Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.06.2015, Blaðsíða 31

sókn þar sem áströlsk börn fóru á
baðherbergið til að fá næði. Jafnvel
þar sem myndavélar eru ná þær
ekki inn að sjálfum klósettunum.“
Tilfinningarökin tengjast því sem
nefnt hefur verið ágengt uppeldi,
sem á við foreldra sem voma yfir og
hafa mikla stjórnunarþörf um allt í
umhverfi barna sinna. Þar koma inn
í kröfur um eftirlit og að börn séu
aldrei eftirlitslaus.
„Fyrsta spurning þegar eitthvað
kemur upp á er hvort ekki hafi ver-
ið haft „auga“ með barninu. Það er
hins vegar algjörlega ómögulegt að
hafa alltaf auga með börnum, betra
að undirbúa bæði umhverfi og börn-
in þannig að áhætta sé ásættanleg.
Má þá nefna til dæmis viðmið
Sandseter sem hjálpleg fyrir kenn-
ara til að bera kennsl á og skipu-
leggja örugga áhættuleiki fyrir leik-
skólabörn,“ segir hún en Sandseter
er norskur leikskólakennari sem
stendur framarlega í fræðunum og
skiptir áhættusömum leikjum í sex
þætti; leik í hæð, leik í hraða, klifur,
leik nálægt vatni og eldi, hasarleik
og notkun hættulegra áhalda.
Bílaumferðin hættulegri
„Samkvæmt því sem kemur fram í
skýrslunni eru börn líklegri til að
verða fyrir hnjaski og smáslysum í
útiveru en líklegri til að verða fyrir
alvarlegri slysum þegar þau eru að
stunda eða æfa íþróttir. Börn eru
líka líklegri til að slasast alvarlega í
bílslysum en á leikvellinum. Samt
dettur okkur ekki í hug að banna
bílaumferð,“ bendir Kristín á.
Öryggi innileikja er oft ekki eins
mikið og foreldrar og forráðamenn
telja. „Innivera og seta við tölvur,
sjónvörp eða síma hefur annarskon-
ar áhættu í för með sér sem til
lengri tíma litið er ekkert minna
áhyggjuefni. Neteinelti, nettröll og
netníðingar sem sækja í samskipti
við börn geta skaðað geðheilbrigði
barna, sumra fyrir lífstíð,“ segir
hún.
Hætta á lífsstílssjúkdómum, eins
og sykursýki 2, er meiri samhliða
skjánotkuninni en það tengist mat-
aræðinu við skjáinn og því að þau
hreyfi sig ekki.
Mögulegar afleiðingar mikillar
inniveru og lífsstílsins sem henni
fylgir eru minni líkur á því að börn
geti metið áhættu í lífinu. Því verða
meiri líkur á því að þau taki áhættu
er tengist til dæmis kynlífi og fíkni-
efnum seinna á lífsleiðinni, segir
hún. „Ef börn fá ekki tækifæri til
að leika sér með jafnöldrum í um-
hverfi sem styður við að börn þori
og kunni að taka ákveðna áhættu er
raunveruleg hætta á að þau þrói
ekki með sér varnarviðbrögð og/eða
hæfni til að meta áhættu sem leiðir
til fyrrnefndra lífsstílssjúkdóma og
skaðandi hegðunar,“ segir Kristín.
„Í nýrri M.Ed-rannsókn Rachel
Wilkinson við Háskólann á Akur-
eyri frá í vor kom fram að íslenskir
leikskólakennarar eru varfærnari en
áður, telja að leiksvæði beri merki
um að hræðsla stjórni því sem leyft
er og jafnvel kemur fram hræðsla
við meðal annars málsóknir,“ segir
hún.
Rachel skrifaði meistararitgerð
sína um áhættusama leiki undir
handleiðslu Kristínar. Fjallað er um
viðhorf, sjónarmið og vinnulag leik-
skólakennara tengt áhættuleik, til
dæmis hvort leikskólakennarar
hvetji til eða stöðvi börn í þess hátt-
ar leikjum. Hún vonar að verkið
varpi ljósi á stöðu áhættuleiks í ís-
lenskum leikskólum og auki vitund
um mikilvægi hans.
Takmörkuð tækifæri
„Niðurstöður sýna að almennt bjóða
íslenskir leikskólar og útileiksvæði
þeirra upp á tækifæri fyrir börnin
að stunda áhættusama leiki, þá sér-
staklega klifur. Tækifæri eru hins-
vegar að mestu takmörkuð við að
leiktæki sem bjóða upp á frekar
litla áhættu, dæmi: lágir klif-
urveggir, afmörkuð klifurhæð og
svo framvegis. Jafnframt kom í ljós
að viðhorf leikskólakennara til
áhættuleikja lita hvernig staðið er
að málum í þá veru að hamla frekar
en styðja við áhættuleik. Sam-
kvæmt því sem hér kemur fram
virðist vera ljóst að skilningi og/eða
þekkingu á meðal leikskólakennara
á áhættuleik barna er ábótavant.
