Morgunblaðið - 24.02.2015, Blaðsíða 2

2 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. FEBRÚAR 2015
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir Guðmundur Sv. Hermannsson, Sigtryggur Sigtryggsson ritstjorn@mbl.is Viðskipti Sigurður Nordal vidskipti@mbl.is Menning Einar Falur Ingólfsson menning@mbl.is
Íþróttir Víðir Sigurðsson sport@mbl.is mbl.is Sunna Ósk Logadóttir netfrett@mbl.is, Smartland Marta María Jónasdóttir, smartland@mbl.is Umræðan | Minningar | Bréf til blaðsins mbl.is/sendagrein Prentun Landsprent ehf.
Andri Karl
Laufey Rún Ketilsdóttir
Hæstiréttur staðfesti úrskurð Hér-
aðsdóms Reykjavíkur í gær og hafn-
aði kröfu lögreglustjórans á höfuð-
borgarsvæðinu um gæsluvarðhald
yfir tveimur hælisleitendum. Annar
þeirra sagðist við skýrslutöku hjá
lögreglu styðja Ríki íslams og vilja
taka þátt í stríði fyrir guð. Menn-
irnir eru einnig eftirlýstir annars
staðar á Norðurlöndum og farið hef-
ur verið fram á framsal þeirra.
Í greinargerð kemur fram það
mat lögreglu að af mönnunum stafi
hætta og að þeir kunni að grípa til
ofbeldis gangi þeir lausir. Hæsti-
réttur segir hins vegar að lögreglu-
stjórinn á höfuðborgarsvæðinu hafi
ekki gripið fyrst til vægari úrræða
en gæsluvarðhalds og því sé kröfu
hans hafnað. Ekki megi beita út-
lending varðhaldi nema það sé
nauðsynlegt til að ná lögmætu
markmiði, sem að er stefnt, og því
verði ekki náð með öðru og vægara
móti.
Lögreglan hefði því átt að leggja
fyrir viðkomandi útlending að dvelja
á afmörkuðu svæði áður en látið
yrði reyna á gæsluvarðhald. Með af-
mörkuðu svæði sé til dæmis átt við
tiltekinn bæjarhluta, gistiheimili eða
aðra aðstöðu sem komið yrði upp
fyrir þá útlendinga sem um ræddi.
Styður Ríki íslams
Í greinagerð lögreglunnar um
mál hælisleitendanna kemur meðal
annars fram að maðurinn hafi frá
upphafi sýnt af sér sjálfskaðandi og
ógnandi hegðun. „Lögregla fékk
heimild barnaverndarnefndar til að
spegla tölvu sem kærði, X, hafði
notað meðan hann var vistaður hjá
þeim og sé ljóst af þeirri skoðun að
hann hafi verið að skoða mikið af
efni sem tengist hryðjuverkasam-
tökum, eins og Ríki íslams og Boko
Haram, m.a. þar sem sjá megi af-
tökur á fólki,“ segir í greinargerð-
inni. Aðspurður hjá lögreglu hvort
hann styddi aðferðir ISIS hryðju-
verkasamtakanna hefði hælisleit-
andinn sagst elska samtökin, þau
væru ekki fyrir stríð og ekki fyrir
pyntingar. Þá sagðist hann vilja
taka þátt í stríði fyrir guð. Þá hefði
maðurinn einnig viðhaft hótanir um
að sprengja þúsund manns í loft upp
yrði hann sendur úr landi. Hinn
hælisleitandinn sem var með honum
í för og er ætlaður bróðir hans, hef-
ur verið vistaður á bráðamóttöku
geðdeildar vegna sjálfsvígshótana
og hnífstungu af eigin hendi.
Báðir mennirnir eru þekktir und-
ir öðrum nöfnum og fæðingardögum
hjá Interpol og í öðrum löndum.
Fingraför þeirra staðfesta að um
sömu aðila er að ræða. Lögreglu-
stjóri komst að þeirri niðurstöðu í
greinargerð sinni að hætta væri á
því að mennirnir kynnu að grípa til
ofbeldis ef þeir gengju lausir.
