Dagblaðið Vísir - DV - 27.08.2012, Blaðsíða 8

Enn minnkar atvinnuleysið
n Ekki mælst minna síðan í lok árs 2008
N
okkuð hefur dregið úr at-
vinnuleysi á Íslandi undan-
farin misseri en samkvæmt
Vinnumálastofnun var 4,7
prósenta atvinnuleysi í júlí. Fyrir ári
síðan var atvinnuleysið 6,6 prósent
en fyrir tveimur árum var það 7,6
prósent. Atvinnuleysi á Íslandi hefur
ekki verið minna síðan í lok árs 2008
að því er fram kemur á heimasíðu
stofnunarinnar. Liðlega 8.700 manns
voru atvinnulausir í júlí en þeir sem
voru atvinnulausir að fullu voru ríf-
lega 7.800.
Þess má geta að meðalatvinnu-
leysi í evrulöndunum mældist 11,2
prósent í júní og hefur ekki verið
meira síðan mælingar hófust, árið
1995. Eurostat greinir frá því. Alls
eru nú 17,8 milljónir manna án at-
vinnu á evrusvæðinu. Á Spáni er
ástandið verst en þar er næstum því
fjórði hver vinnufær maður atvinnu-
laus. Í Þýskalandi er atvinnuleysið
6,8 prósent. Íslendingar geta því vel
við unað. Starfandi einstaklingum
hefur fjölgað um 5.700 manns frá því
júlí 2010.
Fleiri tölulegir mælikvarðar eru á
uppleið, ef svo má að orði komast.
Þannig mælir Capacent Gallup að
væntingarvísitalan mælist nú 84,4
stig en hún hefur ekki verið hærri
síðan í maí 2008, fyrir hrun.
Þá má nefna að kaupmáttur
launa hefur aukist um 5,3 pró-
sent síðasta árið en um er að ræða
eina mestu hækkun á kaupmætti í
áraraðir. Loks hefur vísitala launa
hækkað um 11 prósent síðasta
árið.
baldur@dv.is
8 Fréttir 27. ágúst 2012 Mánudagur
S
em rútubílstjóri og leiðsögu-
maður til margra margra
ára hef ég orðið vitni að því
– hvað eftir annað – að er-
lendir bílstjórar og erlend-
ir leiðsögumenn virðast láta það,
hvað þeir fá mikið í eigin vasa, ráða
því hjá hvaða þjónustuaðila þeir
stoppa,“ segir Börkur Hrólfsson, fag-
lærður leiðsögumaður, rútubílstjóri
og meðlimur kjaranefndar leiðsögu-
manna, um það að leiðsögumenn fái
frían mat og hugsanlega aðrar vör-
ur – í sumum tilfellum sígarettur –
hjá vegasjoppueigendum og öðrum
þjónustuaðilum gegn því að stoppa
þar með ferðamenn. DV greindi frá
því þann 1. ágúst síðastliðinn.
Betl ófaglærðra
Börkur segir þóknun þessara er-
lendu leiðsögumanna stundum vera
í formi beinnar peningagreiðslu.
Hann vill þó meina að flestir faglærð-
ir leiðsögumenn láti sig það engu
skipta hvar þeir fái frían mat og hvar
ekki – aðalatriðið sé það viðmót sem
viðkomandi þjónustuaðili sýni. „Það
er það sem skipir svo miklu máli, en
ekki hitt, hvar við fáum frían ham-
borgara eða annað slíkt. Það eru hins
vegar útlendingarnir sem láta sig
slíkt varða,“ segir Börkur sem vandar
ófaglærðum leiðsögumönnum ekki
heldur kveðjurnar. „Þeir oft og tíð-
um kunna þetta ekki; þekkja stund-
um ekki vinnureglur og samskipti við
aðra aðila í ferðaþjónustu. Það er yf-
irleitt þetta fólk sem er að valda okk-
ur stórtjóni með vankunnáttu sinni,“
segir Börkur og bætir við: „Þeir eru
að betla mat og halda bara að það
viðgangist.“
Gerviverktakar
Að sögn Barkar er það vanþekking á
eigin réttindum sem veldur „betli“
ófaglærðra leiðsögumanna. Þeir ráði
sig hjá ferðaþjónustum sem svokall-
aðir gerviverktakar. „Ef þú ert laun-
þegi og ferð út á land þá áttu bara
að vera í fríu fæði hjá vinnuveit-
anda þínum,“ segir Börkur og á þar
við ferðaskrifstofurnar. Það séu því í
raun ferðaskrifstofurnar sem græði
á matargjöfum þjónustuaðilanna
en ekki leiðsögumenn og bílstjórar
– að því gefnu að þeir séu launþegar.
