Reykjalundur - 01.06.1968, Blaðsíða 53

fyrir sambandið samþykkt og stjórn kosin. Það
var Andrés Straumland, sem kjörinn var fyrsti
forseti S.Í.B.S., og með honum voru í hinni fyrstu
miðstjórn: Herbert Jónsson, ritari; Sigurleifur
Vagnsson, gjaldkeri og meðstj órnendur voru: Jón
Rafnsson, Ásberg Jóhannesson, Karl Matthíasson
og Þórhallur Hallgrímsson. Allir þessir menn eru
nú horfnir af sjónarsviðinu, nema Jón Rafnsson.
Áður hafði að sjálfsögðu margt verið gert af
berklasj úklingum hælanna til undirbúnings stofn-
unar sambands, en þar næst voru sambandsdeild-
ir stofnaðar. Félög sjúklinga innan hælanna hlutu
nafnið „Sjálfsvörn“, en félagsdeildir fyrrverandi
sjúklinga, nafnið „Berklavörn“. Þessi heiti hafa
haldizt óbreytt fram á þennan dag“.
„Eitthvað sérstakthafa stofnendur S.Í.B.S. hlot-
ið að hafa annað og meira fyrir augum en að
stofna samband, koma upp félagsdeildum og
halda ársþing“.
„Já, það höfðu þeir vissulega. Þetta var ekki
gert aðeins til gamans. Á stofnþinginu var þeg-
ar samin stefnuskrá til bráðabirgða. Hún ber
það með sér að þátttakendur í stofnun samtak-
anna voru þess fullvissir, að þau myndu verða
einhvers megnug í baráttunni gegn berklaveik-
inni og afleiðingum hennar. Þar að auki var
félagsstarfið sjálft mjög kærkomið mörgum og
þá ekki sízt sjúklingum heilsuhælanna, sem með
því fengu nýtt viðfangsefni og um leið von um
árangur af starfseminni. Hin einstöku verkefni
samtakanna mótuðust síðan smátt og smátt sam-
kvæmt því, sem athhugun og reynsla leiddu í ljós
og í samvinnu við starfsmenn ríkisins í berkla-
málum“.
„Og svo hefur auðvitað verið hafizt handa,
eftir því, sem tök voru á“.
„Áhuginn var lifandi, en það skorti annað. Fé
var fyrst og fremst nauðsynlegt til þess að nokk-
uð væri hægt að gera. Það varð að finna leiðir
til fjáröflunar. Og hugkvæmir menn fundu þær
bráðlega. Hinn 8. okt. 1939 seldi sambandið
merki í fyrsta sinn til ágóða fyrir væntanlega
starfsemi, og sama dag kom fyrsta blaðið af
„Berklavörn“ út á vegum þess. Fyrsti sunnudagur
í október var síðar löggiltur af stjórnarráðinu til
merkja- og blaðasölu sambandsins og hefur svo
haldizt síðan, og nefnist dagurinn „berklavarna-
dagur“.
„Það hefur að sjálfsögðu verið mikil hvatning,
þegar fyrst sáust peningar“.
„Upphæðin var ekki há - 4.500 krónur. En það
voru fyrstu peningarnir - já, og það voru miklir
peningar, ef til vill þeir mikilvægustu, sem sam-
bandið hefur aflað — fyrirboði þess, að draumar
hinna bjartsýnu manna gætu rætzt.
En flestum sigrum fylgja vandamál og svo fór
hér. Hvernig átti að verja þeim peningum, sem
sambandið hafði nú eignazt - og kynni að eign-
ast í framtíðinni?
Að áliti hinna beztu manna var ákveðið, að
féð skyldi geyma og stefnt yrði að því að koma
upp vinnuheimili fyrir brautskráða berklasjúkl-
inga, þegar ástæður leyfðu. Vandamál þeirra,
sem útskrifuðust frá berklahælunum, hafði lengi
verið hin brennandi spurning, sem engum hafði
tekizt að leysa fram að þessu.
En hamingjan var með hinum vígreifu mönn-
um. Fjáröflun næstu ára gekk með ágætum. Rik-
issjóður lagði árlega fram styrk, og alls staðar
voru útréttar hendur til hjálpar meðal almenn-
ings.
Það hafði oft komið til mála innan S.Í.B.S. að
reyna að fá því framgengt, að gjafir til vinnu-
heimilisins yrðu frádráttarbærar við skattafram-
tal. Hafði verið rætt um það við fjármálayfir-
völd ríkisins að veita undanþágu um slíkt, en þau
töldu sig skorta heimild til, sem rétt var. En haust-
ið 1943 tóku sig til nokkrir menn innan og utan
miðstjórnar S.Í.B.S. að vinna að því við alþing-
ismenn, að umræddur frádráttur yrði tekinn í
lög. Gekk Þórður Benediktsson þar í fararbroddi
af sinni alkunnu lagni og atorku. Fór svo, að Al-
þingi samþykkti hinn 13. des. 1943 svohljóðandi
lög:
„Gjafir til vinnuhælis berklasjúklinga skal gef-
anda heimilt að telja til frádráttar skattskyldum
tekjum sínum það ár, og reiknast gjöfin sem
REYKJALUNDUR
51