„Sem enginn veit hver er“
„Það er auðvitað óheppilegt fyrir
samfélagið að þar sé einhver sem
enginn veit hver er, hvað hann heit-
ir, hvaðan hann kemur eða hvers
megi vænta af honum,“ segir Jón
H.B. Snorrason, saksóknari og að-
stoðarlögreglustjóri höfuðborgar-
svæðisins, spurður um hælisleitend-
urna tvo sem ekki sæta gæslu-
varðhaldi. Segir hann fyrirkomulag
mála af þessu tagi hér á landi frá-
brugðið því sem gerist, til að
mynda, annars staðar á Norður-
löndunum. Þar segir hann að það sé
ríkari tilhneiging, að minnsta kosti í
Noregi, til að úrskurða menn í
gæsluvarðhald við slíkar aðstæður.
Sigríður Björk Guðjónsdóttir,
lögreglustjóri á höfuðborgarsvæð-
inu, sagði í gærkvöldi að mönnunum
yrði gert að dvelja á afmörkuðu
svæði og tilkynna sig til lögreglu.
Færu þeir ekki að fyrirmælum lög-
reglunnar gæti komið til þess að
gerð yrði krafa að nýju um gæslu-
varðhald.
Ólöf Nordal dómsmálaráðherra
segir að þingmannanefnd sé nú að
störfum við að endurskoða útlend-
ingalögin. Gat hún ekki tjáð sig um
staðfestingu Hæstaréttar á úrskurði
Héraðsdóms í máli hælisleitendanna
að svo stöddu. „Hæstiréttur og hér-
aðsdómur horfa almennt til þess
hvort slík ógn stafi af mönnum að
það þurfi að setja þá í gæsluvarð-
hald,“ segir hún.
Taldir hættulegir en ganga lausir
 Tveir eftirlýstir hælisleitendur ekki úrskurðaðir í gæsluvarðhald  Annar fylgjandi Ríki íslams
 Mennirnir eru ógnandi að mati lögreglu  Hæstiréttur segir að grípa eigi fyrst til vægari úrræða
Benedikt Bóas
benedikt@mbl.is
„Það komu bændur til okkar að
hjálpa því það hafði ekkert skemmst
hjá þeim. En hver einasta rúða í úti-
húsunum sem snýr í austur, 35
stykki, splundraðist nema í íbúðar-
húsinu og það er af því að ég plantaði
trjám fyrir einhverjum árum sem
skýldu íbúðarhúsinu,“ segir Berglind
Hilmarsdóttir á Núpi III, Vestur-
Eyjafjöllum.
Veðurhamurinn undir Eyjafjöllum
á sunnudag var slíkur að splunkuný
stór flekahurð 3,5 metrar að breidd
og 3,5 metrar á hæð lagðist saman
eins og pappírsblað á Núpi III. „Samt
vorum við með styrkingu á henni. Við
vorum með traktor við hurðina og
lögðum ógnarstóran trébita upp að.
Trébitinn kubbaðist bara í sundur,“
segir Berglind en raunum hennar var
ekki lokið.
Þegar hún fór í fjós á 15 ára göml-
um Toyota Land Cruiser kom maður
hennar, Guðmundur Guðmundarson,
skömmu síðar á ögn eldri Nissan Pat-
rol. Guðmundur lagði bíl sínum þétt
við Land Cruiser-inn til að verja
nýrri bílinn fyrir grjóti sem fauk á
ógnarhraða. Skyndilega heyrðu þau
niðinn í vindinum verða háværari.
„Þegar hvellurinn kom stóð hann yfir
í nokkrar sekúndur og allar rúðurnar
splundruðust í báðum bílunum.
Við litum út og sáum að grjótið
hafði farið í gegnum Patrol gamla og
í Land Cruiser og rústað allar rúð-
urnar nema fram- og afturrúðurnar,“
segir hún.
Fólk virðir ekki lokanir
Lítill snjór er um þessar mundir
undir Eyjafjöllum og klaki og grjót
fauk því um sveitirnar og braut og
bramlaði. Björgunarsveitir höfðu
verið að hreinsa upp bíla sem höfðu
setið fastir en fáar rúður voru eftir í
flestum bílanna sem Dagrenning frá
Hvolsvelli sótti. „Við í Dagrenningu
og Víkverjar tókum yfir 30 manns af
vegum landsins og komum í gist-
ingu,“ segir Einar Viðar Viðarsson,
björgunarsveitarmaður í Dagrenn-
ingu. „Það er stórt vegaskilti aðeins
austan við Seljalandsfoss, á veginum,
og þar stóð með rauðu letri 40 metr-
ar á sekúndu og lokað og annað en
fólk fer samt þarna framhjá.“ »9
Morgunblaðið/Sverrir Guðmundsson
Mölbrotið Engu líkara er en skotið hafi verið á útihúsin við Núp III en þetta eru göt eftir steina.
