Morgunblaðið - 18.02.2015, Blaðsíða 30

30 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. FEBRÚAR 2015
Réttarhálsi 2 • 110 Reykjavík
Sími: 520 6666 • sala@rv.is • rv.is
Rekstrarvörur
– fyrir þig og þinn vinnustað
RV skrifstofuvörutilboð
Janúar - febrúar 2015
Ljósritunarpappír 5 x 500 bl.
Frá 2.999 kr
Bréfabindi 5cm eða 8 cm
398 kr
Trélitir vatnslita, 24 stk.
698 kr
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Í dag klukkan 17 verður opnuð í sýn-
ingarsalnum Harbinger, Freyjugötu
1, sýning Karlottu Blöndal myndlist-
arkonu, Raddað myrkur, og þá kem-
ur samnefnd bók hennar einnig út.
Bókin inniheldur fundargerðir og
önnur gögn Tilraunafélagsins í
Reykjavík sem varðveist hafa, í yf-
irfærslu og meðförum Karlottu. Aðr-
ir þátttakendur við gerð bókarinnar
eru Benedikt Hjartarson, Erlendur
Haraldsson og Birna Bjarnadóttir.
Tilraunafélagið í Reykjavík var fé-
lagsskapur sem rannsakaði miðils-
gáfur Indriða Indriðasonar á ár-
unum 1905 til 1909. Bókin og
sýningin marka lok rannsóknar
Karlottu á Tilraunafélaginu í sam-
hengi myndlistar. Í texta Hönnu
Styrmisdóttir um verk Karlottu,
segir að verk hennar hverfist um tvo
meginþræði, annars vegar rannsókn
á sambandi fólks við hið náttúrulega
og áþreifanlega, og hins vegar rann-
sókn hennar á hugmyndum um hið
yfirnáttúrlega og óáþreifanlega.
Verkin taka á sig margskonar form;
teikninga, bókverka og málverka, en
einnig gjörninga og umhverfisverka.
Hanna segir að þau ögri oft hefð-
bundnum skilyrðum myndlistar „og
skilja hvorki eftir sig heimild né
spor, en þegar heimild verður til er
hún gjarnan huglæg; háð skynjun
Karlottu á abstrakt ferli sem hún
hrindir af stað í rannsókn sinni“.
Myndlist um spíritisma
„Þetta myndlistarverkefni hverf-
ist um fundargerðir Tilraunafélags-
ins í Reykjavík, ég vinn myndlistina
út frá þessum gögnum,“ segir Kar-
lotta og að þetta hafi verið fyrsta til-
raunafélagið hér um spíritisma.
„Ég var eitthvað að grúska og
fann áhugaverða ljósmynd frá fund-
arsal félagsins. Þá hófst rann-
sóknin,“ segir hún. Á sínum tíma
hafi félagsmenn ekki endilega trúað
blint á samband við handanheima og
var félagið stofnað til að rannsaka
þessa hluti. „Margir efasemdarmenn
sóttu fundina. Á þessum tíma vildi
fólk kanna á einhverskonar vísinda-
legan hátt þennan heim.“
Karlotta komst yfir gögnin árið
2007 og notaði þau fyrst við sýn-
inguna Hreinskriftir sem hún setti
upp í Listasafni Reykjavíkur, Hafn-
arhúsi.
„Ég er að yfirfæra Tilraunafélagið
inn í heima myndlistar. Í Hafnarhús-
inu umbreytti ég rými í Tilrauna-
félagið og hér í Harbinger er búið að
setja upp einskonar aðalfund með
ársskýrslum í félaginu með gerð
sýningarinnar. Alltaf er um að ræða
yfirfæslu milli tveggja heima og
hvað gerist við það, svo sem milli
handanheima og raunheima okkar,
eða heima myndlistar og okkar
heima. Þar liggur minn áhugi.“
Inn á svið fræðanna
„Myndlistin og þessir andlegu
heimar eiga það sameiginlegt, að til
að geta notið myndlistar eða and-
legra heima þarf fólk að fara inn með
opnum huga og langa til að upplifa;
samþykkja fundinn við myndlistina
eða andlega heiminn. Annars sér
fólk ekkert og upplifir ekkert,“ segir
hún.
Það að nálgast heimildir, eins og
gögn Tilraunafélagsins, undir for-
merkjum listsköpunar, veitir eins-
konar frelsi á annan hátt en ef aka-
demískir fræðimenn væru að vinna
með þær.
„Svo sannarlega,“ segir Karlotta.
„ég er ekkert feimin við að teygja
mig inn á svið fræðanna sem mynd-
listarmaður ef verkefnið stefnir í þá
átt, það er ein leið af mörgum. Indr-
iði var kallaður „millibilsmaður“,
sem mér finnst fallegt því myndlist-
armenn og þeir sem eru í tilrauna-
starfsemi eru einmitt iðulega í eins-
konar millibili. Einu sinni var tekin
ljósmynd af Indriða sem sýndi hann
baksa með eitthvert lak á priki og
var hann gagnrýndur fyrir, en mér
finnst þetta mjög merkileg og lýs-
andi mynd og alls ekki rýra allt það
sem gerðist í Tilraunafélaginu held-
ur bæti hún við ákveðinni mennsku,“
segir Karlotta.
