Dagblaðið Vísir - DV - 08.08.2012, Blaðsíða 15

Þetta vissir Þú ekki
um Ólympíuleikana
Erlent 15Miðvikudagur 8. ágúst 2012
H
eilbrigðar sálir í hraust-
um líkömum, rómantísk
þjóðernisást, drengileg
samkeppni og sam eining
þjóða. Þetta er líklega sú
mynd sem flestir hafa af Ólympíuleik-
unum. En ekki er allt sem sýnist.
5 Ólympísk lögregluríki Til að mæta þeim gríðarlega kostn-
aði sem felst í að halda Ólympíuleik-
ana þurfa borgirnar risastyrki frá al-
þjóðlegum stórfyrirtækjum. Og hvað
fá styrktaraðilarnir fyrir sinn snúð?
Þeir fá hálfgerða einokunaraðstöðu;
maka krókinn með sölu á vörum og
þjónustu á uppsprengdu verði með-
an á leikunum stendur.
Ofurvald þeirra fyrirtækja sem
styrkja Ólympíuleikana kemur
harkalega niður á samkeppnisað-
ilunum. Bresk lög um Ólympíuleik-
ana 2012 setja ströng skilyrði fyrir
notkun orða á borð við leikar, gull og
silfur í auglýsingum. Brot á lögun-
um geta varðað sekt að jafnvirði 3,6
milljóna íslenskra króna.
Virðingin fyrir tjáningarfrelsi
einstaklinga og fyrirtækja er ekki
mikil meðan á Ólympíuleikunum
stendur. Svo dæmi sé tekið sölsa
borgaryfirvöld undir sig auglýsinga-
skilti borgarinnar og veita aðeins
styrkjendum Ólympíuleikanna að-
gang að þeim. Vilji einhver setja upp
auglýsingu þar sem Ólympíuleikun-
um er mótmælt er lögreglan kölluð
til. Dagblaðið Guardian hefur fjallað
ítarlega um þetta en lögunum hefur
verið harðlega mótmælt af breskum
mannréttindasamtökum.
4 Efnahagslegir harmleikir Borgaryfirvöld út um allan
heim krjúpa á kné frammi fyrir til-
hugsuninni um að fá að hýsa stærsta
íþróttaviðburð í heimi. Þetta er ekki
ólíkt hungurleikunum, að minnsta
kosti ef við undanskiljum hungrið
sjálft og fjöldamorðin. Þegar borg er
valin til að halda Ólympíuleikana,
líta íbúar hennar á það sem stað-
festingu á því hvað borgin er merki-
leg. En þetta er dýru verði keypt og
getur jafnvel sett gjörvallt hagkerfið
á hliðina. Grikkland fékk svo sannar-
lega að gjalda fyrir það að hafa
haldið Ólympíuleikana, en kostnað-
ur Ólympíuleikanna þar árið 2004
jafngilti 5 prósentum af landsfram-
leiðslu þjóðarinnar.
Vetrarólympíuleikarnir í Naga-
no í Japan árið 1998 steyptu borginni
í gríðarlegar skuldir sem kostuðu að
lokum hverja fjölskyldu jafnvirði 3,6
milljóna íslenskra króna. Hátíðin
bitnaði enn verr á íbúum Montreal í
Kanada en það tók borgina meira en
30 ár að greiða upp skuldirnar sem
stofnað var til vegna Ólympíuleik-
anna. Líklega eru þetta ástæðurn-
ar fyrir því að íbúar Bern í Sviss kusu
gegn því að að hýsa Ólympíuleikana
árið 2010.
3 Kynsvöll og kynsjúkdómar Á Ólympíuleikunum er kepp-
endum hrúgað saman á lítil svæði
sem kallast Ólympíuþorp. Nöfn á
borð við Kynmakadónía, Sódóma
og Svallland ættu betur við enda eru
þorpin alræmd fyrir kynlífshátíðir þar
sem íþróttamenn eðla sig látlaust.
Ólympíuþorp, þar sem 10 þús-
und íþróttamenn í blóma lífsins búa
vikum saman, er ávísun á kynferð-
islega sprengingu. Árið 1988, þegar
Ólympíuleikanir voru haldnir í Suð-
ur-Kóreu, þurfti Ólympíunefndin
að leggja sérstakt bann á kynlíf ut-
andyra eftir að fjöldi kvartana hafði
borist um notaða smokka á húsþök-
um. Fjórum árum síðar,
á Ólympíuleikunum
í Vancouver, þótti
kynsjúkdómahætt-
an svo mikil að
skipuleggjendur
ákváðu að útdeila
smokkum til keppenda.
100 þúsund smokkar voru keypt-
ir en það dugði ekki til. Þegar leik-
arnir voru hálfnaðir þurfti að ferja
þúsundir smokka til viðbótar til
Kanada.
2 Sýndarherferðir og smjaður „Hér eru engir heimilisleys-
ingjar. Allt er hreint og fínt og sið-
samlegt. Megum við plís halda
Ólympíuleikana?“ Þetta eru
skilaboð borgaryfirvalda
til Ólympíunefndar-
innar þegar metið er
hvort borg sé í stakk
búin til að halda leik-
ana. Íþróttaleikvangar,
samgöngukerfin, húsnæðismál
og viðhorf borgarbúa; allt er þetta
grandskoðað af nefndinni. Það er
einföld ástæða fyrir því að París fékk
ekki að halda Ólympíuleikana í ár.
