Morgunblaðið - Sunnudagur - 14.06.2015, Blaðsíða 6

6 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14.6. 2015
HEIMURINN
KASAKSTAN
ASTANA
Virts.
og annarri spillingu. Sjónvarpsmyndir í maí af Zhou
fyrir rétti sýndu að hann var orðinn hvíthærður og
nær óþekkjanlegur, virtist ráðvilltur og bugaður.
Catherine Fitzpatrick, sem
fylgist með nettröllum Rússa
fyrir InterpreterMag.com,
segir aðferðirnar oft snjallar.
„Ef menn skoða vefsíðu
Washington Post eða New
Republic og þar er grein sem
gagnrýnir Rússa sést að þar
eru jafnvel 200 athugasemdir
sem eru eins og 12 ára krakki
hafi skrifað þær.
Þá nennir maður ekki að
skrifa neina athugasemd.
Maður tekur ekki þátt í
þessu. Þetta er leið til
að drepa algerlega um-
ræður. Slíkar aðferðir
eiga að stöðva
lýðræðislegar
umræður
og þær
virka.“
Þeir sem nota netið til aðangra aðra með svívirð-ingum í athugasemdum við
færslur eru kallaðir nettröll. Oftast
sjáum við fyrir okkur einmana
nöldrara og vesalinga sem fá útrás
heima hjá sér fyrir svartagallið. En
stjórn Vladímírs Pútíns Rússlands-
forseta hefur síðustu árin lagt sig
fram við að hafa áhrif á almenn-
ingsálitið, bæði heima fyrir en eink-
um erlendis, með því að gera mark-
visst út launuð nettröll. Þau hæla
stöðugt ráðamönnum í Kreml en
gagnrýna fjendur þeirra. Að sjálf-
sögðu undir fölsku nafni eða nafn-
leynd.
New York Times og fleiri vest-
rænir fjölmiðlar hafa sagt frá mið-
stöðinni sem er til húsa í Péturs-
borg og nefnd er Rannsóknarstöð
netsins. Fleiri stöðvar af þessu tagi
munu vera reknar en miðstöðin í
Pétursborg gegndi lykilhlutverki í
áróðrinum þegar rússneski herinn,
að vísu í dularklæðum, lagði undir
sig Krímskaga. En í Pétursborg
munu strita um 400 manns á 12
stunda vöktum, þeir dæla stöðugt
út athugasemdum sínum, m.a. á
twitter. Í ritinu Spectator var vitn-
að í starfsmann sem bar sig aum-
lega, sagðist ekki stoltur af vinnu
sinni en benti á að erfitt væri nú að
fá svo vel launað starf.
Lúdmílu Savtsjúk tókst að lauma
sér inn í hópinn og vann um hríð á
miðstöðinni. Oft var beitt út-
smognum aðferðum við að dulbúa
áróðurinn, honum komið fyrir í
færslum sem virtust við fyrstu sýn
vera sakleysislegar hugrenningar
alþýðufólks. Ein af þrem tilbúnum
persónum sem Savtsjúk „lék“ var
spákona sem kölluð var Cantadora.
Andaheimurinn veitti henni innsýn
í megrun, ástarsambönd, feng shui
– og stöku sinnum alþjóðamál.
Cantadora skynjaði alheimsorku
sem ávallt var á leið til Rússlands
og myndi efla þjóðina.
„Hún sagði fyrir um dýrðardaga
hjá Vladímír Pútín, ósigur Baracks
Obama og Petro Porosénko [for-
seta Úkraínu],“ segir Savtsjúk.
Hver dagurinn hafi verið öðrum
líkur. Fyrsta verkið hafi alltaf verið
að kveikja á svonefndum proxy-
netþjóni sem faldi IP-tölur þeirra,
ekki var því hægt að rekja þær frá
síðunni sem tók við sending-
unni. Savtsjúk fékk lista yfir
skoðanir sem hún átti að
koma á framfæri þann daginn.
