Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.05.2015, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.5. 2015
Tvær einkasýningar verða opnaðar í Anarkíu
listasal, Hamraborg 3 í Kópavogi í dag, laug-
ardag, klukkan 15. Sýning Ragnheiðar Guð-
mundsdóttur kallast „Vefir“. Meginstef sýn-
ingarinnar er hvernig tilfinningar hafa áhrif á
líkamlegt ástand. Listakonan er sögð vinna
með olíu, vax, grisju og fleira, sem skapar
sérstaka áferð. Þá notast hún oft við texta á
flötinn, til dæmis hugleiðingar um lífið eða
það sem vekur áhuga hennar við lestur.
Á hinni sýningunni, „Skuggar og skilnings-
ljós“, eru verk eftir Ólöfu Björgu Björns-
dóttur. Hún hefur haldið margar sýningar
síðan hún útskrifaðist úr Listaháskólanum
2001. Í málverkum hennar takast oft á sterk-
ir litir og frjálsleg og leikandi pensilskrift.
LISTAKONUR SÝNA
TVÆR Í ANARKÍU
Eitt verka Ólafar Bjargar Björnsdóttur. Einnig
opnar Ragnheiður Guðmundsdóttir sýningu.
Höfundurinn og leikarinn, Guðmundur Ólafs-
son, ásamt leikstjóranum Erling Jóhannessyni.
RÚV/Ólöf Erla Einarsdóttir
Útvarpsleikhúsið á Rás 1 frumflytur á sunnu-
dag klukkan 13 nýtt leikrit, „… og svo hætt-
’ún að dansa“, eftir Guðmund Ólafsson. Höf-
undur fer jafnframt með aðalhlutverkið en
leikstjóri er Erling Jóhannesson.
Verkið fjallar um gamlan mann sem glímir
við elliglöp þar sem hann reynir að þrauka
daginn í íbúð sinni. Skil milli veruleika og
ímyndunar, nútíðar og fortíðar eru óljós.
Minningar, sumar óþægilegar, aðrar hugljúfar,
vitja hans, en undir niðri kraumar hugsun um
að hann hafi brugðist.
Með önnur hlutverk fara Sigurður Tómas
Víðisson, Halldóra Rósa Björnsdóttir og
Sara Marti Guðmundsdóttir. Hljóðvinnslu
annaðist Einar Sigurðsson.
ÚTVARPSLEIKHÚSIÐ Á RÁS 1
HÆTT AÐ DANSA
Þóra Einarsdóttir sópr-
ansöngkona og Gerrit
Schuil píanóleikari koma
fram á ljóðatónleikum í
Hannesarholti við Grund-
arstíg á sunnudag, 3. maí,
klukkan 16.
Á efnisskránni eru
söngvar eftir Richard
Strauss, bæði mörg af
hann þekktustu söngljóðum og önnur sem
sjaldan eru flutt, til dæmis ljóðaflokkurinn
Mädchenblumen op. 22. Listamennirnir
munu kynna tónskáldið og söngva dagsins
með nokkrum orðum.
Tónleikar þeirra Þóru og Gerrits eru þeir
sjöttu og síðustu í röð ljóðatónleika sem
haldnir eru síðdegis á sunnudögum í vetur í
Hannesarholti undir yfirskriftinni „Ljóða-
söngur í Hannesarholti“. Gerrit Schuil er
listrænn stjórnandi og skipuleggur við-
burðina í samstarfi við Hannesarholt.
DAGSKRÁ Í HANNESARHOLTI
ÞÓRA SYNGUR
Þóra Einarsdóttir
Menning
H
ér er allt að springa út,“ seg-
ir Bera Nordal, for-
stöðumaður Nordiska akv-
arellmuseet, Norræna
vatnslitasafnins, sem er í
skerjagarðinum sænska norðan við Gauta-
borg, á eyju sem kallast Tjörn. Veturinn og
vorið hafa boðið upp á annarskonar og mun
mildara veðurfar í Svíþjóð en á Íslandi og
hjá Beru boðar sumarkoman síaukinn
straum ferðamanna og gesta í safnið, sem
hefur nú verið starfsrækt í fimmtán ár og
nýtur sívaxandi vinsælda.
„Í fyrra komu nærri þrjú hundruð þúsund
gestir í safnið. Það var frábært,“ segir Bera.
Og bætir við að reksturinn gangi mjög vel.
