Morgunblaðið - Sunnudagur - 26.04.2015, Blaðsíða 53

26.4. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 53
milli Seðlabanka Íslands og annarra landa.
Strax árið 2001 benti ég á þetta í þingræðu
en árið 2005 fór ég á fund með Seðlabank-
anum í kjölfar þess að aflandskrónurnar tóku
að flæða inn í landið og benti þeim á hætt-
una. Ekki var brugðist við þessu og í kjölfar
hrunsins þurfti að setja gjaldeyrishöft ein-
mitt vegna þessara sömu krónueigna. Kostn-
aður fyrir þjóðfélagið við gjaldeyrishöftin
hefur líklega numið mörg hundruðum millj-
arða króna.“
Barist fyrir jafnrétti
frá upphafi
– Hvað um önnur áherslumál?
„Jómfrúrræða mín á Alþingi fjallaði um
fæðingarorlof og hvernig þáverandi fyr-
irkomulag, að konur fengju einar fæðing-
arorlof, gerði þær „dýrari“ en jafnhæfa karl-
menn og skekkti þar með jafnréttið. Samt
átti ég mjög lítinn þátt í smíði þess frum-
varps sem ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks fékk samþykkt í maí 2000
en ég studdi það af heilum hug enda mjög
mikil jafnréttisbót einmitt í þá veru að gera
karlmenn jafn „dýra“ og jafnhæfar konur.
Lögin sem voru mjög framarlega á heims-
vísu hafa auk þess gífurleg önnur jákvæð
áhrif eins og á samskipti feðra við börn sín,
verkaskiptingu inni á heimilum og fyr-
irmyndir barna. Því miður er búið að hola
undan þessum lögum með misskildum sparn-
aði og hámarki á greiðslur. Það þarf að laga.
En ég tel mig einnig eiga hugmyndina að
jafnlaunavottun, sem sett var í gang með
bráðabirgðaákvæði í lögum um jafna stöðu
og jafnan rétt kvenna og karla sem sam-
þykkt voru í febrúar 2008. En þá hófst hin
raunverulega vinna sem var mjög viðamikil
og mæddi mjög á áhugafólki hjá samtökum
vinnumarkaðarins og víðar og er nú búið að
hanna jafnlaunavottun, sem ég held að sé
einsdæmi á heimsvísu og fellur að vott-
unarkerfi fyrirtækja um allan heim, gæðum
framleiðslu, stjórnun og mörgu öðru. Ég tel
það afrek að tekist hafi að koma þessu fyr-
irkomulagi á fót. Fyrirtæki, sem fá jafn-
launavottun ættu að vera spennandi fyrir
ungt hæfileikaríkt fólk því þar er tryggður
eðlilegur framgangur óháð kyni eða öðrum
ómálefnalegum þáttum. Líka fyrir karl-
menn!“
– Af hverju leggur þú svona mikla áherslu
á jafnrétti?
„Þegar einhver fær stöðu vegna annarlegra
sjónarmiða; frændsemi, kyns, aðildar að
flokki, aldurs, þá er staðan ekki mönnuð hæfi-
leikaríkasta einstaklingnum. Mistök verða
gerð, lélegri stjórnun fylgir og þjóðfélagið
tapar. Þess vegna er jafnrétti þjóðhagslega
mikilvægt en það hefur líka mjög mikil áhrif
á hvern einstakling þegar hann sér að hann á
hvort sem er engan möguleika á framgangi.
Hann missir áhugan á starfinu, leggur sig
ekki fram og kulnar í starfi. Það er sennilega
enn skaðlegra fyrir þjóðfélagið. Auk þess vex
óánægja og reiði sem ekki bætir starfsum-
hverfið.“
Sérhagsmunir sterkari
en hugsjónir
– Oft hefur þú róið á móti straumnum á Al-
þingi. Hefur sá róður verið þess virði?
„Þetta er mjög erfið spurning. Ef maður
lítur praktískt á það sem hefur komið út úr
mínu starfi er það ekki neitt. Ég lagði reynd-
ar fram tillögu um að aflétta skattfrelsi for-
setans og það var samþykkt en fátt annað.
Sumir hugga mig með því að ég hafi haft
áhrif með því að tala eða benda á og það má
kannski segja það. Efnislega hefur samt mjög
lítið komið út úr þessu starfi. Mér finnst ég
oft hafa haft mikið meiri áhrif á þjóðfélagið
áður en ég fór á þing en eftir.“
– Það er umhugsunarvert.
