a.m.k. bent
á feitar matarholur sem má nýta í
grunnskyldu ríkisins; að tryggja ör-
yggi borgaranna. Að öðrum kosti
verðum við bara fámenn berskjölduð
þjóð.
Eftir Óla Björn
Kárason » Það er barnaskapur
að telja að hægt sé
að komast hjá því að
fjölga lögreglumönnum
og efla löggæslu veru-
lega um allt land.
Óli Björn Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Berskjölduð þjóð í Norðurhöfum