Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.04.2015, Blaðsíða 50

50 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.4. 2015
Í
dag býr Ingibjörg Sólrún Gísladóttir í
Istanbúl. Hún og Hjörleifur, maðurinn
hennar, leigja huggulega íbúð mið-
svæðis í borginni. Út um stofuglugg-
ana má sjá mínarettur Ægisifjar og
stöðugan straum skipa upp og niður Bospó-
russund.
Ingibjörg unir sér vel hjá Tyrkjunum og
það má greinilega heyra á henni að hún
saknar þess ekki að vera í sviðsljósinu á Ís-
landi. Hún kvaddi stjórnmálin í janúar 2009,
þá utanríkisráðherra og leiðtogi Samfylking-
arinnar. Brotthvarf Ingibjargar skrifaðist
bæði á það pólitíska fárviðri sem geisaði á
landinu í kjölfar hrunsins margumtalaða og
alvarleg veikindi en hún hafði einnig greinst
með æxli í heila og þurfti að gangast undir
erfiðar skurðaðgerðir.
„Fyrsta árið var ég í rauninni bara að
safna kröftum og á árunum 2010 og 2011 var
ég ósköp lítið annað að gera en að spá og
spekúlera. Það var svo sem ágætur tími en
ég þurfti að hafa fyrir salti í grautinn og svo
þegar ég sá auglýst starf fulltrúa UN Wo-
men í Afganistan sótti ég um og hreppti
starfið. Ég hefði kannski ekki þurft að sækja
svona langt en eftir það sem á undan var
gengið hafði ég þörf fyrir að láta á það
reyna hvers ég væri megnug ein og óstudd.“
Kabúl: Eins og skand-
inavískt fangelsi
Í nóvember 2011 lendir Ingibjörg í Kabúl og
stýrði þar starfi UN Women í tvö ár. Ingi-
björg lýsir vistinni þannig að hún hafi hvorki
verið auðveld né erfið. „Allar alþjóðastofn-
anir og starfsmenn þeirra voru í húsaþyrp-
ingu á víggirtu svæði. Þetta var eins og her-
stöð og minnti mig helst á herstöðina í
Keflavík meðan hún var og hét. Þarna býr
fólk og starfar og það er séð fyrir flestum
hlutum, en ekki í myndinni að fara út fyrir
þetta svæði nema í brynvörðum bíl. Einn
ágætur indverskur kunningi minn sagði að
hann héldi að svona væri vistin í skandinav-
ísku fangelsi. Það fór ágætlega um fólk, allir
með sínar prívat vistarverur en það fór eng-
inn út fyrir svæðið að tilefnislausu.“
Ingibjörg dvaldi þarna ein, en á sex vikna
fresti fékk hún ferðafrí og notaði þá tæki-
færið til að heimsækja Hjörleif og ferðast.
Hún lét fjarbúðina ekki mikið á sig fá. „Fólk
gerir þetta nú og það er ekkert mál að sætta
sig við þetta í ákveðinn tíma. Mér varð hugs-
að til íslensku sjómannanna sem þurfa sumir
að vera í burtu frá ástvinum sínum í lengri
tíma. Þetta er í raun ekkert öðruvísi þó að
aðstæður séu aðrar.“
Ingibjörg ber Afgönum vel söguna. Hún
segir þá yndislegt fólk, gestrisið og hjálp-
legt. „Hins vegar er ákveðinn vandi að vinna
í svona umhverfi þar sem mjög margir hafa í
farteskinu reynslu af stríðsátökum, ýmist
sjálfir eða gegnum einhverja sem eru þeim
nákomnir. Þeir sem hafa upplifað svona
miklar hörmungar eru yfirleitt með ör á sál-
inni og það þarf ekki mikið til að rífa upp
sárið á ný. Það er mikilvægt að umgangast
slíkt fólk af virðingu og skilningi.“
Hugrakkar konur stíga fram
Eins og í svo mörgum öðrum löndum í þess-
um heimshluta er hlutur afganskra kvenna
bágborinn og karlarnir sem ráða. Ingibjörg
segist aldrei hafa fundið fyrir því að afg-
anskir ráðamenn kæmu öðruvísi fram við
hana vegna kynferðisins. „Við konurnar sem
störfuðum þarna á vegum alþjóðastofnana
vorum svolítið stofnanagerðar í augum
heimamanna, fyrst og fremst séðar sem
fulltrúar okkar samtaka og varla sem konur.