Starfsmenn fengu stöðugt ný
verkefni, útskýrt var í smáat-
riðum þemað sem var á dag-
skrá, allt tengdist nýjustu frétt-
um. Framleiðslan í stöðinni er
vel skipulögð, beitt flóknum
mælingum til að meta árangur.
Úkraína var lengi aðalmálið. En í
fyrra byrjuðu miklar efnahags-
þrengingar í Rússlandi, rúblan
hrundi. Nettröllin blogguðu og tístu
um það hve vel gengi að rétta efna-
haginn við. Þegar stjórnarandstæð-
ingurinn Borís Nemtsov var myrt-
ur í mars sl. fengu starfsmennirnir
fyrirmæli um að geta sér til um að
stjórnarandstæðingar hefðu sjálfir
staðið fyrir morðinu.
Vandlega litaðar „fréttir“
Háttsettir embættismenn Rússa
eru sumir duglegir á netinu. Einn
þeirra er Dmítrí Rogozín, aðstoð-
arforsætisráðherra sem eitt sinn
var fulltrúi Rússa hjá Atlantshafs-
bandalaginu. Að sögn tímaritsins
The Atlantic sagðist hann vilja
sýna muninn á gildum Bandaríkja-
manna og Rússa með því að tvíta
tveim myndum. Önnur var af Pútín
sem hélt á hlébarðaunga, hin af
Obama með hvítan kjölturakka.
Í tíð Sovétríkjanna beittu liðs-
menn leyniþjónustunnar, KGB,
óspart meðvituðum lygum, dis-
informatsía, tilbúnum „upplýs-
ingum“ og „fréttum“ sem með ýms-
um brögðum var komið á framfæri
við erlenda fjölmiðla. Þessi aðferð
hefur greinilega verið tekin aftur í
notkun. Blaðamaður New York
Times, Adrian Chen, gróf upp
nokkur dæmi, ein „fréttin“ fjallaði
um sprengingu í efnaverksmiðju í
Louisiana Bandaríkjunum. Spreng-
ingu sem ekki varð. En Rússar
hefndu fyrir þetta með því að
bendla Chen við nýnasista.
Sjónvarpsstöðin RT er í eigu
rússneskra aðila sem tengjast
stjórnvöldum. Enskumælandi rás
hennar er umsvifamikil á Vestur-
löndum. Sumar fréttirnar eru til-
tölulega ólitaðar, gætu verið á
CNN eða öðrum stöðvum. En lang-
oftast er ákveðinn halli, Vestur-
löndum og þá aðallega Bandaríkj-
unum í óhag. Varla má hundur
leysa vind í Bandaríkjunum án þess
að það sé orðið dæmi um skelfilegt
ástand í landinu. Viðmælendur eru
langoftast mjög gagnrýnir á stefnu
Vesturlanda. Á vefsíðu RT eru
nettröllin ríkisvæddu mjög áber-
andi og athugasemdir þeirra fá nær
alltaf flestar uppflettingar.
Nettröll á
launaskrá
hjá Pútín
RÚSSNESK STJÓRNVÖLD NOTA HERSKARA
HULDUMANNA, LAUNAÐRA BLOGGARA OG TVÍTARA
Á NETINU, TIL AÐ LAUMA ÁRÓÐRI SÍNUM INN Í
UMRÆÐUR Á VESTURLÖNDUM. REKIN ER ÖFLUG
MIÐSTÖÐ FYRIR ÞESSA STARFSEMI Í PÉTURSBORG.
UMRÆÐUR DREPNAR
Angela Merkel kanslari ræðir við Barack Obama forseta í hléi á fundi G-7 ríkjanna í þýsku Ölpunum. Fyrir fundinn kom-
ust rússnesk nettröll inn í Instagram-myndasíðu Merkel og skömmuðu hana fyrir að gagnrýna Pútín.
AFP
* Ég gerðist blaðamaður vegna þess að ég vildi ekkiþurfa að treysta á upplýsingar í dagblöðunum.Christopher Hitchens, blaðamaður og rithöfundur.AlþjóðamálKRISTJÁN JÓNSSON
kjon@mbl.is