Morgunblaðið - Sunnudagur - 15.03.2015, Side 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15.3. 2015
Viðburðaröð PEN á Íslandi um málfrelsi og
bókmenntir hefst í dag, laugardag, kl. 15 í
Borgarbókasafni, Grófinni. Yfirskrift þessara
opnu funda er málfrelsi og bókmenntir. Sjón
segir frá starfsemi PEN á Íslandi og PEN Int-
ernational. Halldór Guðmundsson skoðar
tengsl íslenskra rithöfunda við PEN á milli-
stríðsárunum og segir frá Argentínuferð
Halldórs Laxness á heimsþing PEN, Tómas R.
Einarsson segir sögu af ljóðskáldinu Pablo
Neruda á sama þingi, og þá mun Einar Kára-
son segja frá ferð sinni til Kirgisistan á heims-
þing PEN í fyrra.
VIÐBURÐARÖÐ PEN
UM MÁLFRELSI
Halldór Guðmundsson segir frá Argentínuferð
Halldórs Laxness á heimsþing PEN.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Nordic Affect var valinn Flytjandi ársins á
Íslensku tónlistarverðlaununum í fyrra.
Nordic Affect-tónlistarhópurinn heldur tón-
leika undir yfirskriftinni HÚN! / SHE! í Saln-
um í Kópavogi á morgun, sunnudag, klukkan
16. Tónleikarnir verða sendir út í mörgum
löndum af Sambandi evrópskra útvarps-
stöðva. Í tilkynningu segir að þegar kom að
vali efnisskrár leitaði hópurinn í gullkistu
British Library í London en í tilefni af því að
öld er liðin frá því að konur á Íslandi hlutu
kosningarétt munu öll verk tónleikanna
varpa ljósi á hina fjölbreyttu aðkomu kvenna
að tónlist á barokktímanum. Við sögu koma
því m.a. tónskáld, útgefendur, hljóðfæraleik-
arar og verndarar lista úr röðum kvenna.
Flytjendur á tónleikunum eru þau Halla
Steinunn Stefánsdóttir og Tuomo Suni fiðlu-
leikarar, Georgia Browne þverflautuleikari,
Guðrún Hrund Harðardóttir víóluleikari,
Hanna Loftsdóttir sellóleikari og Guðrún
Óskarsdóttir semballeikari.
NORDIC AFFECT
HÚN! / SHE!
„Hugvekja í tali og tónum“
er yfirskrift tónleika Hlífar
Sigurjónsdóttur fiðluleik-
ara í Listasafni Sigurjóns
Ólafssonar á morgun,
sunnudag, klukkan 15. Eru
þeir haldnir í tilefni sýning-
arinnar í safninu á teikn-
ingum danska myndlistar-
mannsins Johannes
Larsens en hann vann að
þeim hér á landi sumrin 1927 og 1930.
Undirtitill tónleika Hlífar er „Um menning-
arleg og tilfinningaleg tengsl Íslands og Dan-
merkur frá sjónarhóli fiðluleikara og lista-
mannsdóttur“. Hún mun frumflytja í
Reykjavík tvö einleiksverk, „Bel Canto“ frá
2004, eftir danska tónskáldið Poul Ruders,
og „Að heiman“ eftir Rúnu Ingimundar, sam-
ið 2012.
TÓNLEIKAR Í LSÓ
HLÍF LEIKUR
Hlíf
Sigurjónsdóttir
„Endurröðun“. Orðið blasir í björtu neon-
skilti við gestum á sýningu Jóns Axels
Björnssonar myndlistarmanns með þessu
heiti í Listasafni ASÍ. Í Gryfju safnsins má
sjá tólf mannshöfuð úr gifsi og rifjast þá upp
sýning listamannsins fyrir hálfum öðrum
áratug þegar höfuðin voru á efri hæðinni en
talsvert ólík, þau hafa nú tekið breytingum,
mannsmyndirnar hafa elst og hefur nú hvert
höfuð sinn svip ólíkt því sem áður var.