Á sumarsýningu Nordiska akvarellmuseet,
sem verður opnuð 17. maí næstkomandi, hef-
ur Bera valið verk eftir 14 íslenska lista-
menn nokkurra kynslóða. Í stafrófsröð eru
það þau Ásgrímur Jónsson, Björk Guð-
mundsdóttir, Eggert Pétursson, Erró, Gabrí-
ela Friðriksdóttir, Georg Guðni, Gunnlaugur
Scheving, Helgi Þorgils Friðjónsson, Jó-
hannes S. Kjarval, Ólafur Elíasson, Rúrí,
Sigga Björg Sigurðardóttir, Sólveig Að-
alsteinsdóttir og Svavar Guðnason. Sýningin
nefnist á sænsku Urkraft og er undirtitill-
inn: Ísland í vatni og litum.
Tilfinning fyrir afli fossanna
„Mér fannst vera kominn tími til að ég setti
saman hér stóra sýningu með íslenskri
myndlist. Ég hef nú starfað erlendis í átján
ár og hef í raun ekki sett saman íslenska
sýningu fyrr en nú,“ segir Bera. Áður en
hún tók við stöðunni í vatnslitasafninu árið
2003 var hún forstöðumaður Listasafns Ís-
lands og síðan hins virta sýningasalar
Malmö Konsthall.
„Ég þurfti að gera þetta núna, mig lang-
aði til þess,“ bætir hún við og segir heiti
sýningarinnar, Urkraft, lýsa kröftum náttúr-
unnar á jákvæðan hátt og eigi við um frum-
kraftana sem geta bæði verið náttúran sjálf
og vitund um náttúruna.
Í vali sínu spannar Bera tímabilið sem at-
vinnumenn hafa unnið að myndlist á Íslandi,
allt frá frumkvöðlinum Ásgrími til Siggu
Bjargar, sem er yngst í hópnum, fædd 1977.
„Viðamesta verkið er stór innsetning eftir
Rúrí sem fjallar um fossana á Íslandi og
verður í stærsta salnum í safninu. Verkið er
allt að fimm metra hátt og verður mikil upp-
lifun fyrir gesti, þar sem við sköpum hálf-
gert völundarhús með myndum og hljóði.
Gestir fá tilfinningu fyrir afli fossanna. Hér
á safninu vinnum við aðallega með hina
klassísku sýn á vatnslitaverk, og þá á papp-
ír, en við nálgumst þennan þátt myndlistar
líka hugmyndalega. Þar kemur Rúrí svo
sannarlega sterk inn.“
Frekar horft til fjallanna
Bera segir nálgun listamannanna og túlkun
ólíka en við hæfi hafi verið að byrja á
nokkrum verkum eftir Ásgrím, sem var
sannkallaður virtúós vatnslitamiðilsins. „Eft-
ir Kjarval valdi ég meðal annars nokkur
verk úr hinni merkilegu mannamyndaseríu
sem hann vann á Austurlandi árin 1926 og
27, þar sem fólk er eins og vaxið út úr
landslaginu. Ég sýni líka eftir hann verk þar
sem fólk og landslag verður eitt í blóma-
myndum: þær eru stórkostlegar.
Þá sýni ég nokkrar sjávarmyndir eftir
Gunnlaug Scheving. Það er merkilegt að
eins og hafið hefur skipt okkur Íslendinga
miklu máli þá hafa myndlistarmennirnir
frekar horft til fjallanna! En Scheving gerði
afar áhugaverðar sjávarmyndir af fiskimönn-
um.
Þá er það Svavar Guðnason, sem gerði
mikið af ljóðrænum vatnslitamyndum og ég
sýni meðal annars nokkur verk frá einu af
hans bestu tímabilum, frá miðjum fimmta
áratugnum. Erró hefur með jöfnu millibili
unnið að vatnslitamyndum og ég sýni nokkr-
ar þeirra; þær eru á vissan hátt mýkri en
önnur verk hans. Þá valdi ég seríu verka
eftir Helga Þorgils en hann hefur alla tíð
unnið í vatnslit samhliða öðrum miðlum og
skapar mjög persónuleg verk,“ segir Bera.
Eftir Eggert Pétursson sýnir hún ein-
staklega merkilega skissubók, þar sem sjá
má hvernig Eggert skipuleggur og þróar
verk sín. Eftir Sólveigu Aðalsteinsdóttur er
sýnt verkið „Evaporated Watercolours in
Glass“ en það er í eigu safnsins, einstakt
verk að sögn Beru, sem oft sé til sýnis í
Nordiska akvarellmuseet. „Eftir Georg
Guðna valdi ég röð frábærra vatnslitamynda
sem safnið á og svo er það vídeóverkið Jóga
með Björk. Þar er hún farin að vinna á staf-
rænan hátt og skannar inn íslenska náttúru
á mjög áhugaverðan hátt. Það var hennar
hugmynd að velja þetta myndbandsverk á
sýninguna,“ segir Bera.