Hver einasta rúða, 35
stykki, splundruðust
 Miklar skemmdir urðu á Núpi III, Vestur-Eyjafjöllum
Þar sem lítill snjór er undir Eyja-
fjöllum tókst grjót og klaki á loft í
vindhviðunum á sunnudaginn og
þeyttist um sveitirnar – skemmdi
allt sem á vegi þess varð. Einar
Viðar Viðarsson úr Björgunar-
sveitinni Dagrenningu frá Hvols-
velli segir að það hafi víða verið
ófögur sjón þar sem hann kom
að.
„Vindurinn var það öflugur að
þegar maður kom á vettvang þá
var fjósið eins og það hefði verið
fjós í Úkraínu.
Grjótið og klakinn kom á svo
mikilli ferð að það braut ekki bara
glugga, stálklæðningar og annað
heldur fór bara í gegn. Þetta var
eins og eftir risastóra hríðskota-
byssu þar sem maður kom.“
Víða var
ófögur sjón
GRJÓTIÐ ÞEYTTIST Í
GEGNUM RÚÐUR OG STÁL
„Til greina kemur að dregið verði úr
tollvernd á alifuglakjöti og svína-
kjöti, t.d. með lækkun á almennum
tollum og/eða með auknum tollkvót-
um. Slíkt þarf þó að ráðast af gagn-
kvæmum samningum samningsað-
ila,“ segir m.a. í skriflegu svari
Sigurðar Inga Jóhannssonar land-
búnaðarráðherra við fyrirspurn Vil-
hjálms Bjarnasonar um endurskoð-
un á samningi við Evrópusambandið
um viðskipti með landbúnaðarvörur.
Svar ráðherrans var birt á vef Al-
þingis í gær.
Fram kemur í svari Sigurðar
Inga að viðræðurnar séu komnar
vel á veg. Í þeim hafi verið lögð
áhersla á gagnkvæma niðurfellingu
tolla á fjölmörgum tollskrárnúmer-
um, auk þess að semja um stækkun
tollkvóta beggja aðila í þeim til-
gangi að auka markaðsaðgang fyrir
bæði unnar og óunnar landbúnaðar-
vörur.
Vilhjálmur spurði jafnframt hvort
ráðherra hefði látið framkvæma
greiningu á tollvernd landbúnaðar-
vara.
Í svari ráðherrans kemur fram að
Ísland sé aðili að viðskiptasamning-
um við tæplega 70 ríki um inn- og
útflutning landbúnaðarvara. Heild-
arinnflutningur landbúnaðarvara
hafi numið tæpum 52 milljörðum kr.
árið 2013 en útflutningur á sama
tíma verið tæplega 8 milljarðar kr.
Innflutningurinn hafi aukist um 10,5
milljarða kr. á fjórum árum en út-
flutningurinn um 1 milljarð kr.
Mest sé tollvernd á alifuglakjöti,
unnum kjötvörum og svínakjöti. Á
nautakjöti, ostum, reyktu og söltuðu
kjöti sé hún minni. Samkvæmt
Efnahags- og framfarastofnuninni
(OECD) hafi hlutfall tekjuígildis
ríkisstuðnings af framleiðsluverð-
mæti bænda farið úr 77% á árunum
1986–88 í 41,3% samkvæmt nýjustu
mælingum.
„Útflytjendur íslenskra landbún-
aðarvara hafa markaðsaðgang fyrir
helstu afurðir, en þó þarf að bæta
markaðsaðgang fyrir ákveðnar af-
urðir, svo sem mjólkurafurðir, vatn,
bjór og sælgæti þar sem vaxandi
tækifæri eru til útflutnings,“ segir
orðrétt í svari landbúnaðarráðherra.
agnes@mbl.is
Mögulega verður
dregið úr tollvernd
 Landbúnaðarráðherra segir að viðræður
við Evrópusambandið séu vel á veg komnar