Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.2012, Side 19

Dagblaðið Vísir - DV - 10.08.2012, Side 19
„Mér hefur verið nauðgað sex sinnuM“ orðið fyrir ofbeldi fari endurtekið inn í ofbeldisfull sambönd. Byrjunarreitur „Vegna þess að þetta hefur gerst svo oft þá hef ég átt erfitt með að vinna mig út úr þessu. Ef þetta hefði bara gerst þarna fyrir ellefu árum, þá væri ég kannski búin að því. Ég væri lík- lega í betri stöðu og kæmist betur í gegnum daginn. En í hvert skipti sem þetta gerist þá þarf ég að fara aftur á byrjunarreit. Þetta hefur haft lamandi áhrif á líf mitt,“ segir hún. Samstarfið við geðlækninn og iðjuþjálfann felst meðal annars í því að aðstoða Hall- dóru við að ná tökum á athöfnum daglegs lífs; einfalda hluti sem flestir eiga auðvelt með að inna af hendi en reynast henni flóknir. „Sálfræðingur- inn minn vill til dæmis að ég sé með stundatöflu sem ég fylgi og stýri þannig því sem ég geri.“ Slokknar á henni „Pabbi minn áttar sig ekki á því hvern- ig ég kemst í gegnum daginn. Hann segir að ef hann hefði lent í þessu þá væri hann bara búinn. Ég er alltaf að reyna að útskýra fyrir honum að ég sé búin. Ég geng á tómu. En ég verð að vera sterk. Ég á þrjú börn sem þarfn- ast mín. Ég hef fjölskylduna mína, en þegar uppi er staðið þá fer ég að sofa ein og ég vakna ein. Ég á tvo góða vini sem ég get leitað til og grenjað í, en þess á milli er ég bara ein.“ Það hefur komið fyrir, þegar hún er undir miklu andlegu álagi, að hún missi meðvitund og fái eins kon- ar flogakast. „Sálfræðingurinn minn kallaði þetta hálfgerðan útsláttar- rofa. Þegar andlegt álag er of mikið og ég næ ekki að vinna úr því, þá bara slokknar á mér. Ég missi meðvitund og fæ krampaköst sem eru eins og flog.“ Hún segir að það sé sérstaklega erfitt fyrir dóttur hennar sem er sjö ára og finnur stundum fyrir óöryggi vegna veikinda Halldóru. „Hún skynjar það að ég eigi stundum erfitt, en hún hef- ur getað leitað til ömmu sinnar og afa. Hún kann líka að hringja í 112 en hún hefur ekki þurft að gera það.“ Dvaldi á geðdeild Halldóra er hreinskilin um veik- indi sín. „Það er búið að greina mig sem 50 prósent öryrkja vegna geð- rænna vandamála,“ segir hún, en þolendur kynferðisofbeldis þurfa oft mikla endurhæfingu enda eru afleiðingar slíks ofbeldis oft á tíð- um kvíði, skömm, depurð og sektar- kennd. Þó svo að kynferðisbrot geta haft mismunandi áhrif á einstaklinga er mikilvægt að vinna úr brotinu sér- staklega til að þolandinn læri að það er ekki hann sem ber ábyrgðina. Af- leiðingarnar af endurteknu ofbeldi, líkt og Halldóra hefur orðið fyrir, eru því víðtækar. „Ég verð að vera sterk fyrir börnin mín. Ég er loksins að fá aðstoð núna og hitti geðlækni, sál- fræðing og iðjuþjálfa,“ segir hún. Hall- dóra hefur vegna veikindanna verið lögð inn á geðdeild og dvaldi þar síð- ast í fyrra í fjórar vikur. Næstu tvö árin munu taka á hjá henni, en þau munu einkennast af stífri sálfræðimeðferð til þess að hún geti reynt að vinna sig í burtu frá þeim áföllum sem hún hef- ur orðið fyrir. Hún segist gera sér grein fyrir því að það sé langt og strangt ferli fram undan og það sér ekki fyrir end- ann á því. „Ég er samt bjartsýn á fram- tíðina,“ segir hún. Misskilin Ofbeldið hefur valdið því að hún á oft erfitt með samskipti og tjáningu. „Ég er ótrúlega misskilin manneskja og á oft í samskiptaörðugleikum,“ seg- ir hún. „Ég reyni að koma hlutunum frá mér og reyni að segja hluti eins og ég meina þá, en fólk misskilur mig oft og á erfitt með að lesa mig. Ef ég væri í þjónustustarfi væri það eins og að setja mús í snákabúr,“ segir hún. Halldóra hefur verið í samböndum og á sem áður sagði þrjú börn. Hún segir að það reynist henni erfitt að feta sig áfram í ástarsamböndum. „Ég þarf að finna að aðilinn vilji vera með mér og sé stoltur af því að vera með mér. Ég verð yfirleitt fljótt ástfangin, sem mér finnst skrítið eftir allt sem ég hef gengið í gegnum. Þó að ég treysti manneskjunni ekki fullkom- lega verð ég fljótlega ástfangin og hef mikla þörf fyrir að vera elskuð. En svo fer ég að efast mikið um tilfinningar þeirra og það verður samböndunum að falli.