Afganskar konur eru í mun verri og hættu-
legri stöðu en við erlendu kvenstarfsmenn-
irnir nokkurn tímann og ég dáðist mjög að
hugrekki og þreki afganskra kvenna sem
stíga fram og eru boðberar hugmynda kven-
frelsis og jafnréttis.“
Aðspurð hvað standi upp úr frá Kabúl-
dvölinni nefnir Ingibjörg þegar hún fékk for-
seta þingsins á sveif með sér. „Árið 2009
setti Hamid Kharzai bráðabirgðalög um of-
beldi gegn konum. Þessi lög höfðu veitt afg-
önskum konum ákveðna vernd en þau kveða
á um skyldur hins opinbera til að taka á
málaflokknum og veita konum ákveðna þjón-
ustu og vernd. Vitaskuld er mikið bil á milli
texta laganna og framkvæmdarinnar, en lög-
in engu að síður mikilvægt tæki,“ útskýrir
Ingibjörg.
„Auðvitað eiga bráðabirgðalög á endanum
að fara inn á þingið til afgreiðslu. Þegar sá
dagur rann upp var hins vegar óljóst hvort
lögin yrðu samþykkt eða hreinlega felld úr
gildi af íhaldssömum öflum á þinginu. Ég fór
á fund þingforsetans og fór þess á leit við
hann að ef hann mæti það svo að líklegt yrði
að lögin yrðu felld þá myndi hann draga
frumvarpið til baka og senda aftur til þing-
nefndar. Sem hann svo gerði þegar á hólm-
inn var komið því þegar málið var tekið til
umræðu stóð þar upp hver íhaldsmaðurinn á
fætur öðrum og andmælti þessum lögum
sem þeir töldu í andstöðu við íslam. Þarna
held ég að það hafi haft tölvuert að segja að
ég hafði þennan pólitíska bakgrunn, og gat
því nálgast þingforsetann á þeirri forsendu
en ekki bara sem starfsmaður SÞ.“
Istanbúl: Hlutverk kvenna í
uppbyggingu samfélagsins
Ingibjörg hefur verið í Istanbúl í hálft annað
ár og eru tvö ár til viðbótar eftir af ráðning-
arsamningnum. Þar stýrir hún umdæm-
isskrifstofu UN Women fyrir Evrópu og
Mið-Asíu. Beinist starfið einkum að hlut
kvenna í Mið-Asíulöndum, „stan-löndunum“
Vegferð
Ingibjargar
LIÐIN ERU SEX ÁR SÍÐAN INGIBJÖRG SÓLRÚN GÍSLADÓTTIR KVADDI
ÍSLENSKA PÓLITÍK. ÞAR MEÐ LAUK RÖSKLEGA ÞRIGGJA ÁRATUGA DVÖL Í
ELDLÍNU STJÓRNMÁLANNA, VEGFERÐ SEM HÓFST ÁRIÐ 1977 ÞEGAR
INGIBJÖRG VARÐ FORMAÐUR STÚDENTARÁÐS. SEM BORGARSTJÓRI,
ALÞINGISMAÐUR OG RÁÐHERRA ÁTTI HÚN BÆÐI ANDSTÆÐINGA OG
AÐDÁENDUR OG Í VIÐTALI SEGIR HÚN AÐ ÞAÐ HAFI TEKIÐ SINN TOLL
AÐ VERA OPINBER PERSÓNA Í SVONA LANGAN TÍMA. HÚN RÆÐIR UM
NÝJA KAFLANN Í LÍFINU, SEM STARFSMAÐUR UN WOMEN, DVÖLINA Í
KABÚL OG ISTANBÚL, ANDLITSBLÆJUBANN, OG HVERS VEGNA HÚN
HEFUR ENGAN HUG Á AÐ SNÚA AFTUR Í STJÓRNMÁLIN.
Ásgeir Ingvarsson ai@mbl.is
Ingibjörg Sólrún hefur skoðanir
bæði á byggingu mosku og banni á
andlitsblæjum. „Við eigum að virða
þann rétt og ekki gera trúariðkun
fólks tortryggilega, en við eigum
ekki heldur að samþykkja það að
fram fari neins konar hatursáróður
í nafni trúarinnar, eða að á Íslandi
taki sér bólfestu skoðanahópar
sem ala á andúð í garð þeirra sem
ekki samsinna þeim.
Viðtal