Börkur bendir hins vegar á, eins og
að ofan greinir, að alltof algengt sé
að ófaglærðir leiðsögumenn ráði sig
sem gerviverktaka. „Gerviverktaki
er aðili sem framvísar reikningi fyrir
sína vinnu en þiggur öll þau kjör sem
kjarasamningar viðkomandi stéttar
bjóða.“
Börkur segir þessa gerviverktaka-
þróun varasama. Hún haldi til dæm-
is launum í þjóðfélaginu niðri. „Ég
fullyrði það að ef einhver vill frekar
vinna sem verktaki en sem laun-
þegi, þá er það vegna þess að hann
vill svíkja undan skatti. Sú er allavega
raunin í mörgum tilfellum – kannski
ekki öllum.“
Fákunnugir útlendingar
Að mati Barkar væri hagstæðast fyr-
ir ferðaskrifstofurnar að fá undan-
tekningalaust faglærða Íslendinga til
leiðsagnar. „Við þurfum ekki þessa
útlendinga sem hér hópast og ég
skil ekki ferðaþjónustufyrirtæki sem
samþykkja það að senda hópa um
landið; um þjóðgarðana okkar – án
þess að hafa faglærða íslenska leið-
sögumenn með sér,“ segir Börkur og
bætir við að þetta fólk sé oft að lenda
í vandræðum. „Það keyrir bílana sína
á kaf í ám landsins, festir bílana sína
hér og þar vegna þess að það þekkir
ekki landið, þetta er fólkið sem mæt-
ir á tjaldstæðin seint um kvöld – arg-
andi og gargandi – og er með frekju og
yfirgang. Þetta er fólkið sem hringir á
undan sér í þjónustuaðila og heimtar
20 prósenta kommisjón fyrir að koma
með túrista. Og það hefur enginn
bein í nefinu til að benda á þetta.“
Peningagreiðslur í umslagi
Að sögn Barkar er það vel þekkt
hérna á Íslandi að þeir sem gera út
á afþreyingu ýmiskonar og veitinga-
hús borgi kommisjón til þeirra sem
koma með ferðamenn til þeirra –
jafnvel peninga í umslagi – sem þeir
laumi að leiðsögumönnum. „Þetta
er þekkt hjá allskonar þjónustuað-
ilum. Menn hringja á undan sér og
spyrja: „Hvað fæ ég í kommisjón
fyrir að koma með þennan hóp til
þín?“ Börkur segir að þeir leiðsögu-
menn sem þetta stundi séu erlendir
leiðsögumenn og stundum íslenskir
líka. Hann segist til dæmis hafa orðið
vitni að því þegar erlendir fararstjór-
ar hringja í veitingahús, sem eru
staðsett á svipuðum stað, og segja:
„Hver býður mér best?“ Erlendu leið-
sögumennirnir fara svo þangað sem
þeir fá mest í eigin vasa. Faglærð-
ir leiðsögumenn eru hins vegar, ef
marka má orð Barkar, alltof stoltir til
að standa í svona heimtufrekju. „Við
erum ekki betlarar, það er bara svo-
leiðis.“ n
„Við erum ekki
betlarar“
n Segir erlenda og ófaglærða leiðsögumenn koma óorði á stéttina
„Þetta er fólkið sem
hringir á undan sér
í þjónustuaðila og heimtar
20 prósenta kommisjón
fyrir að koma með túrista
Hótaði verði á
Hrauninu lífláti
Ákæra ríkissaksóknara á hendur
46 ára síbrotamanni var þingfest í
Héraðsdómi Suðurlands á föstu-
dag. Maðurinn, sem á langan og
samfelldan brotaferil allt aftur til
ársins 1985, er ákærður fyrir að
hafa þann 28. apríl í fyrra hótað
fangaverði á Litla-Hrauni líkams-
meiðingum og lífláti.
