Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.03.2015, Síða 6

Á vefsíðu GeimferðastofnunarBandaríkjanna, NASA,segir: „97% loftslagsfræð-
inga eru sammála um að þróunin í
hlýnun loftslags undanfarin 100 ár
sé mjög líklega af mannavöldum.“
En aðeins er hægt að slá einu
föstu um loftslagið: það er ekki
óumbreytanlegt, það sveiflast og
gerði það löngu áður en menn
komu til sögunnar. Skipst hafa á
ísaldir og hlýskeið, síðustu ísöld
lauk fyrir 10000-12000 árum.
Hlýnunin er sögð vera af manna-
völdum vegna þess að með því að
nota jarðefnaeldsneyti, kol, olíu og
gas, losum við koldíoxíð og fleiri
varasamar lofttegundir. Segir
kenningin sem byggð er á hermi-
líkönum. En forsendur geta auð-
veldlega breyst og síðasta orðið
hefur ekki verið sagt. Enn er spurt
þótt margir bregðist þá við eins og
yfirstéttarfrúr í teboði á Viktor-
íutímanum ef minnst var á kynlíf.
Slíkum dónum var fleygt út.
Efasemdarmönnum er nú fleygt
út af vefsíðum þeirra sem telja öll-
um spurningum nú svarað um or-
sakir hlýnunar, umfangið og rétt
viðbrögð við henni. En þvert á
spár fjölmargra vísindamanna fyrir
aldamótin 2000 hefur meðalhiti á
jörðinni síðustu 15 árin verið
óbreyttur þótt losun koldíoxíðs hafi
aukist stórkostlega, einkum vegna
iðnvæðingar í tveim fjölmennustu
ríkjum heims, Kína og Indlandi.
Spárnar hafa brugðist. Hvað ef
ekkert breytist í 30 ár, er kenn-
ingin þá samt nothæf?
Og þeir sem efast um 97%-
staðhæfinguna segja að hún bygg-
ist eingöngu á illa unninni könnun
frá 2004 þar sem þeir sem ekki
voru sammála höfundinum, vís-
indasagnfræðingnum Naomi Ore-
skes, hafi verið hunsaðir.
Deilan er margþætt. Í fyrsta lagi
er rætt hvort meðalhiti á jörðunni
hafi raunverulega hækkað síðustu
100 árin, hversu mikið og hvort
það sé óeðlileg þróun, í öðru lagi
hvort orsökin sé að einhverju leyti
eða öllu leyti af mannavöldum,
hvert framhaldið muni verða og
loks til hvaða úrræða beri að grípa.
Eiga menn einfaldlega að laga sig
að breyttu loftslagi, hlýnun sem
mun sums staðar verða til góðs,
annars staðar valda erfiðleikum?
Eða grípa til umfangsmikilla breyt-
inga á orkuframleiðslu/orkunotkun,
samgöngutækjum og mörgu öðru
sem kostar geysimikið fé?
Langmesta gagnaöflunin hefur
farið fram á vettvangi Loftslags-
nefndar Sameinuðu þjóðanna,
IPCC. En skýrslur hennar eru
mikið torf fyrir aðra en hámennt-
aða vísindamenn, þess vegna styðj-
ast fréttamiðlar nær algerlega við
útdrætti. Og endurvinna fréttir
annarra, loftslagsvísindi eru að
olíufyrirtækja. Þeir falsi rann-
sóknir sínar. Slík rök duga mörg-
um, hver vill vera í liði með svo
vondu fólki? Mestu ætti þó að
skipta hvort niðurstöður „leigu-
þýjanna“ séu studdar vís-
indarökum.
Séu vísindamenn trúir sinni köll-
un, heiðarlegri sannleiksleit, eins
og þeir eru vafalaust langflestir,
eru þeir varfærnir. Og þá er komið
að því sem margir efasemdarmenn
úr röðum loftslagsfræðinga, óþægu
þrjú prósentin, segja. Þeir segja að
við ráðum ekki enn yfir þekkingu
sem hægt sé að nota til að fullyrða
með vissu eitthvað um hlýnun og
orsakir hennar. Menn byggi á get-
gátum. Einn þáttur valdi mikilli
óvissu, vatnsgufa sem er áhrifa-
mesta gróðurhúsalofttegundin.
Líkönin sem notuð eru við rann-
sóknir á loftslaginu skipta tugum
og menn deila um það hvaða upp-
lýsingar, talnagögn og fleira, eigi
að nota. Gavin Schmidt, loftslags-
fræðingur og hönnuður loftslagslík-
ana, sem í fyrra tók við yfirmanns-
stöðu hjá GISS, einni af stofnunum
NASA, heimsótti nýlega Ísland og
tók sterkt til orða um efasemd-
armenn. En hann lýsti óvissuvand-
anum vel árið 2007. Kerfislægar
villur séu í öllum líkönum sem
valdi því að ekki sé hægt að
„sanna“ að ákveðið ferli, byggt á
þeim, muni verða reyndin. Ekki
megi heldur gleyma að magn kol-
díoxíðlosunar í framtíðinni sé háð
síbreytilegum þáttum eins og hag-
vexti, tækni og mannfjölgun.