Í Arinstofunni er röð vatnslitamynd, röð
sem Aðalsteinn Ingólfsson listfræðingur
nefnir í grein „Sjónleikhús hins ótrygga
rýmis“ en þar koma fyrir karlmenn, einir og
aðþrengdir, og lýtur rýmið sem þeir eru í
ekki þeim lögmálum sem sögupersónurnar
eru áskrifendur að.
Í Ásmundarsal á efri hæðinni blasa síðan
Tilveru minni var endurraðað
„Ég er alltaf bundinn þessu frásagnarlega í myndlistinni,“ segir Jón Axel. Hann er hér við eitt stórra
málverkanna í Ásmundarsal. „Það er mikil tilfinningaleg hleðsla í þeim. Það er mér mikilvægt.“
Morgunblaðið/Einar Falur
„MYNDLISTIN MÍN ER MÉR GRAF-
ALVARLEGT MÁL,“ SEGIR JÓN AXEL
BJÖRNSSON ÞEGAR RÆTT ER UM
ÁHRIFARÍKA SÝNINGU HANS Í
LISTASAFNI ASÍ.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
Menning
Á tónleikum í 15:15 syrpunni í Nor-ræna húsinu á morgun, sunnudag,flytja Caput-hópurinn og Hanna
Dóra Sturludóttir efnisskrá með tónverkum
eftir Þuríði Jónsdóttur tónskáld, auk verks
eftir ítalska tónskáldið Aldo Clementi (1925-
2011). Markmiðið er að birta gestum eins-
konar portrettmynd af Þuríði í gegnum
sköpunarverk hennar.
Starfsferill Þuríðar spannar nú meira en
aldarfjórðung. Um árabil var Ítalía starfs-
vettvangur hennar en nú býr hún og starfar
á Íslandi. Tíu flytjendur koma fram á tón-
leikunum.
„Mér líður svolítið eins og það eigi að vera
einhver tímamót á ferlinum hjá mér, en sú
er alls ekki raunin,“ segir Þuríður hlæjandi
þegar hún er spurð um tilefni tónleikanna.
„Þau hjá Caput segja að þeim hafi verið
„hugsað til mín“, sem er auðvitað ánægju-
legt,“ bætir hún við.
Á undanförnum árum hefur Þuríður tvisv-
ar samið verk sérstaklega fyrir Caput en
hvorugt þeirra verður flutt á tónleikunum.
Hanna Dóra flytur lög eftir Þuríði við ljóð
eftir Gyrði Elíasson og Guðberg Bergsson,
og þá verða flutt verk fyrir einleiksfiðlu og
einleiksóbó, verk fyrir bassaflautu, víólu og
kontrabassa, og fyrir flautu og rafhljóð.
Verkið eftir Clementi nefnist „Berecuse“.
Fjölbreytileg verk á efnisskrá
„Já, ég hef samið tvö önnur verk fyrir Ca-
put. Annað var fyrir fullskipaða sinfóníettu
og danska harmónikkuleikarann Geir
Draugsvall en hitt var smærra í sniðum, með
flautu í aðalhlutverkinu og einnig með harm-
ónikku. Það hafa því verið tengsl milli mín
og þessarar grúppu,“ segir Þuríður. Svo
samdi ég óbóverkið „Round“ sérstaklega fyr-
ir Eydísi Franzdóttur og hún er sannarlega
hluti af bandinu og mun einmitt flytja það
verk á tónleikunum.
En það var úr ýmsum verkum að velja.
Við ákváðum að hafa tvö verk fyrir söng-
konu, kammerverk með söng, og svo eru tvö
elektrónísk verk á efnisskránni.“
– Gefur dagskráin góða mynd af þér sem
tónskáldi?
„Þetta er býsna fjölbreytilegt. Kannski
frekar er fjölbreytni fyrir að fara en góðu
samræmi,“ segir hún og brosir.