“ Mikilvægt að segja frá Margir spyrja sig eflaust hvernig hún geti sagt frá slíku ofbeldi opinberlega en hún segir það vera mikilvægt að saga hennar sé sögð. „Þetta er eitt- hvað sem getur gerst. Það er auðvit- að mismunandi hvernig fólk tekst á við svona. Þetta er sálarmorð. Svona á ekki að geta gerst og svona á engin að geta gert. Þetta er versta tegund af andlegri og líkamlegri misnotkun sem til er. Völdin eru ekki bara tek- in af manneskjunni líkamlega held- ur fyrst og fremst andlega. Þetta eyði- leggur svo mikið og þetta skemmir svo út frá sér. Þetta grasserar og ef maður fær ekki hjálp, þá vex þetta og vex þangað til maður hefur ekki tök á þessu lengur. Ég þjappaði þessu saman og læsti þetta niðri. Á endan- um verður kistan full og hún spring- ur.“ Halldóra segir mikilvægt að leita sér hjálpar strax. Hún segist hvetja konur til að kæra þó að reynsla henn- ar sé slæm af því ferli. „Það er mikil- vægt að senda þau skilaboð til nauð- garans að hann komist ekki upp með þetta,“ segir hún að lokum. Fréttir 19Helgarblað 10.–12. ágúst 2012 Getur ekki gefist upp Fjölskylda Halldóru segist ekki skilja hvernig hún standi upprétt eftir slík áföll. Halldóra segist einfaldlega verða að hugsa um börnin sín. Það þýði ekkert að gefast upp. MynD Eyþór ÁrnaSon „Ég er ótrúlega misskilin mann- eskja og á oft í samskipta- örðugleikum. Hvað er nauðgun? Halldóra kærði nauðgun til lögreglu en málið var fellt niður hjá ríkissaksóknara. Svo virðist sem fagaðilar skilgreini nauðgun með eilítið öðrum hætti en gert er í íslenskum hegningarlögum. Skilgreining Stígamóta er til dæmis svo hljóðandi: n Kynferðislegt ofbeldi er þegar einhver þrengir sér eða gerir tilraun til að þrengja sér inn í líkama annarrar manneskju gegn vilja hennar og brýtur þar með sjálfs­ ákvörðunarrétt og sjálfsstjórn hennar á bak aftur. Drekaslóð skilgreinir nauðgun með svipuðum hætti og Stígamót, nema að þar er gerð sú breyting á að tala um að þröngva sér inn í eða á líkama annarrar persónu gegn vilja hans eða hennar. n Í íslenskum hegningarlögum er nauðgun hins vegar skilgreind þannig að hver sem með ofbeldi eða hótunum þröngvar manni til holdlegs samræðis eða annarra kyn­ ferðismaka skuli fara í fangelsi. Til ofbeldis telst svipting sjálfræðis með innilokun, lyfjum eða öðrum sambærilegum hætti. n Þá er það einnig refsivert að þröngva manni til samræðis eða annarra kynferðis­ maka með annars konar ólögmætri nauðung, en í þeim tilvikum er refsingin mildari. Það á einnig við um þá aðferð að notfæra sér geðveiki, aðra andlega annmarka manns eða ástand sem er þess valdandi að viðkomandi getur ekki spornað við verknaðinum eða skilið þýðingu hans, til þess að hafa við hann samræði eða önnur kynferðismök. ingibjorg@dv.is Sögðu nauðgunina sér að kenna Ársskýrsla Stígamóta 2011 inniheldur margar ansi sláandi staðreyndir. n Árið 2011 voru ný mál á borði Stígamóta alls 313 talsins. Þar af 143 vegna nauðgana, 29 vegna nauðgunartilraunar og 12 vegna gruns um nauðgun. n Það var 13 prósenta aukning frá árinu 2010 þegar ný mál voru samtals 275. Árið 2009 voru þau hins vegar 231. Í raun hafa ekki verið svo mörg ný mál á borði Stígamóta frá árinu 1994, þegar nýjabrumið var enn yfir starfseminni og uppsöfnuð þörf var til staðar. n 18 hópnauðganir voru framdar árið 2011. Í þremur málum voru gerendurnir fjórir