„Ef til vill er betra að líta á
loftslagslíkön sem Baedeker [ferða-
handbók] fyrir framtíðina, bók sem
veitir nokkra hugmynd um hvað
við getum rekist á fremur en ná-
kvæma ferðaáætlun,“ sagði
Schmidt.
Grimmdar-
frost í deilu
um hlýnun
DEILAN UM HLÝNUN LOFTSLAGSINS OG ORSAKIR HENN-
AR ER FYRIR LÖNGU ORÐIN HÁPÓLITÍSK, HLAÐIN MIKLUM
TILFINNINGUM, FÚKYRÐUM OG HEIFT.
Ef spár um hækkandi hitastig á jörðinni rætast gæti hveitirækt orðið jafn vænleg á Íslandi og á sléttum Bandaríkjanna.
sjálfsögðu handan við þekkingu
nær allra fréttamanna, þeir hafa í
mesta lagi nasasjón af þeim.
Óhemju flókin eðlisfræði og um-
ræður sem eru mengaðar tilfinn-
ingum, áróðri og pólitík.
Olía og mannorðsmorð
Heiftin er mikil og þeir áköfustu
hika ekki við mannorðsmorð. Ljóst
er að fjölmargir vísindamenn kjósa
því að stíga ekki fram á vígvöllinn.
Þeir taka ekki afstöðu, vilja ekki
taka þátt í leðjuslag þar sem efa-
semdamenn eru sakaðir um að
vera ómerkileg leiguþý fégráðugra
6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.3. 2015
HEIMURINN
kasamtök íslamista,
a nú fengið formlega
íkis íslams, IS, í Sý
ök netinu a
ta ar leið t
A o am hfríku, æt
d msína fyrir íslö
óbíslamistanna
reverið myrtur
erhinNígeríu. Um
AND
NDONLO angAuðugasti maður Kína
stast álíta að best sé n að fjárlJian
f öllum löndum heims. Íeí Br
rkaðurinn opnari en vandil
nars staðar og þar sé auk þess ek
nnars staðar. Mun erfiðara séajafnstrangt eftirlit með
rauga yfirvalda í Bandaríkjunfyrir útlendinga að ko
Wang stýr Kína, Dalian Wanda, ogir öflugasta
hans taldar llara, að sögn BBC
nú fyrir sé rt í Englandðhvo
VÍÞJÓÐ
ÓL fa vensóknarar í S
l að fara til Londonínu í kross og boðist ti
-vefjarins,yfirheyra stofnanda Wikileaks Julian Assange,
a um að hafa nauðgaðsem sakaður var á sínum tím
kk hæli í sendiráði Ekvadorskonum í Svíþjóð. Assange fé
efur ekki getað yfirgefið seí London árið 2012. Hann h gna þess að þá
dtekið hann og framselt tilhefði breska lögreglan han jóðar. En nú liggur Svíum
Assange verða fyrndvegna þess að meintar sakir
KA
kas ir emÍr bætt
ða aðð sem þeir fullyr
andikis íslams í l
vonefndar
ennumgas getur valdið
vímtalsverðu magni
s.sar aðrar tegund
til aðrína að IS
ðumborgób
Einn af þeim sem hafa efasemdir um hlýnun af
mannavöldum er norskfæddi eðlisfræðingurinn Iv-
ar Giæver sem nú er bandarískur borgari. Hann
hreppti nóbelsverðlaunin 1973. „Hvað merkir
það að hitinn hafi hækkað um 0,8 gráður? Senni-
lega ekki neitt,“ segir Giæver. Hann álítur að
kenningin sé ný „trúarbrögð“ og „gervivísindi“.
Fyrir fjórum árum sagði hann sig úr Félagi banda-
rískra eðlisfræðinga til að mótmæla einstefnu þar á bæ. Ræða
mætti öll álitamál en alls ekki deilur um loftslagskenninguna,
sagði hann.
NÓBELSHAFI EFAST
* Vísindamaður ætti [í rannsóknum sínum] ekki að ala með sérneinar óskir, ekki hafa tilfinningar – hann ætti einfaldlega að verameð hjarta úr steini.
Charles Darwin, aðalhöfundur þróunarkenningarinnar.
Alþjóðamál
KRISTJÁN JÓNSSON
kjon@mbl.is