Sýningin er sett upp í fjórum sölum safns-
ins en í þeim stærsta er stillt upp, ásamt
innsetningu Rúríar, tveimur ljósmyndaröðum
eftir Ólaf Elíasson og bendir Bera á
ákveðnar tengingar milli verka þeirra
beggja; í annarri röð Ólafs hafa ár og fljót á
hálendinu verið lituð græn, eins og vatns-
litamynd, og í hinni „eru skriðjöklarnir sem
skapa á sinn hátt hreyfinguna sem birtist í
verkum Rúríar,“ segir hún.
Þá eru ónefnd myndverk Gabríelu Frið-
riksdóttur með „einkennilegum fígúrum, afar
persónuleg verk ásamt animeruðu verki sem
ég er svo hrifin af, og síðast en ekki síst eru
sýndar stórar vatnslitamyndir Siggu Bjarg-
ar, einnig með sannkölluðum furðufígúrum,
auk þess sem hún vinnur verk á einn vegg
safnsins.“
Mjög mikill áhugi á Íslandi
„Sumarið er okkar aðaltími hér í safninu og
ég er ánægð með að geta sett sýninguna
upp núna, þegar svo margir munu sjá verk
þessara frábæru íslensku listamanna,“ segir
Bera. „Nú er gífurlega mikill áhugi á Íslandi
hér í Svíþjóð, margir hafa ferðast héðan til
Íslands á síðustu árum og finnst náttúran
heima stórkostleg.“
Hún bætir við að í Svíþjóð líti fólk Ísland
allt öðrum augum en í Danmörku, þar sem
er þessi sterka sögulega tenging milli land-
anna. Henni finnst að fyrir vikið sé hrifning
Svía á Íslandi á vissan hátt beinni og
„ómengaðri“.
„Við Íslendingar höfum miklu sterkari
fjölskyldutengsl og annars konar samband
við Dani en við Svía. Þótt straumur Íslend-
inga til Svíþjóðar hafi aukist á síðustu árum
þá var hann ekki stríður hér áður, það voru
einkum læknar í sérnámi sem héldu tengsl-
unum við. Það hefur breyst mikið eftir
bankahrunið. Nú hafa Svíar mjög mikinn
áhuga á Íslandi en sú var alls ekki raunin
þegar ég kom hingað til náms á áttunda ára-
tugnum. Þá var varla nokkur áhugi hér á Ís-
landi, Svíar vissu varla hvar við vorum!“
segir hún og hlær.
Gaman að byggja
starfsemina upp
Bera segir að á undanförnum árum hafi
starfsfólk safnsins lagt mikla áherslu á að
byggja upp starfsemi Nordiska akvarell-
museet, með gæði að leiðarljósi á öllum svið-
um starfseminnar. Fyrir fimm árum var
safnið valið það besta í Svíþjóð og hún segir
starfsemi þess skipta máli fyrir stórt svæði
norður af Gautaborg. Þaðan komi líka gestir
hvaðanæva, þar sem fólk nýtur safnins, fag-
urs umhverfis og veitinga í rómuðum veit-
ingastað þess.
„Við erum reglulega með tónleika og fyr-
irlestra og þá er í safninu verkstæði fyrir
börn en við leggjum mikið upp úr starfsemi
fyrir börn og alla fjölskylduna,“ segir Bera.
„Og svo er boðið upp á vandaða leiðsögn um
allar sýningar, fyrir almenning og skólahópa.
Það hefur verið óskaplega gaman að fá
tækifæri til að byggja þennan stað og starf-
semina upp. Það hefur gefið okkur öllum
sem hér störfum ósegjanlega mikið. Við er-
um sjálfeignarstofnun og tökum engu sem
gefnu. Ekkert er heilagt og ef við finnum
betri leið við reksturinn en áður var farin,
þá hikum við ekki við að breyta. Við erum
alltaf að leita leiða til að vinna betur með
gestum, setja sýningarnar betur fram, kynna
safnið og gera starfið kringum sýningarnar
METNAÐARFULL SÝNING Á ÍSLENSKRI MYNDLIST Í NORDISKA AKVARELLMUSEET
Margir munu sjá verk
þessara frábæru listamanna
„MÉR FANNST VERA KOMINN TÍMI TIL AÐ ÉG SETTI SAMAN HÉR STÓRA SÝNINGU MEÐ ÍSLENSKRI MYNDLIST,“
SEGIR BERA NORDAL UM SÝNINGU MEÐ VERKUM ÍSLENSKRA LISTAMANNA Í NORDISKA AKVARELLMUSEET.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
„Ég er vissulega orðin hagvön hér,“ segir
Bera Nordal sem er hér við safnið í Svíþjóð.
Helgi Þorgils Friðjónsson Björk Guðmundsdóttir
Rúrí Eggert Pétursson