„Já, það er það. Annað hvort hefur mér
mistekist að koma sjónarmiðum mínum á
framfæri eða þá að hagsmunirnir sem sjón-
armiðin meiða eru sterkari. Alltaf þegar mað-
ur breytir einhverju er maður að breyta ein-
hverjum hagsmunum. Hagsmunum
ríkisstarfsmanna, hagsmunum sjávarútvegs-
ins, hagsmunum stjórna lífeyrissjóða og svo
framvegis. Og hagsmunir eru þess eðlis að
þeir rísa alltaf öndvert.“
– Hvernig hefur þú upplifað þig á Alþingi?
Margir tengja þig við hugsjónir, að þú sért
þarna inni til að breyta samfélaginu. Er það
rétt?
„Ég held að ég geti sagt að ég gæti ekki
sérhagsmuna. Ekki einu sinni þegar ég var að
berjast fyrir sparisjóðunum. Þá var ég að
berjast fyrir mjög stóran hóp manna og kom
svo í ljós að ekki var vanþörf á. Á móti kemur
að sérhagsmunirnir gæta ekki mín. Það er til-
tölulega nýlega sem ég uppgötvaði þetta. Þeir
gæta einhverra annarra.“
Hann brosir.
– Flokkshollusta hefur löngum verið mikil í
íslenskum stjórnmálum. Er það rétt mat að
þú hafir alltaf verið á Alþingi meira á þínum
forsendum en Sjálfstæðisflokksins?
„Ég hef verið á Alþingi í krafti kjósenda
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík og ég aðhyll-
ist að sjálfsögðu grunngildi sjálfstæðisstefn-
unnar. Ég hef alltaf náð mjög góðum árangri
í prófkjörum hér í borginni og engan veginn
fengið áhrif í þingflokknum í samræmi við
það. Menn geta velt fyrir sér af hverju það
er.“
– Af hverju er það?
„Það er örugglega ekki vegna þess að ég
nennti ekki.“
Hann hlær.
– Hafa menn ekki viljað hleypa þér lengra
af ótta við að hafa ekki taumhald á þér?
„Þarna komum við aftur að þessu með sér-
hagsmunina.“
– Hvaða skilaboð eru þetta til þeirra sem
vilja gerast sporgöngumenn þínir?
„Hættið við! Vilji menn ekki gefa afslátt af
sannfæringu sinni er hætt við því að þeir
hrökklist í burtu. Ég hef séð marga mjög
færa menn gera það á þessum tuttugu árum.
Þeir hafa bara hætt við og farið. Þess utan
hafa ekki allir efni á því að vera á þingi, laun-
in eru ekki það góð.“
Aldrei beðið nokkurn
mann um að kjósa mig
– Ætlaðir þú sjálfur að vera svona lengi á
þingi?
„Alls ekki. Þetta er mun lengri tími en ég
sá fyrir mér í upphafi. Ég hef þurft að hugsa
mig vel um fyrir hvert prófkjör en nið-
urstaðan hefur alltaf verið að fara fram.“
– Hvað hefur haft úrslitaáhrif á þá nið-
urstöðu?
„Það er aðallega þrennt. Í fyrsta lagi er það
fólkið sem kýs mig í prófkjörum. Ég hef aldrei
beðið nokkurn mann að kjósa mig. Aldrei
hringt út eða annað slíkt. Samt hef ég alltaf
fengið góða kosningu sem ég hlýt að túlka
þannig að ákveðinn hluti kjósenda Sjálfstæð-
isflokksins vilji hafa mig á þingi. Það er ákveð-
in skuldbinding. Í öðru lagi er það ákveðinn
þægindarammi – eða leti. Maður þarf þá ekki
að leita sér að nýrri vinnu. Svo er það vonin
um að umhverfi alþingismanna muni breytast.“
Einmitt það.
Nú er mál að linni, Stella María, dóttir Pét-
urs, er komin í heimsókn með barnunga dótt-
ur sína á arminum. Sú brosir sínu blíðasta
framan í afa sinn og þennan undarlega mann
sem er með honum. „Já, hún er alltaf bros-
andi þessi,“ segir Pétur. „Hefur engar
áhyggjur af kjarasamningum eða gjaldeyr-
ishöftum.“
„Það er ennþá verið að fara illa með opinbert fé. Ég vissi fyrir að þessi barátta yrði erfið og fljótlega eftir að ég settist á þing áttaði ég mig á því hversu miklir hagsmunirnir eru,“ segir Pétur H. Blöndal.
Morgunblaðið/Golli
* Þegar fólk verður fyrir áfalli reynir það að mætanæsta áfalli með ráðdeild og sparnaði en þaðhefur ekki gerst að nægilega miklu marki hér. Mér
sýnist fólk ekki sýna mikla fyrirhyggju, allt púður fer í
að leysa vanda dagsins í dag.