Á sýningu hennar má sjá ýmislegt
sem tengist Tilraunafélaginu en hún
segir bókina þar í aðalhlutverki, með
fundargerðum félagsins og textum
meðhöfundanna en þau hafa rann-
sakað félagið á akademískan hátt.
Erlendur hefur til að mynda rann-
sakað Indriða og Tilraunafélagið og
er að gefa út bók um það í Bretlandi.
„Ég yfirfæri fundargerðirnar
beint og algerlega óritskoðað, með
yfirstrikunum, opnum svigum og
öllu slíku. Þá bæti ég við millikafla
frá mér og loks er þriðji hlutinn
textar hinna höfundanna.“ Steinunn
M. Önnudóttir, sem er grafískur
hönnuður og rekur Harbinger, setur
verkið upp í samstarfi við Karlottu.
Fólk leitar sannana
Karlotta segir að Tilraunafélagið
sé víða ennþá til, undir öðrum heit-
um. „Á þessum tíma var Indriði einn
rannsakaður í félaginu, tjóðraður
niður í stól og sett yfir han net; allt
til að hafa rannsóknina sem vísinda-
legasta. Ég veit til þess að slíkir
fundir eru enn haldnir, með nútíma-
legri tækni, því enn vill fólk leita
sannana á því sem við eigum erfitt
með að skilja en skynjum mörg hver
og upplifum. Þaðan má draga línu yf-
ir í heima myndlistar og sýninga-
rýmið sem einskonar „tilrauna-
félag“, “ segir hún.
Morgunblaðið/Kristinn
Listakonan „Til að geta notið myndlistar eða andlegra heima þarf fólk að
fara inn með opnum huga og langa til að upplifa; samþykkja fundinn við
myndlistina eða andlega heiminn,“ segir Karlotta. Hún er hér á sýningunni.
Færsla milli handan-
heima og myndlistar
 Karlotta Blöndal gefur út bók og opnar sýningu í dag
Jo Nesbø kemur gjarnan meðsprengikrafti inn á bóka-markaðinn og Norðmað-urinn bregst svo sannarlega
ekki með nýjustu bókina, Afturgöng-
una eða Gjenferd eins og hún heitir á
frummálinu. Enn einu sinni fer rann-
sóknarlögreglumaðurinn Harry Hole
á kostum og þeim sem ætluðu að
taka það rólega í
kjölfar jóla og
áramóta er ráð-
lagt að halda sig
víðs fjarri þessari
frábæru spennu-
bók, því hún er
hvorki uppbyggj-
andi fyrir hjart-
veika né við-
kvæma.
Ekki þarf að
kynna norska höfundinn Jo Nesbø
fyrir spennubókafíklum, því þeir bíða
í röðum eftir hverri bók frá honum,
en þetta er áttunda bókin í íslenskri
þýðingu með Harry Hole í aðal-
hlutverki. Sá sem hér slær á lykla-
borðið hefur áður líkt Harry Hole við
Jack Reacher, helstu söguhetju Lee
Childs, og áréttar þá samlíkingu.
Harry Hole er enda töffari af guðs
náð, kallar ekki allt ömmu sína og
tekst óhræddur á við þá sem hafa
rangt við og beita viðbjóðslegum
meðölum til þess að ná sínu fram.
Í huga margra er Noregur
draumalandið og Ósló hreinasta borg
veraldar. Jo Nesbø dregur upp aðra
mynd í Afturgöngunni. Þar virðist
það hreinasta í höfuðborginni vera
nýtt eiturlyf og gengi glæpamanna
ganga hreint fram í baráttu um yf-
irráðin í undirheimunum. Fólk í
áhrifastöðum er einnig hreint á ann-
an hátt en ætla má.
Uppbygging sögunnar er vel gerð
og spennan mikil. Höfundur lýsir vel
myrkrahöfðingjum, fíklum, frama-
poturum og ágjörnum mönnum, sem
misnota stöðu sína. Auk þess spilar
hann á viðkvæmar taugar og sýnir
þannig Harry Hole ekki aðeins sem
harðan nagla heldur mann sem er
tilbúinn að gera hvað sem er til að
vernda sína nánustu.
Afturgangan er frábær spennu-
bók, sem teygir anga sína víða, meðal
annars til íslenska bandsins Sigur
Rósar og Jónsa, þegar allt lék í lyndi
hjá einni aðalpersónu sögunnar og
hlutirnir voru eðlilegir. Höfundur
dregur ekkert undan í lýsingum sín-
um á soranum, er í senn harður og
viðkvæmur, en slær líka á létta
strengi með háði og spotti. Þýðing
Bjarna Gunnarssonar ber þess merki
að góður skilningur er á viðfangsefn-
inu. Bókin er hin besta skemmtun en
í lengra lagi.
Morgunblaðið/Kristinn
Nesbø „Uppbygging sögunnar er
vel gerð og spennan mikil,“ segir
m.a. í gagnrýni um Afturgönguna.
Harry Hole töff-
ari af guðs náð
Glæpasaga
Afturgangan bbbbm
Eftir Jo Nesbø. Bjarni Gunnarsson
þýddi. Kilja. 518 bls. JPV útgáfa 2015.
STEINÞÓR
GUÐBJARTSSON
BÆKUR