Reykjalundur - 01.10.1979, Blaðsíða 9

hafa liaft astma, fá oft aðra ofnæmissjúkdóma
síðar.
Oft er augljóst, að það er ofnæmið, sem er
aðalvaldurinn. Hjá mjög stórum hluta sjúkl-
inga vaknar sjúkdómurinn aðeins við alveg
sérstakar aðstæður, sem auðvelt er að fylgjast
með; eins og þegar sá, sem hefir kattaofnæmi,
fær astma af að anda að sér fiskilyktinni.
Þetta er einnig greinilegt með þá mörgu, sem
hafa einangrað frjóduftsofnæmi og fá því ein-
ungis astrna á frjóduftstímanum. Einkenni
þeirra sveiflast að fjölda og styrkleika samhliða
frjóduftsmagninu í loftinu. Slíkir sjúklingar
eru mjög margir. Auðvelt er að sýna fram á,
að astmi þeirra stafi einungis af ofnæmi.
Ofnæmisorsök sjúkdómsins má einnig sjá
af því, að hægt er að sýna fram á ofnæmisvið-
brögð hjá sjúklingnum í öðrurn líffærum en
öndunarfærum. I>að sést einnig við jákvæð
viðbrögð við húðpróf og nef- og augnpróf
hjá þessum sjúklingum. Með því að anda að
sér þynntum upplausnum af því eða þeim of-
næmisefnum, sem líkur eru á að ofnæmi sé
fyrir, má komast að öruggri og sérstakri sjúk-
dómsgreiningu.
Oft má sýna fram á ofnæmi hjá börnum
og unglingum með astma, með rannsóknar-
prófum. Einfaldast er RAST, sem notar blóð-
serum frá sjúklingnum og sýnir viðbrögð milli
hinna sérstöku mótefna, sem eru í serumi og
þeirra ofnæmisvalda, sem sjúklingurinn þolir
ekki.
ER ASTMI SJÚKDÓMUR,
SEM ELDIST AF FÓLKI?
Vegna þess, að hin algengu fölsku astma-
köst eru oft talin vera ekta astrni, halda marg-
lr. að astrni læknist af sjálfu sér, sé eitthvað,
sem „eldist af manni“. Aðgerðarlaus afstaða
vegna slíkrar hugsunar getur verið til mikils
ljóns fyrir barnið. Án sérstakrar umönnunar
°g aðgerða batnar aðeins 30—40% barna, og
þar er þá aðallega um að ræða börn, sem hafa
mildari forrn sjúkdómsins. Jafnvel hjá hinum
lieppnustu stendur sjúkdómurinn yfir í mörg
ár, að meðaltali í 6—7 ár, áður en hann hverf-
ur. Þetta er langur og mikilvægur tími fyrir
börn á þroskaskeiði, og við eigum að kapp-
kosta að stytta hann svo sem mögulegt er.
Meirihluti astmabarna, sem enga meðferð fá,
taka astmann með sér inn á fullorðinsaldur-
inn. Það er því mjög mikilvægt, að sjúkdóms-
greina slík tilfelli og meðhöndla þau svo
snemma sem unnt er, til að koma í veg fyrir
fylgikvilla.
AÐRAR ORSAKIR ASTMA
Málningarlykt, steikarlykt, tóbaksreykur og
útblástursreykur eru algengustu orsakir ósér-
greindra tilfella. Áhrifin koma fljótar og
sterkar fram, ef sjúklingurinn hefir annars
ómerkjanleg ofnæmisviðbrögð. Slíkt gerist t. d.
ef sá, sem hefir ofnæmi fyrir húsryki, andar
að sér dálitlu ryki, svo að berkjurnar bregð-
ast lítillega við. Þá þarf ekki mikið af öðrum
ofnæmisvöldum eða ótilgreindum ertandi
efnum til að framkalla kast. Sérstaklega er
algengt að kalt eða hráslagalegt loft sé sú litla
þúfa, sem hlassinu veltir, ef hlassið er í slæmu
jafnvægi fyrir. Takist að eyða ofnæmisáhrif-
unum algerlega, kemur oft í ljós, að þessir
þættir glata þýðingu sinni og að sjúklingur-
inn þolir bæði kulda og sýkingu ásamt ert-
andi efnum, án þess að fá astmaköst.
Verra er með tóbaksreyk. Byrji unglingur-
inn sjálfur að reykja, eru möguleikarnir á bata
mjög takmarkaðir.
Margir astmasjúklingar hafa stöðugt vissa
berkjuþrengingu, án þess að finna til þess
daglega. Þetta er miklu algengara en menn
halda, og verður ekki vart, fyrr en auknar
kröfur eru gerðar til öndunarþols. í slíkum til-
vikum getur jafnvel lítilfjörleg líkamsáreynsla
leitt til öndunarörðugleika. í öðrum tilvikum
geta köstin komið við það, að barnið hóstar,
lilær, grætur eða pressar sig á annan hátt við
útöndunina.
reykjalundur
7