Maðurinn, sem dvelur nú í
fangelsinu Sogni, sagðist meðal
annars ætla að berja fangavörðinn
og „lemja úr honum líftóruna,“
eins og segir í ákærunni.
Maðurinn sem um ræðir er
ekki ókunnugur því að dvelja í
fangelsi því hann hefur hlotið á
fjórða tug dóma fyrir brot gegn al-
mennum hegningarlögum síðan
1985 og setið inni í hátt í tuttugu
ár af þeim 27 sem liðin eru síðan
hann hlaut sinn fyrsta dóm, átján
ára gamall.
Fram hefur komið í fyrri dóm-
um yfir manninum að hann hafi
glímt við vímuefnafíkn lengi og
fjármagni neyslu sína með afbrot-
um.
Ríkissaksóknari fer fram á að
maðurinn verði dæmdur til refs-
ingar og greiðslu alls sakarkostn-
aðar. Samkvæmt fyrstu málsgrein
106. greinar almennra hegn-
ingarlaga varðar brot mannsins
allt að sex ára fangelsi.
Krónan
tók dýfu
Töluverð veiking varð á gengi
krónunnar í síðustu viku. Síðdeg-
is á föstudag stóð gengisvísitala
krónunnar í rúmum 211 stigum
en á föstudag í þar síðustu viku var
hún rúm 207 stig. Þetta jafngildir
veikingu upp á 1,8 prósent miðað
við gengisvísitölurnar. Greining
Íslandsbanka fjallaði um mál-
ið á heimasíðu sinni á föstudag
og þar kom fram að af helstu við-
skiptamyntum hafi gengi krón-
unnar veikst einna mest gagnvart
evrunni. Á föstudag kostaði evr-
an rúma 151 krónu á innlendum
millibankamarkaði og hafði hækk-
að í verði fyrir landann um 2,1
prósent á einni viku. Krónan hef-
ur einnig átt á brattann að sækja
gagnvart sterlingspundinu sem og
Bandaríkjadollar, og var pundið
á föstudag á rúmlega 191 krónu
og dollarinn á tæplega 121 krónu.
Lækkun á gengi krónunnar gagn-
vart pundinu á tímabilinu er um
1,5 prósent en gagnvart dollaran-
um 0,8 prósent.
„Tímasetning veikingarinnar
nú er örlítið óheppileg fyrir Seðla-
bankann, sem er nýbúinn að gefa
út hagspá þar sem gert er ráð fyr-
ir að gengi evru verði að jafnaði
150 kr. fram til ársloka 2014. Þó
vitaskuld séu litlar ályktanir hægt
að draga af einnar viku gengis-
þróun er hreyfing síðustu daga
áminning um það hversu lítið þarf
til þess að veikja krónuna, jafnvel
á þeim árstíma þegar gjaldeyris-
innflæði vegna ferðamennsku
er hvað mest,“ segir Greining Ís-
landsbanka.
Ferðamenn Börkur
segir að mikill munur sé á
faglærðum og ófaglærðum
leiðsögumönnum.
Stoltur faglærður leiðsögumaður
Ber ófaglærðum og erlendum leið-
sögumönnum ekki vel söguna.
Leynd yfir gestalista
n Valitor býður samstarfsaðilum á Ólympíuleikana
Valitor bauð 10 samstarfsaðil-um á Ólympíuleikana sem nú fara fram í Lundúnum. Stjórn-endur Valitor vilja hins vegar
engar upplýsingar veita um það
hvaða fyrirtæki eiga í hlut og hverjir
boðsgestirnir eru. Samkvæmt heim-
ildum DV fer Björk Þórarinsdóttir,
stjórnarformaður Valitor og fram-
kvæmdastjóri fyrirtækjasviðs hjá
Arion banka, í ferðina ásamt tveimur
öðrum starfsmönnum bankans. Ekki
hefur fengist staðfest hverjir hinir sjö
gestirnir eru.
Að sögn Kristjáns Harðarsonar,
sviðsstjóra markaðs- og þróunar-
sviðs Valitor, er ferðin skipulögð í
samstarfi við VISA EU sem er einn
helsti styrktaraðili Ólympíuleikanna
í London.