„Á fyrri prófíltónleikum Caput-hópsins
hefur tónskáldið venjulega verið tengt við
annað tónskáld og í þetta skipti völdum við
Aldo Clementi í sameiningu. Hann er ítalsk-
ur og ég hef sterk tengsl við Ítalíu; til að
fyrirbyggja misskilning þá er þetta ekki sá
hinn gamli klassíski Clementi heldur nútíma-
tónskáldið, en tónlist hans fannst okkur falla
ágætlega að minni tónlist.“
– Hvernig er þín tónlist?
„Það veit ég svo alls ekki,“ svarar Þuríður
að bragði. „Þetta er erfið spurning.“
– Verða tónleikagestir einhvers vísari?
„Þeir verða bara að mæta og komast að
því …“ svarar hún þá.
Pantanir og starfslaun
Þegar Þuríður er spurð út í það hvernig hún
semji tónverk, hvort laglínur, val á hljóð-
færum eða annað komi fyrst, þá segir hún
það ólíkt eftir verkum. Tekur sem dæmi
fyrrnefnt verk fyrir sinfóníettu og einleiks-
harmónikku, „Installation Around a Heart“,
og segir að þar hafi sólóhljóðfærið ráðið
ferðinni. „Þar var það hugsun um harm-
ónikkuna sem þenst út og dregst saman,
eins og hjarta sem pumpar lífi í hljómsveit-
ina og allt sem gerist sprettur af þeim
krafti. Myndin var sterk og ég hugsaði verk-
ið algerlega sem innsetningu. Verkið
„Lampyridae“, sem flutt verður á tónleik-
unum, er annarskonar dæmi en það kalla ég
sjálfsmynd. Nafn verksins er latneskt sam-
heiti fyrir skordýr sem lýsa í myrkri, en
Arna Kristín Einarsdóttir flautuleikari pant-
aði það við ljóð sitt „Eldflugur“. Ég hljóðrit-
aði sjálfa mig leika á flauturnar, og hafði
hljóðnemann mjög nálægt svo öll aukahljóð
heyrðust vel, andardráttur, þrusk og smellir.
Ég vann svo með öll þessi hljóð þar til þau
fóru að líkjast suðrænum ævintýraskógi, sem
svo varð að hljóðtjöldum fyrir einleikaranum
á sviðinu.“
– Þú ert líka flautulekari. Mótar það nálg-
un þína sem tónskáld?
„Ég er ekkert endilega með hugann við
flautuna þegar ég er að semja. Hins vegar
finnst mér mikilvægt að hafa þá reynslu, það
veitir mér ákveðið öryggi að hafa verið hin-
um megin við borðið, glímt við erfið verk og
unnið með tónskáldum sem hljóðfæraleikari.
Í verkum sem eru sungin dregur textinn
mig síðan áfram. Það er ólíkt frá einu verki
til annars hvernig ferlið hefst og hvernig það
þróast. En í hvert skipti sem ég byrja á nýju
verki finnst mér að ég kunni ekki neitt og
þurfi að byrja á byrjunarreit. Það er eins og
ég hafi aldrei gert þetta áður.“
– Er það ekki óþægilegt?
„Jú!“ Þuríður hlær. „En ég hef vanist því.
Í þessu ferli öllu er bæði hamingja og óþæg-
indi. Mér finnst erfitt að endurtaka mig,
finnst ég þurfi að skapa nýjan heim í hverju
verki, finna hverri hugmynd nýjan farveg,
finna DNA hvers verks. Auðvitað aflar mað-
ur sér þekkingar og reynslu en hvert verk
verður að hafa sitt snið, sitt form og vera til
á eigin forsendum.“
CAPUT-HÓPURINN FLYTUR VERK EFTIR ÞURÍÐI JÓNSDÓTTUR TÓNSKÁLD
Vill skapa nýjan heim í
hverju tónverki
„AUÐVITAÐ AFLAR MAÐUR SÉR ÞEKKINGAR OG REYNSLU EN HVERT VERK VERÐUR AÐ HAFA SITT SNIÐ, SITT
FORM OG VERA TIL Á EIGIN FORSENDUM,“ SEGIR ÞURÍÐUR JÓNSDÓTTIR, TÓNSKÁLD OG FLAUTULEIKARI.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is