Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.03.2015, Page 58

58 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8.3. 2015
Bækur
Í upphafi tíunda áratugarins var framinröð bankarána í Svíþjóð þar sem þung-vopnaðir ræningjar þustu inn í banka,
þögguðu niður í viðstöddum með því að
skjóta út í loftið og voru komnir á brott með
ránsfenginn innan þriggja mínútna. Fyrsta
ránið var framið 16. september 1991 og síðan
hvert ránið af öðru á næstu árum. Lögreglan
í Stokkhólmi áttaði sig snemma á því að
ræningjarnir væru þaulskipulagðir og þrælv-
anir glæpamenn, sennilega alþjóðlegt gengi,
en illa gekk að hafa upp á kauðum, engar
vísbendingar fundust og þar sem þeir voru
svo fljótir að athafna sig náðu lögreglumenn
aldrei að komast á staðinn áður en ræningj-
arnir voru á bak og burt.
Fölmiðlar kölluðu ræningjana her-
mannagengið, enda voru þeir vopnaðir her-
rifflum og -vélbyssum og notuð skotfæri frá
sænska hernum, og hermannagengið framdi
fjögur rán 1991 og níu árið 1992, en í níunda
ráninu, á Þorláksmessu 1992, lentu þeir í
vandræðum, keyrðu út af á flóttanum í snjó-
komu og hvassviðri og um nóttina hafði lög-
reglan loks hendur í hári þrjótanna. Það
vakti furðu manna þegar í ljós kom að þetta
var ekki þaulskipulagt gengi, því forsprakk-
inn var aðeins tuttugu og sjö ára, en með
honum í genginu voru bræður hans, tuttugu
og tveggja og átján ára, en í síðustu ferðinni
var faðir þeirra með í för.
Því er þessi saga hermannagengisins rakin
hér að ný bók rithöfundanna Anders Rosl-
und og Stefans Thunbergs, Dansað við
björninn, sem Veröld gaf út fyrir stuttu,
byggist á þessari sögu og það frá nokkuð
óvenjulegu sjónarhorni, því annar höfund-
anna, Stefan Thunberg, er einmitt yngri
bróðir ræningjanna.
Anders Roslund er þekktur fyrir samstarf
sitt við Börge Hellström, en saman hafa þeir
skrifað sex metsölubækur sem komið hafa út
víða um heim, meðal annars hér á landi.
Stefan Thunberg er líka þekktur fyrir skrif,
en þá sem handritshöfundur, enda hefur
hann skrifað handrit að nokkrum kvikmynd-
um og fjölda sjónvarpsþátta á síðustu árum.
Þeir félagar komu hingað til lands fyrir
stuttu og gafst færi á að hitta þá og spyrja
út í bókina og tilurð hennar og þar á meðal
um það hvort Thunberg hafi ekki þótt erfitt
að skrifa þessa sögu, hvort minningarnar séu
ekki sársaukafullar þó að hann hafi í raun
ekki verið nema áhorfandi að öllu saman.
Hann svarar því til að vissulega hafi þetta
verið erfitt, en líka leið til að losa um sárs-
aukafullar minningar. „Við Anders settum
okkur þá ófrávíkjanlegu reglu í samstarfinu
að brjóta niður raunveruleikann og búa til
eitthvað nýtt, en þegar leið á verkið áttaði
ég mig á því að það rækist á við aðra ófrá-
víkjanlega reglu sem var að kjafta aldrei frá
fjölskyldunni sem ég var þá vissulega að
gera. Það kallaði því á mikil átök innra með
mér og varð til þess að ég gafst upp á verk-
inu um tíma,“ en þegar þar var komið sögu
gekk Thunberg út af vinnustofu þeirra fé-
laga og svaraði ekki síma eða sinnti skila-
boðum frá Roslund í nokkurn tíma.
Hér grípur Roslund söguþráðinn: „Mér
fannst mikilvægt að við myndum fara yfir öll
málsskjölin, enda hafði ég ekki lesið þau og
Stefan ekki heldur, en þegar ég sturtaði úr
svörtum plastpoka 6.000 blaðsíðum af skjöl-
um á gólfið í vinnustofunni okkar fékk Stef-
an nóg, fannst þetta sneiða of mikið að sér
og æsku sinni og gekk út. Þú hafðir nátt-
úrlega forðast þetta í öll þessi ár,“ segir
hann og beinir orðum sínum til Thunbergs.
