Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.04.2015, Blaðsíða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.4. 2015
sigraðríki Afríku, Nígeríu, í vikunni en þá Muh dmm
atkvæðr a ramkosningum og hlaut um tvær milljóni
stjórn lð við völd síðan 1999 er herforingja
þeg
arstjórnarandstöðuflok
r oskeið á níunda áratug
am.Jonathan að berjast
KALAN
Aðstoðarflugmaðurinn bA
ði flogið farþegaþoter að hafi af ásettu rá
0 manns innanborðs áGermanwings-félagsins með 15
af alvarlegu þunglyndi.fjall í frönsku Ölpunum, þjáðist
því að draga þá ályktunGeðlæknar vara þó mjög við
s valdið hegðun Luað sjúkdómurinn hafi beinlíni
eikist einhvern tíma á ævinnFjórði hverVesturlandabúi v þunglyndi, sumir oft og
nt er á að umræðakin getur verið krónísk. En bevei bitz geti ýtt
kdómnuir for údóma hjá sumu fólki gagnvart sj
KIN
ONW
mur á vefFram ke
eBloomb
Obama forsetiBand
vill að styðjaáformi ef til
þannaályktun í öryggisráði S
þ. e. aðstudd verði svonefnd
raels. FramPalestínumenn fái sitt
til þess haf arvaldi í
ráðinu til a ar semþ
orðalagið jeir set a
ákveðin sk ð
eigið ríki. E
sögulega st
NJEME
S F er
na ga gear
lar Huthiðv -fy k
höfuðfur lagt undir sig
röktunnarborgiógnar nú hafn
nda sjía-r landi en
r súnní-Jeog þeir. Flestir
undruðst er að tugir ma
hinna föllnu eru m
gögnfljúi krossinn fékk
gjastnn í’a.
á íöðu
HEIMURINN
Nafnið Krím er talið vera tyrk-
neskt og merkja virki. Grikkir
sem réðu yfir skaganum fyrir
meira en 2000 árum kölluðu
svæðið Táris. Fyrir um 1500
árum mun hópur Austur-Gota
hafa sest þar að. Þeir töluðu
germanska tungu sem minnti
talsvert á forníslensku, hús var
á þeirra máli hus, hönd var
handa og syngja singhen. Mál
þeirra dó sennilega út á 18.
öld. Nasistar lögðu Krím undir
sig í seinna stríði, ekki síst
vegna flotahafnarinnar Se-
vastopol. Hitler
nefndi svæðið Go-
tengau (Gota-
hérað) til heiðurs
Gotunum og þar
átti að verða eins
konar rívíera
gamalla nas-
istaher-
manna.
Loftslagið er milt, sjórinn hlýrog á sumrin minnir svæðiðhelst á Cannes, Nice og fleiri
ferðamannastaði Frakklands og
annarra Miðjarðarhafslanda. Krím-
skaginn í Svartahafi er þekktur fyr-
ir einstaka og tígulega náttúru,
skóga, fjöll, háa hamra sem ganga í
sjó fram. Og rómantík og sögulega
viðburði, Jaltaráðstefnuna 1945,
Krímstríðið um miðja 19. öld, Flo-
rence Nightingale, „Konuna með
lampann“. Krím er oft vettvangur í
frægum bókmenntum Rússa, skag-
inn á sér að sögn fróðra manna
tryggan stað í hjarta margra þjóð-
ernissinnaðra Rússa og þeir verja
því innlimunina í fyrra. Þeir tengj-
ast Krím tilfinningaböndum. Og þar
er líka ein af stærstu flotastöðvum
Rússa, Sevastopol.
Margar þjóðir hafa búið á Krím,
Grikkir, Armenar, Mongólar, svo að
nokkrar séu nefndar, auk að sjálf-
sögðu Rússa og Úkraínumanna. Og
Tatarar, sem eru múslímar og tala
mál af tyrkneskum stofni. Þeir hafa
átt þar rætur síðan á 15. öld þegar
þeir voru hluti af miklu veldi á þess-
um slóðum, svonefndu Khanati. Tat-
arar voru reyndar alræmdir fyrir að
ræna Rússum og selja þá í þrældóm
í Tyrkjaveldi. Ef einhver þjóð „á“
Krím hljóta það að vera þeir. En nú
eru þeir lítill minnihluti sem á
slæmar minningar. Stalín lét í stríð-
inu flytja alla þjóðina, 225 þúsund
manns, í útlegð til Mið-Asíu vegna
þess að sumir Tatarar höfðu gengið
til liðs við Þjóðverja. Hið sama
höfðu reyndar hundruð þúsunda
Rússa einnig gert en sjaldan er
minnst á það.
Gjöfin mikla 1954
Rússar lögðu Krím ekki undir sig
fyrr en seint á 18. öld. Árið 1954
ákváðu sovéskir ráðamenn að minn-
ast þess að 300 ár voru frá því að
Úkraína varð eign Rússakeisara.
