Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.05.2015, Blaðsíða 14

14 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.5. 2015
N
ei, ert þetta þú vin-
ur. Ég hélt að þú
tækir bara myndir
af ísbjörnum,“ segir
Tryggvi Ólafsson
þegar Ragnar Axelsson vindur sér
inn úr dyrunum í Galleríi Fold þetta
síðdegi. Ragnar skellir upp úr og
áréttar að hann myndi annað veifið
mannfólk líka – alla vega ennþá –
og það sé sannur heiður að fá að
mynda Tryggva. „Heiðurinn er al-
farið minn,“ segir Tryggvi. „Hann
tekur stórkostlegar ljósmyndir þessi
drengur.“
Tilefni heimsóknar okkar Ragn-
ars í galleríið er opnun á sýningu á
nýjum grafíkmyndum eftir Tryggva,
Jarðnesk ljós, en hún er nú opin al-
menningi. Tveir dagar eru í opnun
þegar okkur ber að garði og
Tryggvi er að sjá sýninguna í fyrsta
sinn sjálfur. „Ég hef hengt upp
hundrað sýningar um dagana en læt
aðra um það núna. Hér hefur tekist
ljómandi vel til,“ segir hann og horf-
ir yfir salinn.
„Annars er orðið svo mikið til af
sýningarstjórum að hægt væri að
fóðra svín með þeim.“
Hann glottir.
Lækkandi verð á hunda-
fóðri úr íslenskum hvölum
Talið berst að rausnarlegu framlagi
Tryggva til myndlistaruppeldis
þjóðarinnar en hann gaf nýlega 220
myndir eftir sig í alla leik- og
grunnskóla í Reykjavík. Spurður
hvernig það hafi komið til svarar
Tryggvi:
„Mér datt þetta í hug í vor eftir
að hafa dreymt draum úr barna-
skólanum á Norðfirði. Svo heyrði ég
að HB Grandi vildi jafnvel gefa
skólunum eina eða tvær myndir á
hvern skóla. En svo varð ekkert úr
því vegna þess að stelpurnar í
frystihúsunum komu með svo geig-
vænlegar launakröfur og einnig
mun vera lækkandi verð í Japan á
hundafóðri úr íslenskum hvölum.“
Hann þagnar stutta stund.
„Svo er auðvitað í mörg horn að
líta í svona kompaníi, þarna eru
nokkrir kontórbesefar sem þiggja
skitnar fimm hundruð þúsund krón-
ur fyrir að sitja fund mánaðarlega.
Ekki eru þeir aflögufærir blessaðir.
Geta ekki verið að gefa einhverjum
krakkakvikindum í skólum út um
holt og hóla í nágrenni Reykjavíkur
einhverjar myndir. Þannig að þetta
endaði á því að ég gaf skólunum
þetta sjálfur enda erum við mál-
ararnir sterkefnuð stétt eins og allir
vita.“
Einmitt það.
Spurður um kjarabaráttu fisk-
verkafólks og annarra láglauna-
manna segir Tryggvi: „Það er við
ramman reip að
draga. Sjáðu bara vini
mína í HB Granda.
Þeir eru nýbúnir að
borga sér milljónaarð
og stelpurnar eru að
biðja um 3%. Ég stend
með stelpunum enda
gamall flakari frá
Norðfirði. Þar kunnu
menn til verka, ekki
síst Jón Jónasson, sem
gat flakað fisk í einu
handtaki. Það er
ákveðin list. Hann er
löngu dáinn, blessaður.“
„Svindl“ en ekki „hrun“
Hann heldur áfram.
„Mér skilst að forsætisráðherrann
okkar hafi verið spurður um það á
einhverri morgunbylgjunni hvort
hann gæti framfleytt sér á lægstu
laununum. Sennilega ekki, mun
hann hafa svarað, en bætti svo við:
En það er ekki málið.“
Hann hristir höfuðið.
Tryggvi notar orðið hræðilegt um
kjaradeilurnar sem nú standa yfir.
„Málið er að nóg er til af peningum
í landinu. Nóg til að bjarga spít-
alanum. Það er bara ekki gert. Kom
ekki fram í einhverri skýrslu að
27% af þjóðinni ættu alla peningana
í landinu? Hinir eru bara vinnudýr.
