Morgunblaðið - 20.02.2015, Blaðsíða 31
UMRÆÐAN 31
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. FEBRÚAR 2015
Við útvegumallar gerðirbíla frá USA
og Evrópu
Erum me
ð
fullan sa
l af
nýjum og
nýlegum
bílum
Tilboðsverð
á sýningarbílum
frá 8.490.000 kr.
Vel búnir, leður, glerþak,
8,4” snertiskjár, bluetooth,
bakkmyndavél,
flott hljómkerfi o.m.fl.
Komdu í dag og skoðaðu þennan magnaða jeppa, við tökum gamla bílinn uppí.
Það er kominn nýr meðlimur í
Jeep fjölskylduna
Þverholt 6 - 270 Mosfellsbæ - Sími 534 4433 - www.isband.is - Opið alla virka daga frá 10-18, laugardaga 11-15
Frumsýnum
stórglæsilegan Jeep
Cherokee, litli bróðir
mest verðlaunaða
jeppa í heimi Jeep
Grand Cherokee.
Alvöru jeppi, hlaðinn
lúxus og tæknibúnaði
t.d. leggur sjálfur
í stæði, adaptive
cruise control og
blind spot detection.
Í nýlegri bók sinni,
Í krafti sannfæringar,
gagnrýnir Jón Steinar
Gunnlaugsson hrl.
(JSG) vinnubrögð sem
lengi hafa tíðkast við
Hæstarétt Íslands.
Hann segir hæstarétt-
ardómara hafa farið
út fyrir sitt verksvið
og inn á svið bæði
stjórnsýslu og lög-
gjafar. Þeir hafi látið sín persónu-
legu sjónarmið hafa áhrif á nið-
urstöður dóma. Þessa alvarlegu
gagnrýni frá fyrrverandi hæsta-
réttardómara er ráðlegt að skoða
vel og láta ekki verða þöggun að
bráð. JSG telur að skort hafi á að-
hald við réttinn frá lögmönnum og
fjölmiðlum. Rétturinn sjálfur
veigri sér við gagnrýni eða reyni
að bæla hana niður.
Hæstaréttardómarar úrskurða í
erfiðum deilum manna og dæma
um sekt eða sakleysi. Við búumst
við því að dómarar réttarins séu
heiðarlegir og grandvarir; þeir
gæti réttlætis og sannleika. Við
viljum geta treyst því að þeir fari
að lögum bæði við málsmeðferð og
í niðurstöðum dóma. Þetta varðar
ríka hagsmuni og oft velferð fólks.
Mikilvægi dóma Hæstaréttar er
enn meira þar sem þeir eru end-
anlegir og gefa fordæmi.
Breski hæstaréttardómarinn
Gordon Hewart hélt fram þeirri
speki að ekki væri nóg að réttlæt-
inu væri framfylgt heldur þyrfti
líka að sjást að það væri gert og
það án vafa. Frásögn JSG bendir
til skorts á þessu við Hæstarétt.
Hann segir þar vera
„fjölskyldustemn-
ingu“, þannig að dóm-
arar forðist að verða
ósammála og að gefa
sérálit. Aðeins einn af
hverjum þremur dóm-
urum í máli kynni sér
það til hlítar. Sá hafi
svo forsögu og hinir
gerist sammála. Dóm-
arar dæmi svo á víxl
hver með öðrum.
Hver er þá þýðing
þess að fjölskipa í
réttinn, ef einn dómari ræður nið-
urstöðu máls hvort sem er? Hvað
varð um það að dæma samkvæmt
eigin bestu vitund og samvisku?
JSG telur sig hafa tapað málum
í Hæstarétti sem lögmaður af því
að dómari þar var honum reiður.
Hann sá sig knúinn til að vara
skjólstæðinga sína við því. Þetta
segir okkur að staða hæstarétt-
arlögmanna sé ójöfn. Sumir eigi
undir högg að sækja við Hæstarétt
en aðrir fái þar meðbyr; gætu
jafnvel orðið stjörnulögmenn fyrir
það helst að vera dómara þókn-
anlegir.
Ég vildi geta afgreitt orð JSG
um vinnubrögð í Hæstarétti sem
léttvæg, en get það því miður ekki.
