Alþýðublaðið - 03.12.1919, Side 1

Alþvö ub 1 íiði ð
G clið tlt af A1 þýðullokknum.
1919
Frjáls verzlun,
(Frh.).
Uraboðsmenn.
Sem kunnugt er mega um-
boðsmenn samkv. venjulögum eigi
^aka meira en 2°/o—4°/o í ómaks-
laun, og verða síðan að sína frum-
teikninga frá verksmiðjunum eða
framleiðendunum. Nú mun það
^ft vera svo, að þessir svonefndu
úmboðsmenn taka engin ómaks-
íaun af smásölunum, en sýna aft-
Ur á móti ekki hinn virkilega
frumreikning frá verksmiðjunni,
fá með öðrum orðum þóknun sína
hjá henni, sem enginn nema þeir
vita hve mikil er.
Að minsta kosti er óhætt að
segja, að óhlutvandur umboðs-
hiaður getur misbeitt þessu gífur-
*9ga. Þess munu dæmi, að þetta
bafl verið gert, dæmi sem nýlega
átti sér stað, og eigi mun erfltt
AÖ sanna.
I fám orðum, með þessu fyrir-
^omulagi er eigi loku skotið fyrir
í>að að umboðsmennirnir geti tek-
'ð of há ómakslaun. Þetta út af
tyrir sig er íslenzku verzlunar-
®téttinni mjög til ámælis, en
x Heildsalarnir
bæta þó gráu ofan á svart með
»forretningum“ sínum.
bessir umboðsmenn sem áður
'er getið, eru venjulega um leið
heildsalar. En nú er það alt ann-
að hvort maður kaupir vöruna í
úmboði fyrir aðra og tekur aðeins
lítil ómakslaun fyrir, eða hvort
thaður kaupir vöruna sjálfur til
Þess að selja hana út aftur. Þessi
^ munurinn á heildsölum og um-
^oðsmönnum. Það virðist í fljótu
l^^agði heppilegasta fyrirkomulag-
að engir heildsalar væru til
611 aðeins umboðsmenn og smá-
Saiar. Og það er það líka í flest-
tilfellum; þó má svo vera að
^tta fyrirkomulag (heildsalar) sé
'^Ppilegra í svip, fyrir þá kaup-
Miðvikudaginn 3. desember
menn, sem ekki hafa nægilegt
lánstraust, til þess að panta vör-
ur í stórum stíl frá verksm. fyr-
ir milligöngu umboðsmanns. Nú
geta þeir keypt fyrir nærri því
hvað lítið sem er í einu hjá heild-
sölunum, ef þeir aðeins heita kaup-
menn.
Setjum nú svo að heildsalarnir
séu að sumu leyti nauðsynlegir.
En athugum hvernig þessir menn
fara með starf sitt. Þessu er að-
eins til þeirra beint, sem ekki
hafa lesið síðustu tekjuskattsskrá,
eða á annan hátt kynt sér tekj-
ur heildsalanna. Hinir munu renna
grun í að ekki muni alt með
feldu, er þeim er orðið kunnugt
um tekjurnar. Hver heilvita mað-
ur sér, að heildsalagróðinn er alt
of mikill samanborinn við fjárhag
landsins til að vera eðlilegur. „En
hvernig stendur á því að þessir
menn græða? Ekki komast þeir
yflr fé sitt á ólöglegan hátt“,
spyrja margir. „Þeir eiga gróða
sinn dugnaði sínum að þakka“,
segja aðrir.
Við þessu er það að segja, að
Stjórnarráðið gaf út í fyrra reglu-
gjörð, þar sem heildsölunum er
skamtað hve mikið þeir megi
leggja á, sem sé aldrei meira en
12%, af sumu ekki nándar nærri
svo mikið.
En hvað leggja þeir svo á? Þeir
leggja alt frá 40%—50% upp í
100°/0. Furðar nú nokkurn á því
að þeir skuli verða „miljónerar" ?
Nei! En, það er ýmsa sem furð-
ar á því, að helztu verzlunarmenn
landsins skuii brjóta lög í þeim
tilgangi að auðga sjálfa sig. Og
menn furðar líka á öðru. Og það
er á þeim skort á verzlunarsið-
gæði, sem lýsir sér hjá íslenzku
verzlunarstéttinni, að hún skuli
láta þetta viðgangast, og því dáð-
leysi yfirvaldanna, að þetta skuli
geta átt sér stað.
Til hvers var þá verið að setja
lögin úr því að þau eru brotin
vísvitandi á hverjum degi án þess
að refsað sé?
31. tölubl.
Geta menn sagt að heildsalarn-
ir eigi gróða sinn eingöngu dugn-
aði sinum að þakka. Jál En dugn-
aðurinn sýnir sig aðallega í því,
að leggja of mikið á vörurnar.
En hverjar eru nú aðal-ástæð-
urnar fyrir því, að heildsalarnir
leggja svo mikið á.
Aðal-ástæðan er gróðafíkn þeirra.
En þeir færa sjálfir aðra ástæðu,
sem sé þá, að ef þeir ekki selji
vöruna nægilega dýrt, þá sé var-
an ekki keypt, af því menn haldi
að hún sé „skítti". Og sumir trúa
slíkum fjarstæðum!
Hjá Dönum varðar svokölluð
„Keðjuverzlun" við lög. Keðju-
verzlun er það, að kaupmaður
selur kaupmanni og sá aftur kaup-
manni o. s. frv. Með öðrum orð-
um, óþarfa milliliðir, sem gera
vöruna of dýra.
Hér mælir enginn neitt á móti
því, að heildsali selji heildsala og
geri vöruna því auðvitað dýrari
að óþörfu. Sem dæmi má nefna,
að vefnaðarvörustrangi einn kvað
hafa gengið þangað til kaupum
og sölum milli heildsala nú eigi
fyrir löngu hér í Rvík, að hann
hafði náð að hækka um 300%.
Síðan var hann seldur kaupmanni,
sem auðvitað tók sín ríflegu
ómakslaun.
Sá harði dómur, er áður var
kveðinn upp hér í greinum, að
ísl. verzlunarstéttina skorti í ýmsu
verzlunarsiðgæði, virðist eigi vera
rakalaus, er litið er á slíkt at-
hæfi.
Eins og áður er getið, eru flest-
ir heildsalarnir umboðsmenn.
Eðlilega vilja þeir heldur að
kaupmennirnir kaupi hjá þeim „á
lager“, heldur en beint frá verk-
smiðjum.
Heildsalarnir, sem eru umboðs-
menn, standa því sjálfir i vegi fyrir
því, að kaupmenn nái beinum
samböndum við verksmiðjurnar,
sem þeir hafa umboð fyrir, án
þess þó að sleppa umboðinu og
gera mönnum fært að ná sam-
böndum „gegn um“ aðra.