Morgunblaðið - 19.02.2015, Blaðsíða 30

30 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. FEBRÚAR 2015
VIÐTAL
Karl Eskil Pálsson
karlesp@simnet.is
„Sveitarfélögin á starfssvæðinu eru
sjö frá Fjallabyggð að Grýtubakka-
hreppi og íbúarnir eru samtals um 25
þúsund. Samvinna þeirra er býsna
góð á mörgum sviðum og Atvinnu-
þróunarfélagi Eyjafjarðar, sem er
samstarfsvettvangur sveitarfélag-
anna á svæðinu, er meðal annars ætl-
að að vera leiðandi afl í uppbyggingu
atvinnu og þróunar í þessum sveit-
arfélögum. Sömuleiðis er okkur ætl-
að að efla hagvöxt á svæðinu, auka
fjölbreytilega þeirra starfa sem í
boði eru og skapa skilyrði fyrir nýj-
um verkefnum til að efla Eyjafjörð
sem eftirsóttan valkost til búsetu,“
segir Þorvaldur Lúðvík Sigurjóns-
son, framkvæmdastjóri Atvinnu-
þróunarfélags Eyjafjarðar.
Hann segir að íbúum sveitarfélag-
anna hafi fjölgað á síðustu tíu árum,
fólk hafi ekki aðeins flutt sig um set
innan svæðisins, heldur hafi aðfluttir
umfram brott flutta verið fleiri.
„Við njótum þess að hérna hefur
staðbundinn hagvöxtur verið meiri
en á landsvísu frá árinu 2008. Þegar
rýnt er í ársreikninga fyrirtækja
kemur í ljós að áberandi er að þau
hafa verið að greiða niður skuldir,
auk þess sem arðsemi þeirra hefur
batnað verulega og eigið fé aukist að
sama skapi. Það lætur nærri að eigið
fé eyfirskra fyrirtækja hafi um það
bil þrefaldast frá 2007 og liggur núna
rétt undir 200 milljörðum. Þetta
skýrist ekki síst af því að starfsemi
margra fyrirtækja á svæðinu byggist
á útflutningi, sem yfirleitt hefur átt
velgengni að fagna frá 2008. Ferða-
þjónustunni hefur jafnframt vaxið
fiskur um hrygg, rétt eins og víðast
hvar á landinu, þannig að síðustu ár-
in hafa um margt verið hagfelld
svæðinu. Síðast en ekki síst kemur
glögglega fram í opinberum tölum að
atvinnuleysi á svæðinu hefur undan-
farin ár verið umtalsvert lægra en á
landinu öllu en um þessar mundir má
segja að fullt atvinnustig sé á svæð-
inu.“
Fjölbreytt atvinnustarfsemi
Þorvaldur Lúðvík segir að grunn-
greinar atvinnulífsins séu margar
öflugar, sjávarútvegur og landbún-
aður leiki stórt hlutverk í atvinnu-
málum Eyjafjarðar, sem skapi mörg
afleidd störf.
„Í greiningu okkar af svæðinu telj-
um við til styrkleika meðal annars að
vinnuaflið er stöðugt og menntun
fólks er almennt góð. Þjónustan er
sömuleiðis talin góð og helstu inn-
viðir öruggir og traustir. Ef við nefn-
um tvær helstu stoðir atvinnulífsins
á Eyjafjarðarsvæðinu eru það sjáv-
arútvegur og landbúnaður, sem leitt
hafa til vaxtar og þróunar ótal fyr-
irtækja í þjónustu við þessar grunn-
greinar, sem hafa síðan vaxið með út-
flutningi. Hérna eru til dæmis
nokkur öflug matvælafyrirtæki, en
skýringin kannski sú að sterk hefð er
fyrir landbúnaði og iðnaði. Sömu
sögu er að segja um sjávarútveginn,
en Akureyri hefur orðið að miðstöð
skipaviðhalds á Íslandi með sam-
vinnu fyrirtækja eins og Frosts, Raf-
eyri og Slippsins. Sum þessara fyr-
irtækja hafa boðið í stór verkefni á
alþjóðlegum mörkuðum og vegnað
ágætlega í þeirri viðleitni. Mennta-
kerfið býður upp á menntun á öllum
stigum, háskóli er starfræktur á Ak-
ureyri og tveir öflugir framhalds-
skólar, en auk þess er framhaldsskóli
á Tröllaskaga, en tilkoma hans á hef-
ur haft mikla þýðingu fyrir utan-
verðan Eyjafjörð. Þá er flesta þætti
ríkisstarfseminnar að finna á Akur-
eyri, þannig að svæðið státar vissu-
lega af fjölbreyttri atvinnu-
starfsemi.“
Tekjur íbúa Eyjafjarðar hafa
gjarnan verið lægri en á landsvísu,
en Þorvaldur Lúðvík segir það bil
vera að minnka.
„Nýjustu tölur segja að svæðið sé
rétt að nálgast landsmeðaltalið,
þannig að allt tal um að þetta sé lág-
launasvæði á ekki lengur við,“ segir
hann.