eða fleiri. n 8 lyfjanauðganir áttu sér stað árið 2011. n Alls voru ofbeldismennirnir 452. Þeir voru flestir vinir eða kunningjar fórnarlamba sinna. Ókunnugir skipuðu næststærsta hópinn, þar á eftir komu makar, frændur, feður og stjúpfeður, í þeirri röð sem þeir eru taldir upp hér. n 34 prósent ofbeldismannanna voru í sambandi eða sambúð þegar þeir frömdu glæpina. n Langflest brotin voru framin á heimili gerandans, eða 133. Þá voru 68 brot framin á sameiginlegu heimili geranda og brotaþola og 57 á heimili brotaþola. n 14 nauðganir voru framdar á vinnustað og 15 í opinberum stofnunum. n 6 brot voru framin þar sem viðkomandi var að iðka íþróttir eða aðrar tómstundir. n Af þeim sem leituðu til Stígamóta á árinu 2011 höfðu 45 einstaklingar reynt að svipta sig lífi. Sumir oftar en einu sinni. n Aðeins 52 af þessum málum voru kærð til lögreglu. Sum brotanna voru fyrnd, aðrir treystu sér ekki í yfirheyrslu hjá lögreglunni en í flestum tilfellum voru þolendur svo þjakaðir af skömm, sektarkennd og lélegri sjálfsmynd að þeir treystu sér ekki til að kæra og töldu sig jafnvel bera einhverja ábyrgð á ofbeldinu. n Í könnun frá árinu 2006 kom fram að 75 prósent þeirra kvenna sem var nauðgað litu svo á að nauðgunin hefði verið þeim sjálfum að kenna. Elta uppi brotna einstaklinga n Vel þekkt að þolendur kynferðisglæpa verði aftur fyrir ofbeldisglæpum Um leið og Halldóra segir sögu sína er hún einnig að segja sögu fleiri einstaklinga. Sagan er sláandi en hún er ekkert einsdæmi þar sem það þekkist að þolendur ofbeldis verði marg­ sinnis fyrir ofbeldi af hálfu mismunandi aðila. „Sem betur fer er það ekki algengt en ég hef alveg séð svona alvarleg dæmi áður,“ segir Thelma Ásdísardóttir, ráðgjafi á Drekaslóð. „Það er algengt að fólk eigi sögu um fleiri en eina tegund af ofbeldi.“ auðveldari fórnarlömb Hún segir að ástæðuna megi að hluta til rekja til afleiðinga ofbeldisins, þess að nauðgun brýtur fólk niður, sjálfsmyndin skekkist, sjálfsmatið versnar og getan til þess að standa með sjálfum sér og á sínu skerðist. En léleg sjálfsmynd, kvíði, skömm, depurð og sektarkennd eru á meðal algengustu og erfiðustu afleiðinga kynferðisofbeldis. Það er samt rétt að undirstrika að þolendur leita ekki uppi nauðgara heldur er það öfugt, þeir leita uppi brotna einstaklinga sem þeir geta ráðist á. „Auðvitað er það þannig að þegar maður hefur ekki trú á sjálfum sér, manni þykir ekki vænt um sig og er fullur af skömm, sjálfshatri og sjálfsfordóm­ um þá passar maður ekki alltaf vel upp á sig. Ég þekki það sjálf, af því að eitthvað var brotið í mér var ég verr stödd varðandi það að passa upp á mig í hinum ýmsu aðstæðum, standa með mér og verja mig.“ Finna veikleikana „En fólk bankar ekki upp á hjá nauðgurum og býður sig fram. Í Bandaríkjunum er notað orðið „predator“ yfir kynferðisglæpamenn, en það þýðir líka rándýr. Mér finnst það ná ágætlega yfir þetta því rándýr fara á veiðar, leita uppi veikasta dýrið og elta það uppi og ég trúi því að það eigi einnig við um kynferðisglæpamenn. Sumir geta séð hverjir eru með slæma sjálfs­ mynd og lélegt sjálfstraust á því hvernig þeir birta sig. Þegar ég var brotin áttuðu sumir sig á því að ég var með minnimáttarkennd, að mér leið illa og að ég gat ekki staðið með sjálfri mér, jafnvel þótt ég reyndi að fara í hlutverk og þykjast vera önnur en ég er. Auðvitað sáu sumir í gegnum það.“ ingibjorg@dv.is rándýr Þessir menn fengu fjögurra ára fangelsi fyrir að nauðga konu með hrottalegum hætti við Reykjavíkurflugvöll. „Rándýr fara á veið- ar, leita uppi veikasta dýrið og elta það uppi og ég trúi því að það eigi einnig við um kynferðisglæpamenn. „Ég á þrjú börn sem þarfnast mín

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.