„Þó að þú hafi mætt í dómsalinn í rétt-
arhöldunum þá skildirðu ekki hvað þeir
gerðu fólki, hvernig þeir slösuðu fjölda
manna ævilangt sem gerði þetta svo erfitt
fyrir þig, að lesa vitnisburð þessa fólks, sem
það handskrifaði að beiðni réttarins, og ekki
síst það að við vorum að reyna að búa til
skemmtiefni úr sögu sem er um margt
skelfileg.“
Þeir félagar leggja áherslu á að Dansað
við björninn sé ekki bara glæpasaga, fyrir
þeim sé hún fyrst og fremst fjölskyldusaga,
saga fjölskyldu sem er undir hæl hrottalegs
heimilisföður sem gnæfir yfir fjölskylduna,
yfirþyrmandi og ógnvekjandi. „Hann var líka
yfirþyrmandi fyrir mér sem barni,“ segir
Thunberg, „en eftir því sem ég eltist áttaði
ég mig á því að þó hann sé ekki það sem
kalla mætti dæmigerðan sænskan föður þá
er hann mannlegur með sína galla og bresti.
Ég er mjög sáttur við þá mynd sem birtist
af honum í bókinni, mér finnst hún sönn og
rétt þó að hann kunni alls ekki að meta
hana. Í lokin, þegar þeir voru að jafna sig í
kofanum,“ segir hann og vísar í atburðina á
Þorláksmessu 1992, „bjargaði hann lífi sona
sinna, þó hann hafi verið eins mikill galla-
gripur og hann vissulega er.“
Bandaríska kvikmyndafyrirtækið Dream-
works hyggst gera kvikmynd eftir bókinni,
vinnuheitið er Made in Sweden, og Roslund
er bjartsýnn á að það gerist fljótlega. Thun-
berg er ekki eins viss um að það gangi fljótt
fyrir sig, segist þekkja kvikmyndabransann
of vel til að vera bjartsýnn, en það er stað-
reynd að handritið er í smíðum. Þeir eru líka
sjálfir með verk í smíðum, því til stendur að
gera framhald af bókinni, bara eina bók til
segja þeir, en það framhald verður meiri
skáldskapur en Dansað við björninn. „Við
byrjum á henni á mánudaginn,“ segir Rosl-
und ákveðinn og Thunberg tekur í sama
streng en bætir við að kannski muni sam-
starf þeirra færast í aðra átt eftir þá bók:
„Ég er að spá í að draga Anders inn í minn
heim,“ segir hann og kímir. „Kannski verður
þarnæsta verk kvikmynd eða sjónvarps-
þættir.“
SÖNN SKÁLDSAGA
Þungvopnað bófabræðralag
Þeir Anders Roslund og Stefan Thunberg skrifuðu saman bókina Dansað við björninn sem byggist á sögu af raunverulegu glæpagengi.
Morgunblaðið/RAX
FYRIR STUTTU KOM ÚT Á ÍSLENSKU
SKÁLDSAGAN DANSAÐ VIÐ
BJÖRNINN EFTIR SÆNSKU RITHÖF-
UNDANA ANDERS ROSLUND OG
STEFAN THUNBERG.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
* Við vorum að reynaað búa til skemmti-efni úr sögu sem er um
margt skelfileg.
Að ætla sér að velja uppáhaldsbók eða bækur
getur kostað flækjustig. Ég ákvað því að grípa
það sem fyrst kom upp í hugann og næst var í
tíma. Hundrað ára einsemd eignaðist ég
þegar hún kom út fyrir hart-
nær fjórum áratugum. Þriðja
lesning átti sér stað á síðasta
ári og reyndist samskonar
uppljómun og áður – og gott
betur.
Viðkynningin við höfundinn
varð líka til þess að önnur
bók Gabríels Garcia Már-
ques, Ástin á tímum kól-
erunnar, á sérstakan stað í mínu hjarta og
hvert tækifæri sem gefist hefur notað til að ota
henni að fólki – enda auðlesin og afbrags-
skemmtileg.
Fyrir tveimur áratugum varð guðdómleiki
mér hugstæður og ég lagði á mig þá miklu lesn-
ingu sem Biblían er, orð fyrir orð, svo ég hefði
bein kynni af öllu því sem þar stendur. Skömmu
síðar á ferðalagi um Bandaríkin gafst stund til
að skoða sig um í bókabúð. Þar varð á vegi
mínum Farwell to God, eftir Charles Temple-
ton. Höfundurinn var náinn vinur og sam-
ferðamaður Billy Grahams á fimmta og sjötta
áratug síðustu aldar. Saman prédikuðu þeir fyr-
ir tugi þúsunda, kvöld eftir kvöld, og Charles
Templeton þótti jafnvel standa Billy Graham
framar.
En leiðir skildi, því eftir að hafa menntað sig
frekar og kafað í kristindóminn og trúfræði
ágerðist efinn. Í Farwell to God kveður hann
guð sinn af hreinskilni og með söknuði.
Bókin hefur verið reglulegur fylginautur minn
á náttborðinu í mörg ár og í vetur endurnýjaði
ég þau nánu og góðu kynni.
BÆKUR Í UPPÁHALDI
STEINAR BERG ÍSLEIFSSON
Steinar Berg Ísleifsson hefur mikið dálæti á nóbelsverðlaunahafanum Gabríel Garcia Márques.
Morgunblaðið/Árni Sæberg