Opinberum störfum verði dreift
Þorvaldur Lúðvík segir að opin-
berum störfum hafi klárlega fækkað
úti á landi, þrátt fyrir að slíkt sé ekki
ætlunin í gildandi byggðaáætlun
stjórnvalda.
„Ég held að almennt sé skyn-
samlegast að dreifa opinberum
stofnunum um landið eins og best
hentar og meira að segja er sér-
staklega tekið fram í stefnuyfirlýs-
ingu núverandi ríkisstjórnar að mik-
ilvægt sé að stuðla að fjölbreyttum
atvinnutækifærum um allt land,
meðal annars með dreifingu opin-
berra starfa. Þegar til stendur að
efna þetta ákvæði stefnuyfirlýsing-
arinnar ætlar hins vegar allt um koll
að keyra, nýjasta dæmið er fyrirhug-
aður flutningur höfuðstöðva Fiski-
stofu frá höfuðborgarsvæðinu til Ak-
ureyrar, burtséð frá aðdraganda og
ætlaðri framkvæmd þeirrar ákvörð-
unar. Ég held að landsmenn séu al-
mennt sammála um nauðsyn þess að
byggja landið allt, en staðreyndin er
samt sem áður sú að tilraunum
stjórnmálamanna við að flytja opin-
ber störf út á land er yfirleitt mætt af
mikilli andstöðu á höfuðborgarsvæð-
inu. Ef við ætlum okkur að byggja
landið allt þurfa aðstæður að vera
nokkuð áþekkar, þannig að nýting
fjármuna verði hliðstæð og skilyrði
til atvinnuuppbyggingar jafnframt.
Hvers kyns uppbygging á innviðum
utan suðvesturhornsins er um-
svifalaust dæmd sem kjördæmapot,
en öll uppbygging á því svæði þykir
hins vegar sjálfsögð og tæpast frétt-
næm. Ég nefni sem dæmi heilbrigð-
isþjónustu, menntakerfi og sam-
göngur. Ef við lítum til dæmis á
samgöngurnar, þá er innanlandsflug
dýrt og útflutningsfyrirtækin hér
eru tiltölulega langt frá langstærsta
flugvelli landsins. Við höfum barist
lengi fyrir frekari uppbyggingu Ak-
ureyrarflugvallar en hægt hefur
gengið í þeim efnum þótt upp-
tökusvæði farþega um millilandaflug
hér sé um 50 þúsund manns, svipað
og Færeyjar.
Á sama tíma ypptir enginn öxlum
yfir því að ISAVIA áformar að ráð-
ast í 15 milljarða króna uppbyggingu
á Keflavíkurflugvelli en samanlögð
upphæð til viðhalds og rekstrar á öll-
um öðrum flugvöllum landsins er um
1,5 milljarðar króna árlega, sem hef-
ur þýtt að margir þessara flugvalla
hafa grotnað niður og liggja undir
skemmdum. Sem betur fer ákvað
fjárlaganefnd að auka framlag til
málaflokksins á síðustu stundu í síð-
ustu fjárlögum, en betur má ef duga
skal. Það er viðskiptatækifæri í því
að auka fjölbreytni áfangastaða á Ís-
landi, og raunar nauðsynlegt sam-
kvæmt nýlegri skýrslu Boston Con-
sulting Group, því álag á helstu
ferðamannastaði á suðvesturhorni
landsins veldur skemmdum á nátt-
úrunni, og ekki síst, mylur undan
þeirri ímynd sem við höfum eytt
ómældu fé í að byggja upp um landið
sem er ósnert með víðernum og perl-
um á hverju strái, en svo hitta ferða-
langarnir helst aðra útlendinga í bið-
röðum við Gullfoss og Geysi. Það fólk
kemur síður aftur.“
Þorvaldur Lúðvík segir að Háskól-
inn á Akureyri gegni mikilvægu hlut-
verki og eigi stóran þátt í uppbygg-
ingu Akureyrar. Á sínum tíma hafi
verið litið á stofnun skólans sem
byggðamál.
„Þegar hins vegar verið er að tala
um byggðastefnu er hjákátlegt að
horfa á fjárlög ríkissjóðs fyrir þetta
ár. Háskólinn á Akureyri sker sig
verulega úr, miðað framlög til Há-
skóla Íslands og Háskólans í Reykja-
vík. Maður spyr sig ósjálfrátt hvers
vegna þetta sé. Getur til dæmis verið
að skýringin sé sú að forsvarsmenn
norðlenska háskólans sitja ekki dag-
lega á biðstofum ráðherra, eða að
stefnunni um byggð og fjölbreyti-
leika í landinu sé einfaldlega ekki
framfylgt? Stundum er sagt að há-
skólinn sé eitt af fjöreggjum Eyja-
fjarðar sem er á margan hátt rétt.
