Morgunblaðið - Sunnudagur - 03.05.2015, Blaðsíða 58

58 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 3.5. 2015
Bækur
E
f hægt er að „slá í gegn“ í íslensk-
um ljóðaheimi má segja að Eyþór
Árnason hafi gert það með sinni
fyrstu bók, Hundgá úr annarri
sveit, en fyrir handritið að þeirri
bók hlaut hann Bókmenntaverðlaun Tómasar
Guðmundssonar haustið 2009. Tveimur árum
síðar kom út önnur ljóðabók hans, Svo ég
komi aftur að ágústmyrkrinu, sem fékk ekki
síðri dóma en sú fyrsta, og í vikunni kom svo
út þriðja bók Eyþórs sem heitir einfaldlega
Norður.
Eyþór segir að í bókinni séu ljóð frá síð-
ustu fjórum árum, eitthvað sem hefur ekki
ratað í fyrri bækur, „einhverjar leifar, slitur
af ljóðum sem voru ekki tilbúin til þess að
fara í þær bækur og svo fór ég að vinna í
þeim aftur og reyna að krassa í þau“.
Nafnið á bókinni er valið að nokkru í sam-
ræmi við efni hennar en þó er málið ekki svo
einfalt eins og Eyþór lýsir, því hann var með
heitið Sjoppur á norðurleið í huga til að
byrja með. „Ég er úr Skagafirði og var alltaf
að fara norður og suður og ferðaðist mikið
með rútum í gamla daga, núna með strætó
stundum. Svo var ég búinn að raða þessu
upp í einhverja bókarnefnu og þá var Sjopp-
ur á norðurleið náttúrlega ekki fallegt nafn.
Þá varð þetta Rútubókin, en það var ekki
nógu gott heldur. Þá komu alls konar falleg
nöfn, en svo kom Norður og negldist inn, var
sterkt nafn og gott og ég er mjög ánægður
með það, enda lýsir það líka leiðinni, lagt er
af stað í Reykjavík og endað í Skagafirði.“
Að þessu sögðu segir Eyþór að bókin sé
ekki leiðalýsing og þótt það komi fyrir í
henni staðir á leiðinni; Olíustöðin, Ferstikla,
Borgarnes, Hreðavatnsskáli og svo fram-
vegis, þá eru það bara stoppistöðvar. „Eina
sem er rétt í bókinni er að sjoppurnar eru í
réttri röð, en það sem gerist á milli er það
sem gerist þegar maður ferðast, þá fer hug-
urinn eitthvað annað. Ég held til dæmis að
bestu stundir sem fjölskyldan á í dag séu
ferðalög þegar allir eru lokaðir inni í bíl og
eru að fara langt, til Akureyrar eða Horna-
fjarðar, og enginn kemst neitt og þá verður
fólk að tala saman. Ég held að ég hafi sagt
börnunum mínum mest um mína fjölskyldu á
ferðalögum norður í land, alls konar hluti
sem er ekki mikið talað um dags daglega,
þannig að þetta eru mjög dýrmætar ferðir.
Eins í rútunni, þá er maður kannski bara
einn og svo sofnar maður og dreymir ein-
hverja vitleysu og vaknar í Borgarnesi.
Þannig sé ég fyrir mér ljóðin á milli stoppi-
stöðvanna; það dettur alls konar inn. Les-
andinn á samt ekki að láta þetta ferðalag
trufla sig en ég held það sé gott að á kvöld-
in, þegar þú leggst með bókina upp í rúm,
lokar þig af í friði og ró, þá sleppirðu þér
lausum og lesir eitt eða tvö ljóð í einu og svo
ertu allt í einu kominn í Staðarskála.“
– Gerist það einhvern tímann í lífi þínu að
þú hugsar: Já, ég er ljóðskáld!
„Það er helst þegar ég fer í bókabúðir og
segi: Já, ég er hér,“ segir Eyþór og hlær
dátt. „Já, það er gaman að vera ljóðskáld
þótt ég gangi ekki daglega um og segi: Já,
heyrðu, ég er ljóðskáld, það verður að um-
gangast mig með varúð. Ég er náttúrlega í
fullri vinnu alla daga og oft fram á kvöld, en
hef átt tíma þar sem ég var ekki að vinna
neitt annað og gat einbeitt mér að því í hálft
ár að vera skáld. Það var náttúrlega frábær
tími, að vakna á morgnana og byrja að
skrifa, fara í göngutúr og haga mér eins og
skáld eiga að gera,“ segir Eyþór og tekur
undir að það skipti máli að sitja við skriftir,
„en ég trúi staðfastlega á innblásturinn.
Svo er ég þrjóskari en andskotinn. Ef
konan mín segir við mig: Þetta er ekki gott
hjá þér þá fer ég í fýlu í smátíma – við er-
um svo viðkvæm þessi ljóðskáld – en þá á
ég það til að ráðast á textann og breyta
honum og gera miklu betri. Það þarf oft ein-
hvern til að tukta mann til.
