Bókasafnið - 01.06.2010, Qupperneq 48

48
Borgarbókasafn Reykjavíkur nírætt
Anna Torfadóttir
Borgarbókasafn Reykjavíkur. Hvað næst?
Á íslenskan mælikvarða eru níutíu ár hár aldur menningar-
stofnunar sem hefur alla tíð skipt miklu máli í samfélaginu
og, sem stærsta almenningsbókasafn landsins, oft varðað
veginn.
Í níutíu ára sögu Borgarbókasafns hefur margt breyst
en síðasta áratuginn hefur mesta breytingin falist í stór -
bættu húsnæði. Í byrjun ársins 1997 skrifaði ég loka-
kafl ann, „Framtíðarsýn“, í grein Þórdísar Þorvaldsdóttur
um Borgar bókasafn sem birtist í ritinu „Sál aldanna“. Mesta
tilhlökkunarefnið í þeirri framtíðarsýn var að ljóst var að aðal-
safn flytti í nýtt húsnæði innan fárra ára, það er árið 2000.
Sá flutningur reyndist vera bylting í starfsemi safnsins. Þá
hafa Kringlusafn og Ársafn ásamt nýjum bókabíl og sögubíl
bæst við á síðasta áratug og vonandi er þess ekki langt að
bíða að Grafarvogsbúar fái nýtt bókasafn. Stórbætt aðstaða
fyrir gesti og starfsmenn þýðir betri samastaður og tækifæri
til að fjölga viðburðum af ýmsu tagi. Ekki aðeins hefur
vinnuaðstaða starfsmanna breyst til hins betra heldur einnig
aðstaða til símenntunar og starfsþróunar.
Sjálfsafgreiðsla var tekin upp árið 2007. Sú breyting
minnkaði vinnuálag á starfsmenn og gaf þeim svigrúm til að
sinna fjölbreyttari verkefnum og þjóna gestum á annan hátt.
Þegar litið er til baka tel ég að auk stærra og betra hús-
næðis hafi kannanir haft mikil áhrif á starfsemi safnsins.
Könnunum þessum má skipta í þrennt, þjónustukannanir
meðal borgarbúa og meðal gesta og starfsmannakannanir.
Safnið gerði sína fyrstu þjónustukönnun meðal borgarbúa árið
1996 með 1200 manna slembiúrtaki úr þjóðskrá. Þátttakendur
voru spurðir 17 spurninga. Niðurstöður þessarar viðamiklu
könnunar komu að miklu gagni næstu misserin. Árið 1998
var gerð starfsmannakönnun innan Borgarbókasafns. Fyrsta
þjónustukönnun Reykjavíkurborgar, að minnsta kosti á síðari
árum, var gerð rétt fyrir aldamótin og hafa þær verið gerðar af
og til síðan. Starfsmannakannanir hafa verið gerðar reglulega
undanfarin ár. Þessar kannanir eru mikill styrkur við að meta
stöðuna og móta stefnu safnsins.
Það er sérstaða almenningsbókasafna nútímans, sem eru
rekin af almannafé, að þar getur hver sem er fengið bækur og
annað útgefið efni að láni án endurgjalds eða með því að greiða
lágt árgjald. Vitaskuld er starfsemi almenningsbókasafna
nútímans miklu fjölbreyttari en þetta og eru áratugir síðan
menn fóru að tala um að hugtakið „bókasafn“ væri alltof
þröngt og ekki nógu lýsandi fyrir alla þá menningarstarfsemi
sem þar fer fram. Útlán hafa samt sem áður hingað til verið
grundvöllur starfseminnar og fjölbreyttur og vandaður
safnkostur verið aðalsmerki góðra almenningsbókasafna.
Nú eru miklar breytingar hafnar með tilkomu rafbóka og
annars efnis sem menn geta nálgast og notið án aðkomu
bókasafna. Snjóboltinn er farinn af stað með æ meira framboði
á efni og nú með notendavænum og þægilegum lestöflum.
Menn lesa nú æ meira af skjá í stað pappírs. Í mörg ár hefur
fólk vanist því að lesa tímaritsgreinar, dagblöð og kennsluefni
rafrænt. Nú býðst skáldskapur og fræðirit (heilu bækurnar)
í vaxandi mæli á rafrænu formi. Fólki yngra en 40 ára þykir
Borgarbókasafn Reykjavíkur er nírætt um þessar mundir. Landsstjórnin ákvað árið 1919 að stofnað yrði alþýðubókasafn í Reykjavík.
Það var stofnað 18. nóvember 1920 en hóf starfsemi 19. apríl 1923. Í grundvallaratriðum er starfsemi almenningsbókasafna hin sama
og fyrir 90 árum, en margt hefur þó breyst og ef til vill stöndum við frammi fyrir enn meiri breytingum á komandi árum. Nýr safnkostur
hefur bæst við, svo sem tónlist, kvikmyndir og myndasögur, og að undanförnu hefur hefur ýmisleg starfsemi færst í vöxt önnur en bein
útlán safnkosts, svo sem allskyns menningartengdir viðburðir. Í tilefni afmælisins lítur Anna Torfadóttir borgarbókavörður fram á
veginn, við lítum inn í myndasögudeild safnsins, sem fagnar tíu ára afmæli sínu, og fáum yfirlit yfir fjölmenningarlegt starf sem hefur
blómstrað á safninu að undanförnu.