Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.06.2015, Blaðsíða 46

F
áum sem leið eiga hjá
myndi detta í hug að
reisulegu hvítu húsin við
þjóðveginn á miðri Sval-
barðsströnd, Eyjafirði,
væru í raun listasafn á heims-
mælikvarða. Nú eru tuttugu ár lið-
in síðan Safnasafnið var stofnað og
hefur það safnað um 5.500 liste-
verkum á þeim tíma, en það eign-
aðist nýlega fjölmörg verk eftir
Þórð heitinn Valdimarsson, sem
einnig var þekktur sem Kíkó Korr-
író. Í Safnasafninu eru verk eftir
hátt í 240 myndlistarmenn, þar af
eftir um 100 sem gengu mennta-
veginn í myndlistinni.
„Sérstaða Þórðar sem myndlist-
armanns er rómantík, erótík og
kómík sem fram kemur í verkum
hans,“ segir Níels Hafstein, sem
stofnaði safnið á sínum tíma ásamt
Magnhildi Sigurðardóttur. „Ég hef
fylgst með alþýðulist bæði í Evr-
ópu og Ameríku og aldrei heyrt
um annan eins fjölda verka í lík-
ingu við þetta, þótt menn séu víða
iðnir við sína list. Þetta eru líklega
um hundrað og þrjátíu þúsund
skissur og teikningar og fimmtán
skúlptúrar úr járni, sem enginn
hafði heyrt um áður,“ segir hann
um verk Þórðar. Úr þeim 50 köss-
um og möppum sem geyma verkin
ætlar Níels að búa til innsetningu
um ævistarf listamannsins, sem
telst til nýjunga þegar alþýðulist
er annars vegar.
Þá er sumarsýning Safnasafns-
ins í veglegri kantinum í ár, enda
um stórafmælissýningu að ræða,
og fjölmörgum myndlistarlista-
mönnum bregður fyrir.
„Þegar við stofnuðum safnið
voru örfáir einstaklingar í landinu
sem höfðu áhuga á að eiga alþýðu-
list og söfnuðu henni. Þeir fáu
voru ekki það öflugir að þeir gætu
forðað frá glötun því sem við töld-
um að væri í hættu,“ segir Níels
um stofnun safnsins.
Hann segir orðið „alþýðulist“ til
aðgreiningar frá „nútímalist“ vera
að falla úr gildi. „Við drögum
smátt og smátt úr notkun orðsins,
en almennt séð má segja að al-
þýðulistamaður sé sá sem skapar
myndlist án þess að vera til þess
menntaður, þótt það sé ekki algilt,
því margir fara í gegnum skóla án
þess að glata einlægni sinni.“
Einnig megi færa rök fyrir því
að alþýðulist sé staðbundin, á með-
an nútímalist sé algildari og víð-
feðmari. „Alþýðulistamaðurinn leit-
ar gjarnan innblásturs í
nærumhverfi sitt, í landið, fólkið í
landinu, þjóðsögur, ýmis gömul
minni og fleira. Nútímalistamað-
urinn leitar hinsvegar hugmynda
um allan heim og tekur sér stefnu
í alþjóðlegan hugmyndaheim.“
Frjóir tímar
en fjandsamlegir
Níels var eins og áður sagði annar
stofnenda Safnasafnsins, en til að
rekja sögu þess til hlítar þarf að
líta um öxl til ársins 1978, þegar
Nýlistasafnið í Reykjavík var
stofnað, en Níels var upphafs-
maður að stofnun þess.
„Á sínum tíma þegar við stofn-
uðum Nýlistasafnið var það tillaga
mín að við tækjum inn söfnun al-
þýðulistar í skipulagsskrána til að
gæta jafnræðis. Við settum upp
nokkuð margar sýningar á alþýðu-
list í Nýlistasafninu en það var
bara tímaspursmál hvenær því
þyrfti að hætta, vegna þess að það
voru svo margir um hituna sem
þurftu að sýna.“
Níels lýsir fyrstu árum Ný-
listasafnsins sem frjóum tímum
fyrir nútímalist en jafnframt fjand-
samlegum. „Við þurftum að berjast
fyrir viðurkenningu, því verkin
okkar voru ekki keypt til Lista-
safns Íslands og það var mjög erf-
itt að fá sýningarsal. Allt sem var
nýtt var litið hornauga. Þess vegna
fannst mér við ekki geta útilokað
alþýðulistamenn sem áttu engan
bakhjarl. Það var okkar að berjast
fyrir þetta fólk líka.“
Komu til að fussa og sveia
Í árdögum sínum var Nýlistasafnið
til húsa í Mjölnisholti, þar sem
leigt var herbergi undir safneign-
ina. Þegar safnið opnaði fyrst sýn-
Sumarsýning Safnasafnsins í ár er í veglegri kantinum, en um er að ræða stórafmælissýningu þar sem margir alþýðu- og nútímalistamenn sýna verk sín. Hér hlýðir safngestur á hljóðverk á sýningunni.
Níels Hafstein, annar stofnenda Safnasafnsins og upphafsmaður að stofnun
Nýlistasafnsins í Reykjavík, hefur bætt dyggilega við íslenska safnaflóru.
Tuttugu ár af
íslenskri alþýðulist
SAFNASAFNIÐ, SAFN ALÞÝÐULISTAR Á ÍSLANDI, FAGNAR TUTTUGU ÁRA AFMÆLI SÍNU Í ÁR. NÝLEGA
BARST ÞVÍ STÆRÐARINNAR VIÐBÓT ÚR DÁNARBÚI ÞÓRÐAR VALDIMARSSONAR, SEM GEKK UNDIR LISTA-
MANNSNAFNINU KÍKÓ KORRÍRÓ, EN SAFNEIGNIN HÝSTI ÞÁ UM 5.500 LISTAVERK. ÚR VERKUM ÞÓRÐAR
HYGGST NÍELS HAFSTEIN, ANNAR STOFNENDA SAFNASAFNSINS OG HELSTI FORSPRAKKINN BAKVIÐ
STOFNUN NÝLISTASAFNSINS Í REYKJAVÍK, GERA INNSETNINGU UM ÆVISTARF LISTAMANNSINS. HANN SEG-
IR AÐ FJÖLMÖRG LISTAVERK HEFÐU GLATAST HEFÐI SAFNASAFNIÐ EKKI KOMIÐ TIL Á SÍNUM TÍMA.
Matthías Tryggvi Haraldsson mth@mbl.is
* Það var næstum eins og menn semmáluðu abstrakt hér um bil þrjátíuárum seinna en var gert í Evrópu hefðu
litið á það sem endapunkt á listinni.
Viðtal
46 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.6. 2015