Daginn sem Ólympíunefndin heim-
sótti borgina stóð yfir allsherjarverk-
fall þar á bæ og samgöngur voru
lamaðar. Þar fauk tækifæri Frakka til
að halda leikana út í veður og vind.
Smjaður borgaryfirvalda gagn-
vart Ólympíunefndinni jaðrar oft og
tíðum við mútur. Reiðufé og dýrum
gjöfum er útdeilt eins og um sælgæti
væri að ræða. Sem dæmi má nefna
að kostnaður borganna Nagano og
Salt Lake City árið 1998 við að heilla
rannsóknarnefndir Ólympíuleikanna
hlaupa á milljörðum íslenskra króna.
1 Fátæklingar hraktir á brott Eins og fram hefur kom-
ið kostar sitt að fá umboð til að
halda Ólympíuleikana. Til þess
að íbúar borgarinn-
ar samþykki þessar
fjárveitingar þurfa
borgaryfirvöld að
sannfæra þá um að
Ólympíuleikarnir séu
kostnaðarins virði, íbúð-
um fjölgi og glæsilegir íþróttaleik-
vangar verði reistir. Vandinn er sá
að einhvers staðar verður að koma
þessum leikvöngum og íbúðum fyrir
og þá eru það oftast fátækrahverfin
sem verða fyrir valinu. Þegar
Ólympíuleikarnir voru haldnir í Atl-
anta árið 1996 voru 30 þúsund íbúar
hraktir af heimilum sínum. Í Suður-
Kóreu árið 1988 lentu 720 þúsund
manns í því sama, en Kóreumenn
komast ekki með tærnar þar sem
Kínverjar höfðu hælana árið 2008.
Þá þurftu 1,5 milljón Kínverja að yf-
irgefa heimili sín svo unnt væri að
halda leikana. Þá eru þær fjölskyld-
ur ekki taldar með sem misstu hús-
næði vegna gríðarlegrar hækkunar
á leiguverði þegar Ólympíuleikarn-
ir voru haldnir. Algengt er að leik-
vangarnir endi uppi sem nokkurs
konar rónanýlendur eða ruslahaugar
að leikunum loknum.
n Fimm skelfilegar staðreyndir um Ólympíuleikana n Ekki fyrir viðkvæma
Jóhann Páll Jóhannsson
blaðamaður skrifar johannp@dv.is
Galli á gjöf Njarðar Ólympíuleikum fylgir yfirgangur og bruðl. MyNd ReuteRs
Norsk stúlka hvarf sporlaust
n dularfullt mál skekur Noreg
L
eit að sextán ára stúlku í Østen-
sjø í Osló hefur engan árang-
ur borð. Lögreglan í Osló telur
að Sigrid Giskegjerdet Schjetne
hafi verið rænt á laugardagskvöld,
en til hennar hefur ekki spurst síð-
an. Farsími hennar, sokkur og skór
fundust nálægt heimili hennar og allt
bendir til að Sigrid hafi horfið spor-
laust. Þar sem eigur hennar fundust
telur lögregla að eitthvað saknæmt
hafi átt sér stað. Hún hefur þó varann
á og segir það forgangsatriði að finna
stúlkuna.
Sigrid lagði af stað heim á leið
frá vinkonu sinni á laugardagskvöld
en skilaði sér aldrei heim. Foreldr-
ar hennar gerðu lögreglunni viðvart
sem setti af stað umfangsmikla leit
stuttu síðar. Leitin hefur staðið yfir í
rúmlega tvo daga, en enn sem komið
er hefur lögregla ekkert í höndunum
um það hvar hún gæti verið niður-
komin.
Leitarhundum hefur gengið illa
að rekja slóð hennar og telur lögregla
að Sigrid hafi jafnvel verið neydd til
að setjast upp í bifreið sem hafi svo
verið keyrt af vettvangi. Hundarnir
geta rakið slóð hennar að leikskóla í
nágrenni við heimili hennar, en þar
endar slóðin.
Lögreglunni hefur borist mikill
fjöldi ábendinga um það hvar Sigrid
gæti verið niðurkomin en hún beit-
ir nú öllum leiðum til að finna stúlk-
una. Kynferðisbrotadeild norsku lög-
reglunnar fer með málið. „Við vitum
ekki hvort eitthvað refsivert átti sér
stað, en við verðum að gera þetta
svona til að tryggja að öll sönnunar-
gögn varðveitist og við rannsökum
þetta eins vel og hægt er,“ segir Hanne
Kristin Rohde, yfirmaður kynferð-
isbrotadeildarinnar. Hún segir það
vera reynslu lögreglunnar að fólk
skili sér gjarnan aftur. „Við verðum að
vona að svo verði í þessu tilfelli.“
Hennar er leitað
Farsími, sokkur og skór Sigrid
Giskegjerdet Schjetne fundust
nálægt heimili hennar
Fái bætur fyrir
hermennsku
Alþjóðaglæpadómstóllinn í
Haag hefur úrskurðað að
fórnarlömb Thomasar
Lubanga frá Austur-Kongó fái
bætur fyrir að hafa verið
neydd til að gegna her-
mennsku sem börn. Þetta
mun vera í fyrsta sinn sem
dómstóllinn tekur ákvörðun
á borð við þessa. Búist er við
að um þúsund manns gætu
fengið bæturnar, en til þess
að standa undir kostnaði af
slíku var stofnaður sjóður
sem hefur jafnvirði um 170
milljóna íslenskra króna til
ráðstöfunar
Stríðsherrann Lubanga
var nýlega dæmdur fyrir að
nota börn sem hermenn árin
2002 til 2003.