Þess vegna eru fjárveitingar ríkisins
á þessu ári til skólans afskaplega
dapurlegar. Hitt er svo annað mál að
stundum heyrast þær raddir að
námsframboðið sé ekki í takti við
þarfir samtímans, skólinn útskrifi að
stórum hluta verðandi opinbera
starfsmenn, svo sem kennara og
hjúkrunarfræðinga, en við megum
þó ekki gleyma því að þetta eru fjöl-
mennustu starfsstéttir landsins.
Þessi atriði hljóta því að vera í sí-
felldri endurskoðun.“
Raforka og millilandaflug
Atvinnuþróunarfélagið hélt í haust
opinn fund þar sem m.a. voru skil-
greind helstu hagsmunamál svæð-
isins.
„Það liggur fyrir að við erum á
svæði þar sem skortur á rafmagni er
staðreynd. Fyrirtæki kvarta undan
því að hafa ekki trygga roforku til
stækkunar, jafnvel ekki til núverandi
rekstrar. Fyrirtæki eins og Becro-
mal og Mjólkursamsalan hafa opin-
berlega vakið athygli á þessu og slík
staða er auðvitað ekki boðleg og ekki
beint til þess fallin að auka aðdrátt-
arafl svæðisins fyrir atvinnutæki-
færi. Okkar hlutverk er meðal ann-
ars að laða hingað fyrirtæki, en slíkt
verður auðvitað nánast ógerlegt, ef
ekki er hægt að tryggja þeim nauð-
synlega orku. Það sér hver maður.
Samt sem áður þykir sjálfsagt að
flytja raforku á tiltekna staði á suð-
vesturhorni landsins. Til dæmis hef-
ur Róbert Guðfinnsson athafnamað-
ur sagt frá því að til hafi staðið að
reisa gagnaver á Siglufirði. Hann
lagði þau áform á hilluna, einfaldlega
vegna þess að ekki var hægt að verða
við óskum um næga raforku. Stað-
reyndin er hins vegar sú að við erum
með mikla möguleika á orkuvinnslu
fyrir austan okkur og fljót og virkj-
anir fyrir vestan okkur. Samt sem
áður er orkuskortur á Eyjafjarðar-
svæðinu, sem er sérkennileg staða.
Landsnet verður að standa sig í
stykkinu og leggja línur hingað í sátt
við Guð og menn. Til að það geti orð-
ið verða heimamenn líka að slaka á
sínum staðbundnu kröfum um sjón-
mengun vegna raforkulína, án þess
þó að slakað sé á öryggiskröfum, s.s.
vegna flugvalla. Það verður að fara
bil beggja í þessum efnum og fá
skynsamlega niðurstöðu. Ég sé enga
aðra leið.“
Flug ofarlega á baugi
Auk skorts á raforku er millilanda-
flug ofarlega á baugi hjá Atvinnu-
þróunarfélagi Eyjafjarðar.
„Uppbygging á Keflavíkurflugvelli
fyrir 15 milljarða kóna undirstrikar
glögglega að stjórnvöld ætla sér að
byggja þar upp einu alvöru milli-
landagátt landsins. Á sama tíma er
talað um nauðsyn þess að auka fjöl-
breytni og valkosti í ferðum til Ís-
lands. Fjölgun ferðamanna og álag á
ferðamannastaði á sunnanverðu
landinu er sums staðar nærri þol-
mörkum. Stjórnvöld verða einfald-
lega að búa varaflugvelli Keflavíkur,
á Akureyri og Egilsstöðum, þannig
úr garði að þeir standist allar al-
mennar kröfur og jafnframt verði
kostað til markaðssetningar á öðrum
landshlutum til að fleiri áfangastaðir
á Íslandi geti orðið raunhæfur val-
kostur fyrir flugrekendur. Það er að
okkar viti hagkvæmara fyrir sam-
félagið og jafnframt kostnaðarminna
fyrir ríkissjóð að búa svona um hnút-
ana til að mæta auknum straumi
ferðamanna í stað þess að kynda
frekar undir staðbundna bólu með
núverandi áníðslu á náttúruperlur.
Þetta er einnig gríðarlega stórt
hagsmunamál fyrir útflutningsfyrir-
tækin á landsbyggðinni sem þurfa
nauðsynlega að vera staðsett sem
næst millilandaflugi. Þessi eingátta-
stefna stjórnvalda er landinu öllu
skaðleg og verður að breyta.“
Eyjafjörður verði eftirsóttur
Ljósmynd/Þórhallur Jónsson
Sammála um að landið eigi að vera allt í byggð „Ég held að landsmenn séu almennt sammála um nauðsyn þess að
byggja landið allt en staðreyndin er samt sem áður sú að tilraunum stjórnmálamanna við að fylgja þeirri stefnu eftir
er yfirleitt mætt af mikilli andstöðu á höfuðborgarsvæðinu,“ segir Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson.
 Íbúum sveitarfélaga við Eyjafjörð hefur fjölgað á undanförnum árum  Tekjur fólks á svæðinu
nálgast landsmeðaltal  Eingáttastefna stjórnvalda í uppbyggingu flugvalla skaðleg