Þú getur ímyndað þér hvar ég
stend. Íslendingar hafa lengi lifað á
því að plokka hver annan. Hér áður
býsnuðust þeir yfir Dönum en eru
svo helmingi verri sjálfir. Menn tala
um „hrun“ en það ætti auðvitað að
heita „svindl“. Svo var þetta gert
með stuðningi forsetans. Erum við
þá ekki komin út í svolítinn ban-
ana?“
Þegar Tryggvi flutti hingað eftir
„svindlið“ mikla 2008 þá virtust allir
hér á landi heimsfrægir sem kunnu
þrjá hljóma á gítar. „Það var nú
eins og að fá vatn fyrir vín miðað
við það besta í djassinum í Dan-
mörku. Ég hugsaði með mér:
Óskaplega hefur hann eignast
marga afkomendur hann Garðar
Hólm. Ég hef mikið gaman af að
tala við rithöfundana. Þeir koma hér
í kaffi nokkrir. En ég sakna alltaf
Thors, Ása í Bæ og fleiri skemmti-
legra manna. Mér líst afar vel á að
Einar Már sé að endurskoða Jör-
und.“
Tryggvi er kominn á áttræðis-
aldur en slær hvergi af í listinni.
„Ég er fæddur með einhverja
myndadellu sem rját-
last bara ekki af mér.
Þörfin til að búa til
myndir ætlar að end-
ast mér alla ævi. Ég
safna ennþá ferðapés-
um og gömlum frí-
merkjum. Þetta er
verðlaust drasl en seg-
ir mér eitthvað. Eitt af
mínum mottóum í líf-
inu er: Láttu það í
friði sem lætur þig í
friði. Sumir hlutir láta
mig ekki í friði og ég
hef fundið út með aldrinum að mér
er alveg sama hvort myndir eru
gamlar eða nýjar ef þær segja mér
eitthvað. Að búa til mynd er spurn-
ing um: Hvað vil ég segja og hvern-
ig vil ég segja það. Það útheimtir
hugsun í formi.“
Þegar hann var strákur komst
Tryggvi í bækur hjá föður sínum,
bækur sem hann keypti á ýmsum
tungumálum. „Þar sá ég alls kyns
myndlist. Ekki var henni fyrir að
fara í skólanum heima á Norðfirði.
Þar voru engar myndir, ekki einu
sinni af Stalín.“
Hann brosir.
Tólf ár eru síðan Tryggvi kom
síðast austur. Það var þegar safn,
sem tileinkað er honum, var opnað
2003. Það vex og dafnar, býr að yfir
þrjú hundruð myndum í dag.
Vinnur á nóttunni
Spurt er um myndlistina sem slíka.
„Aðalkosturinn við mynd er sá að
hún stendur kyrr, sagði Picasso, og
Sigurjón Ólafsson hafði sitthvað til
síns máls þegar hann talaði um að
sjónvarpið myndi eyðileggja mynd-
minni fólks. Annars er ég ekki að
prédika, prestarnir sjá um það. Ég
kem bara úr slorinu fyrir austan.“
Spurður um afköst kveðst
Tryggvi að jafnaði ljúka við eina
mynd á mánuði. „Ég hef alltaf verið
dálítið vinnusamur. Í seinni tíð er
ég farinn að vinna meira á nóttunni.
Þá er svo gott næði. Sé sjónvarps-
fréttir en sef svo til lágnættis. Vinn
síðan fram til fimm á morgnana.
Legg mig þá fram undir hádegi. Þá
fer ég í líkamsþjálfun til klukkan
tvö. Vinn svo fram að kvöldmat.
Mér hefur alltaf þótt skemmtilegast
og drýgst að vinna hratt og skil
ekki menn sem eru sex mánuði með
eina mynd. Ég verð að komast
áfram. Raunar fæ ég martraðir ef
ég get ekki unnið. Dreymir að ég sé
berfættur og bláfátækur úti í Kaup-
mannahöfn. Líklega er þetta
ástríðan.“
Hann er ekki í neinum vafa um
hvaðan orkan kemur. „Orkan sem
drífur mig áfram er þessi takmarka-
lausa móðurást sem ég fékk sem
barn á Norðfirði. Ég missti móður
mína sautján ára en hef hugsað um
hana á hverjum einasta degi síðan.
