Alþýðublaðið - 03.12.1919, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Áður á tímum fóru kaupmenn
tíðum á „hausinn", sem kallað
var. Sem kallað var segi eg, því
nú þekkist það ekki lengur, að
kaupmaður fari á hausinn.
Þeir hafa gert samtök sín á
milli um það, að keppa ekki svo
hver við annan, að þeir fari „á
hausinp", t. d. er sagt, að heild-
salar séu að tryggja sína stöðu
með því í fyrsta lagi, að einn
selji ekki ódýrara en annar sömu
vörutegundina, og í öðru lagi, að
koma þvi fyrirkomulagi á, að hver
verzli með sína vörutegund og
enginn annar með þá sömu. Þetta
gæti verið ágætt, ef heildsalarnir
væru nægilega óeigingjarnir. En
þetta væri einokun í orðsins fylsta
skiiningi. Og að þessu stefna þeir
menn, sem hafa stuðlað að því,
að grein eins og „Frjáls verzlun"
var rituð í Morgunblaðið, til þess
að segja alþýðunni hvað satt væri.
Nú vil eg spyrja: Er þetta fyrir-
komulag frjáls verzlun?
Þessu verður varla svarað ját-
andi. Því verður eigi svarað öðru-
vísi en þannig, að kaupmennirnir
sjálfir, og þá sérstaklega heildsal-
ar og umboðsmenn, hafa orðið til
til þess að leggja svo mörg höft
á hana, að hún getur ekki með
bezta vilja orðið kölluð frjáls
verzlun.
Með þessu er hrakið hjal kaup-
mannanna um „frjálsa verzlun".
(Frh.).
Ormar.
Hikur ejtir 17. ðes.
Maður nokkur kom inn á kaffi-
hús, þar sem verið var að ræða
um heimsendi. Yirtust flestir, sem
viðstaddir voru, hafa tekið skrum
blaðanna alvariega. Maðurinn
bauðst til að veðja 10 gegn 1
um að heimsendir væri ekki ná-
lægur. Urðu tveir menn til að
veðja 1000 kr. hver og varð það
handsalað — þó lygilegt sé — og
bíður maðurinn nú með óþreyju
18. des., þegar hann fær sín 2000,
en ekki er getið hvernig hinir
búist við veðtou, ef þeir skyldu
vinna. -f-
Mannrækt.
m.
FJestir munu vilja taka undir
þá ósk að íslenzka þjóðin verði
framfaraþjóð. FJestir bæjarbúar
munu unna höfuðborginni þess,
að verða framfaraborg, — fyrir-
mynd annara landshluta í líkam-
iegum og andlegum framförum.
En þetta getur aðeins orðið með
því móti, að hver kynslóð, sem
byggir þessa borg skilji svo við,
að næsta kynslóð taki við bætt-
um og auknum lífsskilyrðum. Yið
eigum að gera næstu kynslóð svo
úr garði, að hún sé auðugri en
við, að þekkingu, siðgæði, lausa-
fé, framleiðslutækjum, klæðnaði,
húsnæði og — umfram alt ann-
að — heilbrigði.
Það varðar því miklu að við
aukum og bætum skólana, að við
öflum meira en við eyðum, svo
skiftaráðandinn fái eitthvað að
gera þegar við föllum frá. En það
varðar meiru. — Það varðar mestu,
að við leggjum góðan grundvöll
undir heilsufar næstu kynslóðar.
UppeJdi næstu kynslóðar —
barnanha okkar — er vandasam-
asta og merkílegasta viðfangsefn-
ið, sem við höfum með höndum.
Hepnist það vel getum við geng-
ið til grafar hróðugir yfir því, að
hafa hrundið menningunni nokk-
uð áleiðis. Takist það ekki, verð-
um við að skammast okkar fyrir
æfina.
En þetta happaverk, að ala upp
hrausta kynslóð, fáum við aldrei
unnið með því móti, að hver og
einn hugsi og annist að eins um
sín börn. Heldur með því að finna
ráð til að allír sem vilja, geti al-
ið upp börn sín viðunanlega, og
fylgja þeim ráðum fram.
Dökkustu blettirnir á bæjarlíf-
inu eru ekki bio, dansleikir og
kaffihús, búðarölt og göturáp. —
Dökkasti bletturinn er sá menn-
ingarsnauði, drotnandi hugsunar-
háitur, að flestallir sem geta alið
upp börn sín sæmilega láta sig engu
skiftá um hina, sem geta það ekki.
Það stoðar lítið að lögbjóða
skólaskyldu, auka lögreglueftirlit,
bæta sóttvarnir gagnvart útlönd-
um, fjölga sjúkrahúsum, baðhús-
um, leikvöllum, efla líknarfélög,
stofna styrktarsjóði, halda ræður
og rita blaðagreinar um mentun
og siðgæði ef uppeldisstofnanir
bæjarins, heimilin, eru menguð
andlegu og líkamlegu óheilnæmi.
Uppeldi barnanna fer ekki fram
í skólum og samkomuhúsum, á.
götum eða almenningum. Það fer
fram á heimilum þeirra.
Eg er ekki að flytja hér nýja
kenningu eða halda fram fágaðri
skoðun. Eg er að drepa á nokkuð
sem allir vita og fáir neita.
Er þá þetta óþarfamas ? Er ekki
þessa grundvallar undir velferð
komandi kynslóðar gætt svo vel
af valdhöfum og almenningi, sem
þörf krefur og máttur leyfir? Eru
nokkur brögð að því, að heimilin
séu hemill á andlegum og líkam-
legum þroska barna og unglinga?
Eg skal bráðum athugá þessar
spurningar nánari. G.
Om daginn og vep.
Snðurland er hætt ferðum nú,
og er búíð að binda það við eystri
hafnargarðinn, þar sem íslending-
urinn lá áður. Það á að taka
hlerana (portin) af hliðunum og
gera þá þétta. í síðustu ferð>
„Suðurlands" kom svo mikill sjór
inn á millidekkið, af því portin
voru óþétt, að farþegunum þótti
nóg um, enda mundi skipið hafa
verið hætt statt, hefði þetta verið
ósvikið íslenzkt vetrarveður. Skip
þetta hefir áreiðanlega ekki verið
bygt fyrir íslenzkt sjólag. Úr því
á að fara að gera við skipið, þá
verður vonandi líka gert við lek-
ann á fyrsta farrými, svo farþegar
þurfi ekki að flýja farrými sín.
(xullfoss kom í gærdag tií
Seyðisfjarðar.
Lagarfoss fer ekki fyr en á
morgun kl. 4 e. h. eins og aug-
Jýst er annarsstaðar í blaðinu.
Jarðaríör Sveins Sveinssonar
steinsmiðs fór fram í gær.
K. F. U. M. Unglingadeildin
heldúr árshátíð sína í kvöld.
Húsbruni. í Ólafsvík brann til
kaldra kola á laugardagsnóttina