Sjálfum sýnist mér þar vera pottur
brotinn, sbr. fáein dæmi af nokkr-
um úr hæstaréttarmáli nr. 603/
2013, sem ég hef öll málsgögn í:
1. Við dómsuppkvaðningu í und-
irrétti, hinn 22. júlí 2013, skrifaði
Allan Vagn Magnússon, dómstjóri
Héraðsdóms Vesturlands, m.a.
þetta í þingbók réttarins: „Dóms-
orðið er lesið í dómþinginu í heyr-
anda hljóði“…, og þetta „Af hálfu
aðila er ekki sótt þing.“
Dómstjórinn viðurkenndi síðar,
með bréfi sínu til nefndar um störf
dómara, dagsettu 13. september
2014, að dómsuppkvaðningin fór
fram með allt öðrum hætti. Þar
stendur m.a.: „Í því tilviki sem hér
um ræðir var dómur kveðinn upp í
dómhúsi Héraðsdóms Reykjavíkur
af dómsformanni einum.“
Dómstjórinn boðaði hvorki
stefnanda né lögmann hans til
uppkvaðningar dómsins, svo hið
rétta er að hann gaf málsaðila ekki
kost á að sækja dómþingið þegar
hann kvað upp dóminn. Hann lét
hvorki vita hvar dómur yrði kveð-
inn upp né klukkan hvað það yrði
gert, þrátt fyrir að hann fengi
ítrekaðar beiðnir um það í tölvu-
pósti bæði frá lögmanninum og
stefnanda. Dómstjórinn auglýsti
dómsuppkvaðninguna hvorki í dag-
skrá Héraðsdóms Vesturlands né
Héraðsdóms Reykjavíkur. Þá ríkti
réttarhlé hjá báðum dómstólum
vegna sumarfría og dagskrár
þeirra voru galtómar.
Hæstiréttur lét það viðgangast
átölulaust að dómur undirréttar
væri kveðinn upp í kyrrþey. Ófrá-
víkjanleg fyrirmæli 8. gr. laga um
meðferð einkamála, nr. 91/1991,
segja þó að þinghöld skuli háð í
heyranda hljóði. Málsaðilar eiga
lögvarinn rétt til að vera við-
staddir dómsuppkvaðningu og
hlýða á dómsorð.
Samkvæmt lögunum ber að til-
kynna málsaðilum hvar og hvenær
dómur verði upp kveðinn. Dóm-
stjórinn gerði það ekki. Hæstirétt-
ur lét það líka viðgangast, átölu-
laust.
Auk þess kaus Hæstiréttur að
líta framhjá því að dómstjórinn
kvað einn upp dóminn í undirrétti
þrátt fyrir að rétturinn hefði verið
fjölskipaður. Í 115. gr. laga um
meðferð einkamála segir skýrt að í
fjölskipuðum dómi skuli allir dóm-
endur taka þátt í uppkvaðningu
dóms, ella beri að endurtaka mál-
flutning.
2. Þegar gagnaöflun í málinu
lauk fyrir Hæstarétti skrifaði lög-
maður málsaðila bréf til réttarins,
dags. 15. janúar 2014, og lét vita
að hann yrði fjarverandi á tíma-
bilinu 14.-28. febrúar 2014. Með
því taldi hann sig hafa tryggt það
að geta verið viðstaddur rétt-
arhaldið og flutt málið. Það var
öðru nær. Hæstiréttur setti málið
á dagskrá 17. febrúar 2014, einmitt
þegar lögmaðurinn gat ekki verið
viðstaddur. Þessi hæstaréttarlög-
maður hafði unnið í málinu í þrjú
ár og gjörþekkti öll málsgögnin.
Það er umhugsunarefni að
hæstaréttardómararnir, þeir Eirík-
ur Tómasson, Helgi I. Jónsson og
Þorgeir Örlygsson, hafi komið
svona fram við málsaðila og lög-
mann hans. Geta þeir talist hafa
verið hlutlausir og hæfir til að
dæma í málinu eftir þetta? Svona
vinnubrögð dómara skjóta, að
mínu áliti, frekari stoðum undir
það sjónarmið JSG að rannsaka
þurfi vinnubrögð í Hæstarétti.
Gagnrýni á Hæstarétt
Eftir Gunnar Hrafn
Birgisson ȃg vildi geta afgreitt
orð JSG um vinnu-
brögð í Hæstarétti sem
léttvæg, en get það því
miður ekki.
Gunnar Hrafn Birgisson
Höfundur er áhugamaður
um réttarfar.
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.