Ég verð að segja þessa sögu núna: Ég
vann Tómasarverðlaunin fyrir handritið að
fyrstu bókinni minni, sem var náttúrlega
óskaplega gaman, og sendi svo handritið til
útgefanda. Viku síðar hringdi hann í mig og
sagði: Já, já, þetta er nú ágætis handrit en
við getum ekki gefið þetta út svona. Ég
stórmóðgaðist: Hva, er þetta ekki búið að
fá verðlaun! Er þetta ekki tilbúið? En það
var ekki tilbúið og fór í yfirhalningu og
varð alveg þokkalegt á endanum. Það er
nefnilega gott að fá stundum annað auga
að ljóðunum. Það er til dæmis eitt ljóð í
Norður sem heitir Brú og er um sjoppuna
á Brú, sem var einu sinni til. Einn vinur
minn var að lesa ljóðið yfir og þá krossaði
hann yfir helminginn af ljóðinu og sagði:
Taktu þetta burt. Ég svaraði: Ha, en þetta
er svo flott, en hann svaraði: Já, en þetta
er ekki nógu flott og það fór allt í burtu.
Ég get lesið það fyrir þig prívat seinna,“
segir Eyþór og skellir upp úr.
Við skiljum við Eyþór með orðaþraut
sem felst í bókinni því í henni er nýyrði
eins og Eyþór rekur þar: „Svo vill til að í
bókinni er orð sem er ekki til í íslensku og
sumir halda eflaust að sé prentvilla, en
svo er ekki. Ég varð að fá það vottað að
mega nota það, en ég stóð fast á því að ég
hefði þekkt þetta orð frá barnæsku. Þegar
ég leitaði heimilda kannaðist aftur á móti
enginn við það,“ segir hann og hlær við,
„en ég ætla ekki að segja þér hvað það
er.“
NORÐUR MEÐ EYÞÓRI ÁRNASYNI
… allt í einu ertu í Staðarskála
Í nýrri ljóðabók sinni ferðast Eyþór Árnason norður í land í eiginlegri, en þó aðallega óeiginlegri merkingu.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
EYÞÓR ÁRNASON SENDIR NÚ
FRÁ SÉR SÍNA ÞRIÐJU LJÓÐABÓK
SEM HANN SEGIR AÐ SÉ EINS OG
FERÐALAG NORÐUR Í LAND,
ÞÓTT ÞAÐ FERÐALAG SÉ FREKAR
HUGLÆGT EN RAUNVERULEGT.
Árni Matthíasson arnim@mbl.is
* Já, það er gaman aðvera ljóðskáld þótt éggangi ekki daglega um og
segi: Já, heyrðu, ég er ljóð-
skáld, það verður að um-
gangast mig með varúð.
Ensk-íslenska orðabókin frá Erni og Örlygi er áhrifa-
mesta bókin í mínu lífi. Ég hef ferðast með hana um allan
heiminn. Hún var dyrnar mínar inn í mörg tungumál,
ekki bara ensku, heldur þýsku, tékk-
nesku og jafnvel arabísku. Hún var
göngin inn í marga menningarheima og
upplifanir sem eru stór hluti af þeim
manni sem ég er í dag. Saurblaðið í
þeirri bók lýsir adressulista sem er
súrrealískur, allt frá Bremerstrasse í
Berlín til kofa númer 117 í garði Sadd-
ams Husseins í Bagdad í Írak.
Nýja testamentið er líka áhrifamikil
bók. Þótt maður hafi misst trúna á unglingsárunum lifir
alltaf þessi minning um gæsku sem maður upplifði þegar
maður las þessa bók sem strákur. Það var eitthvað svo
absúrd hugmynd í grimmd grunnskólans að bjóða hinn
vangann þegar maður var sleginn, en allar þessar gæsku-
hugmyndir Nýja testamentisins eru samt í minninga-
bankanum um eitthvað gott, þótt trúin sé löngu fyrir bí.
Ský í buxum eftir Majakovskí var líka áhrifamikil. Þegar
maður fékk hana lánaða á Borgarbókasafninu þurfti
maður að skrifa nafnið sitt á spjaldskrá safnsins. Hún var
ekki vinsælli en það að á tíu ára tímabili, frá því ég var
sextán ára og langt inn á þrítugsaldurinn, fyllti nafn mitt
tvær eða þrjár skrár og aldrei kom annað nafn á spjald-
skrána.
Majakovskí var ekki áhugaverð persóna, þótt ljóðabók
hans væri það. Hann var kommúnisti og mjög grimmur
sem slíkur. Niðurlægði þá sem voru andstæðrar skoð-
unar, hvatti jafnvel til dráps á borgaralegum höfundum. Í
dag væri hann væntanlega veifandi fána femínismans,
bendandi fingri á feðraveldið og væri öruggur um tólf
mánaða áskrift hjá launasjóði rithöfunda út á heift sína
og óbilgirni. En þrátt fyrir klisjukennda fylgni sína við
grimmt vald samtíma síns kom hann góðri bók frá sér,
það er meira en hægt er að segja um flesta þá sem fylgja
bylgjum valdsins í samtíma sínum.
BÆKUR Í UPPÁHALDI
BÖRKUR GUNNARSSON
Börkur Gunnarsson hefur dálæti á skáldinu Vladimír Majakovskí þótt
honum þyki hann ekki áhugaverð persóna.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Vladimír Majakovskí