Það viðhorf virðist ríkja að slíkir
leikir einkennist af slagsmálum og
klifri. Mat kennara á hvað sé
áhætta hefur áhrif á leik barnanna
og hvað er leyft og hvað ekki.
Margir leikskólakennaranna telja
þörf á breytingum á viðhorfi til
áhættuleikja og útiumhverfis. Meira
náttúrulegt umhverfi og öðruvísi
leiktæki, að auka þekkingu og með-
vitund leikskólakennara, starfsfólks
sem og öryggisfulltrúa skólanna um
mikilvægi áhættuleikja er á meðal
þess sem þeir leggja til. Nokkrir
leikskólakennarar lýstu jafnframt
yfir áhyggjum vegna strangra
reglna um leiksvæði og töldu þær
hamla leik barna,“ segir í ágripi um
ritgerðina.
Samkvæmt því sem
kemur fram í kan-
adísku skýrslunni þurfa
börn rými utan vökuls
auga hins fullorðna.
Getty Images
28.6. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31
Það er um að gera að nota góða veðrið um helgina og
fara í notalega lautarferð með fjölskyldunni. Hellisgerði,
Heiðmörk eða Elliðaárdalurinn eru góðir kostir. Svo
bragðast líka allt betur utandyra.
Lautarferð um helgina*Maður er ekki orðinn gamall fyrr en maður er farinn aðsakna í stað þess að þrá. John Barrymore
Ingimar Karl Helgason blaðamaður
og ritstjóri Reykjavíkur vikublaðs
svarar spurningum um eftirlæti fjöl-
skyldunnar þessa vikuna.
Fjölskyldumeðlimirnir eru: Elva
Björk, Ingimar Karl, Flóki, þrettán
ára, Hrafntinna Rán, sex ára, og Unn-
steinn Dýri, fjögurra ára. Svo fylgir
kötturinn Símon.
Þátturinn sem allir geta horft á?
Drekasvæðið höfðar til flestra og við
horfum stundum á hann en allir á
heimilinu virðast geta þolað hinar
fjölbreyttustu teikni-
myndir.
Maturinn sem er í
uppáhaldi hjá öllum?
Eftir hamborgaraæv-
intýri Svavars Hall-
dórssonar og majónes-
ævintýri Ingimars Karls
þá hafa heimagerðir hamborgarar oftar en
ekki slegið í gegn. Annars er það einfalda
snilldarpastað sem við fundum í uppskrift í
dagblaði einhvern tímann þegar við vorum í
útlöndum. Spaghetti, olía, chili, hvítlaukur og
basil. Skuggalega einfalt og gott.
Skemmtilegast að gera saman? Fara
í „fjallgöngu“ upp á Vatnsendahæð
með nesti eða kannski í sund. Fara á
snjóþotu. Rölta um bæinn, á bókasafn
eða bíó. Það er fullt sem er skemmti-
legast.
Borðið þið morgunmat saman? Í og
með á virkum dögum en þá er fólk samt
alltaf á einhverjum þeytingi. En helst
um helgar þegar við höfum rýmri tíma.
Hvað gerið þið saman heima ykkur til dægrastyttingar? Krakkarnir eru
mikið úti að leika sér eftir að vorið fór loksins að sýna sig og nú sumarið. Svo
förum við oft eitthvað saman. Samt eigum við nú okkar móment í glápi, bæði
í tölvu og sjónvarpi. Svo er líka gaman að spila Ólsen og segja og/eða lesa
sögu fyrir svefninn.
EFTIRLÆTI FJÖLSKYLDUNNAR
„Fjallganga“ með nesti
á Vatnsendahæð
Feðgarnir Ingimar
Karl og Unnsteinn
í þjóðlegri rigningu
á 17. júní í fyrra.
Kristín Dýrfjörð, leikskólakennari,
fyrrverandi leikskólastjóri og dósent
við Háskólann á Akureyri.
Umferðarmiðstöðin BSÍ • 101 Reykjavík • 580 5400 • main@re.is • www.re.is
VIÐ
SKUTLUM
ÞÉR! Alltaf laus sæti
Frí þráðlaus internet-
tenging í öllum bílum
Hagkvæmur kostur
Alltaf ferðir
Ferðatími u.þ.b.
45 mínútur
Umhverfisvænt
Kauptu miða núna á
www.flugrutan.is
Áætlunarferðir Flugrútunnar eru í tengslum við allar
komur og brottfarir flugvéla um Keflavíkurflugvöll.
OR
*Miðast við að keyptur sé miði fram og til baka frá BSÍ eða Keflavíkurflugvelli á 3.500 kr.
1.750 kr.*
FYRIR AÐEINS