Ég hef lent í ýmiskonar mótbyr, við
hjónin höfum til dæmis bæði slasast
og vorum fátæk í byrjun. Ég hef
komist í gegnum það og þakka það
umfram allt móðurástinni sem alltaf
hefur fylgt mér. Hún hefur hvatt
mig til góðra verka. Verið mér and-
leg olíutunna. Það býr óskaplegur
kraftur í mannlegum vilja.“
Algyðistrú og rómantík
Myndirnar á sýningunni vísa hingað
og þangað en Tryggvi segir verk sín
alltaf fjalla um það sama – lífið og
tilveruna. „Allir hlutir hanga saman
í þessu lífi. Gróður jarðarinnar, ást-
in og lífið. Það er minn grundvöllur.
Ég er algyðistrúarmaður og hef
mikla trú á speki Aristótelesar.
Hann þekkti enga hormóna en
skildi það samt allt. Það er ótrúlegt
hvað hann skildi sá maður.“
Hann kveðst líka vera róman-
tíker. „Mér líkar vel að skoða hluti
og hlusta á tónlist, mest djass en
það er heldur ekki dónalegt að
heyra sellósvítur Bachs. Það er ekki
síst spuninn sem heillar mig. Ferðin
á laglínunni er að einhverju leyti sú
sama og í málverkinu. Margir af
þessum djassistum eru snillingar og
það fer í sálina á mér. Mikið er það
fallegt.“
Að hans áliti kemur innblástur
bara úr vinnunni. „Maður byrjar
bara að mála og þá fer eitthvert
ferli í gang. Það er einmitt svo
spennandi. Annað mottó mitt í lífinu
hef ég fengið frá dönskum grínista,
Storm Petersen: Ef ég stranda þá
held ég ótrauður áfram. Á Íslandi
hafa menn lengi sagt: Þeir fiska
sem róa. Ef ég fæ einhvern ódrátt á
færið fer það bara í bréfakörfuna.
Síðan þarf maður bara að eiga konu
og kaffisopa. Áður var það kona og
rauðvín en það hefur fjarað út. Það
er heldur ekki verra að eiga kött.
Öll spenna líður úr manni þegar
maður klappar ketti.“
Hann segir sterkt samband milli
fegurðarskynsins og miðpunkts lífs-
ins – konunnar. „Venjulegur karl-
maður á bara þrjú augnablik; fæð-
inguna, konuna og dauðann.“
Ein myndin á sýningunni ber
heitið „Sumar“. Spurður um sum-
arið segir Tryggvi að sér lítist ekk-
ert á það eins og er. Yngri sonur
hans hefur sagt að samkvæmt fær-
eyskum og norskum spám verði kalt
sumar. Enn og aftur.
Stúdíuferð til Ítalíu
Til að tryggja sér örugglega ein-
hvern yl heldur Tryggvi sem leið
liggur til Ítalíu um miðjan maí og
Það býr óskap-
legur kraftur í
mannlegum vilja
Í GALLERÍI FOLD HEFUR VERIÐ OPNUÐ SÝNING Á 23 NÝJUM MYNDUM
EFTIR TRYGGVA ÓLAFSSON LISTMÁLARA. HANN KVEÐST FÆDDUR MEÐ
MYNDADELLU SEM ÆTLAR AÐ ENDAST HONUM ALLA ÆVI OG HEFUR
ALLTAF VERIÐ VINNUSAMUR. FALLI HONUM VERK ÚR HENDI FÆR HANN
MARTRAÐIR. ÞÁ ER TRYGGVI NÝBÚINN AÐ GEFA SKÓLUM KYNSTRIN ÖLL
AF MYNDUM EFTIR SIG – TÓK ÞAR ÓMAKIÐ AF HB GRANDA. EÐA ÞANNIG.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
* Allir hlut-ir hangasaman í þessu
lífi. Gróður
jarðarinnar,
ástin og lífið.
Það er minn
grundvöllur.
Svipmynd