Þeir gáfu Úkraínu Krím – ef til vill
var ástæðan sú að eina landtenging
Krím er við Úkraínu og skaginn er
mjög háður Úkraínu um vatn og
fleira. Uppbygging eftir heimsstyrj-
öldina gekk afar hægt og brýnt að
bæta ástandið á skaganum með að-
stoð Úkraínumanna.
Í síðastliðnum mánuði var þess
minnst með gleði í Rússlandi en
sorg í Úkraínu að ár var liðið síðan
Krím hætti að vera hluti Úkraínu.
Loforð Rússa 1994 um að landa-
mæri Úkraínu yrðu óbreytt gegn
því að landsmenn afsöluðu sér
kjarnorkuvopnum sínum reyndist
haldlaust. Eins og Vladímír Pútín
forseti hefur nýlega viðurkennt
sendi hann rússneska hermenn, í
ómerktum búningum, til skagans í
fyrra. Þeim var falið að tryggja að
engin mótspyrna yrði af hálfu
þeirra sem vildu áfram vera úkra-
ínskir þegar hann innlimaði Krím.
Andófsmenn hverfa
Nær 60% Krímverja eru rúss-
neskumælandi og þorri þeirra vildi
sameiningu, flestir eru sammála um
það. En um hina, úkraínskumælandi
fólk og Tatara, er minna vitað.
Þekktasta leiðtoga Tataranna, Mu-
stafa Dzhemilov, hefur verið meinað
að koma til Krím frá Úkraínu. Eig-
inkona hans, Safinar, þrjóskast við
og býr enn á Krím en er orðin von-
dauf. „Þótt það sé engin skothríð
þýðir það ekki að allt sé í lagi. Það
er ill þögn hér,“ segir hún og líkir
Krím við fangelsi.
Nokkrir mótmæla Rússum en
sumir andófsmennirnir hafa horfið
sporlaust, nokkrir verið myrtir af
óþekktum morðingjum. Lögreglan
segist ekki finna hrottana jafnvel
þótt fórnarlömbunum hafi verið
rænt um hábjartan dag, segir í
grein í Newsweek. Aðrir hafa fengið
fangelsisdóma fyrir að draga fána
Úkraínu að húni. Þrír menn fengu í
fyrra fangelsisdóma fyrir að minn-
ast 200 ára afmælis úkraínska þjóð-
skáldsins Taras Sévsénko. Athæfinu
var líkt við hryðjuverk.
Enn aðrir eru reknir úr starfi,
taldir óáreiðanlegir. Rússar og
leiguþý þeirra hafa að sögn heimild-
armanna gengið hart fram í að sölsa
undir sig fyrirtæki á skaganum eftir
innlimunina. Í sumum tilfellum hafa
þeir hreinlega stolið eigum ein-
staklinga.
Efnahagur Krím var í rúst þegar
skaginn var innlimaður í fyrra en
hvernig er ástandið núna? Opinberir
starfsmenn fagna því að fá nú laun í
rúblum en vöruverð hefur hækkað
mikið vegna verðbólgu og sumir
stuðningsmanna Pútíns eru von-
sviknir. Umfang ferðaþjónustu,
einnar helstu tekjulindarinnar áður
fyrr, hefur minnkað um 30%. Margt
veldur erfiðleikum. Ekki er hægt að
nota krítarkort Visa og Mastercard
vegna viðskiptarefsinga Vesturveld-
anna og stórir rússneskir bankar
þora ekki að stunda viðskipti á
Krím af ótta við að lenda á svörtum
lista vestrænna ríkja. Raunasaga
gamla þrætueplisins er ekki á enda.
Leikvöllur
sögunnar við
Svartahaf
KRÍM HEFUR OFT VERIÐ VETTVANGUR SÖGULEGRA AT-
BURÐA OG ÞAR HAFA MARGAR ÞJÓÐIR BÚIÐ. SUMAR
HAFA HORFIÐ, BLANDAST ÖÐRUM Á SVÆÐINU. EN RÚSS-
AR ENDURHEIMTU SKAGANN MEÐ VOPNAVALDI Í FYRRA.
GRIKKIR OG GOTAR
Hermenn Vladímírs Pútíns Rússlandsforseta, „Grænu karlarnir“, eins og þessir vígalegu menn í ómerktum herklæðum
voru kallaðir, á göngu á Krím í fyrra. Stjórnvöld í Kænugarði ákváðu að beita ekki Úkraínuher gegn innrásarliðinu.
* Grafir rússneskra hermanna, sem með hugrekki sínufærðu rússneska heimsveldinu Krím, eru líka á Krím.Vladímír Pútín Rússlandsforseti.AlþjóðamálKRISTJÁN JÓNSSON
kjon@mbl.is