„Valitor er að innleiða svokallað
NFC-verkefni á Íslandi í haust. Til-
gangurinn er að hefja þráðlaus-
ar kreditgreiðslur með farsímum
til almennra nota hér á landi. VISA
EU leggur mikla áherslu á að kynna
þessa nýju NFC-tækni í kortamálum
samhliða Ólympíuleikunum,“ segir
Kristján og bætir því við að í kynn-
ingarferðinni gefist boðsgestum
tækifæri á að sækja keppnisviðburð
á Ólympíuleikunum. Hann segir að
ferðin sé fyrst og fremst farin vegna
þess að umrædd NFC-tækni hafi
verið innleidd í leigubíla, matsölu-
staði, lestarkerfi og matvöruverslan-
ir á Ólympíuleikunum. Rætt verði við
erlenda kaupmenn og aðra aðila sem
hafa reynslu af tækninni.
Valitor er einn af aðalstyrktaraðil-
um ÍSÍ, er í ólympíufjölskyldunni,
og gefst þar af leiðandi möguleiki á
að kaupa miða á viðburði ÓL. Með-
al annarra fyrirtækja í ólympíufjöl-
skyldunni eru Icelandair, Íslands-
banki og Sjóvá. johannp@dv.is
4 Fréttir
1. ágúst 2012 Miðvikudagur
Viðar Þorkelsson Viðar er forstjóri
Valitor sem boðið hefur 10 samstarfsaðilum
á Ólympíuleikana í London.
M
ýmörg dæmi eru um að
þjónustufyrirtæki úti
um allt land; vegasjopp-
ur, veitingastaðir og hót-
el, veiti leiðsögumönnum
frían mat og aðrar vörur gegn því að
þeir stoppi með ferðamenn hjá sér.
Að sögn eigenda þjónustufyrirtækja
sem DV talaði við gera sumir leið-
sögumenn miklar kröfur. Auk þess að
vilja fríar máltíðir vilja kröfuhörðustu
leiðsögumennirnir fá sígarettur að
launum fyrir stoppið.
„Kannast ekki allir við það?“
segir Hrefna Birkisdóttir, eigandi
vegasjoppunnar Vegamóta á Snæ-
fellsnesi, um þetta „samkomulag“.
„Okkur finnst allt í lagi að koma
til móts við þá sem sýna lit og versla
við okkur,“ segir Hrefna en bætir þó
við að henni finnist fyrirkomulagið
svolítið asnalegt. Hrefna tekur sér-
staklega fram að fararstjórar sem
koma með fámenna hópa séu frek-
astir. „Það eru þeir sem eru langfrek-
astir. Þeir vilja fá allt frítt þó að þeir
séu jafnvel bara með tvo ferðamenn
með sér – og hvorugur kaupi neitt.“
Aðspurð hvort leiðsögumennirnir
myndu hætta að stoppa hjá henni ef
hún yrði ekki við óskum þeirra segist
Hrefna að vísu ekki hafa fengið slíkar
hótanir, en tekur þó fram: „En maður
er sjálfur auðvitað hræddur um að sú
yrði raunin.“
Hrefna segir kröfur leiðsögu-
manna og bílstjóra oft æði skraut-
legar. „Þeir vildu meira að segja
stundum að við gæfum þeim sígar-
ettur – en við erum hætt að selja þær
núna.“
Mikið vald
Í ljósi þess að aðaltekjulind téðra
þjónustufyrirtækja er ferðamenn
er vald þeirra sem ákveða hvar þeir
stoppa mikið. „Já, já, þetta er alveg
þekkt í þessum geira,“ segir Bryndís
Kristjánsdóttir, sem situr í stjórn fé-
lags leiðsögumanna, um málið og
bætir við: „Við vitum að á ákveðnum
stöðum þykjum við afskaplega góður
viðskiptaaðili og viðmótið við okkur
er eftir því.“
Bryndís leggur áherslu á að það
viðmót sem þjónustuaðilinn sýni hafi
mikil áhrif á það hvar leiðsögumenn
ákveði að stoppa næst, ef þeir hafa
val milli tveggja eða fleiri staða: „Við
erum oft í þeirri stöðu að við verðum
að finna einhvern stað til að fara með
fólkið á – til dæmis í hádeginu. Auð-
vitað veljum við þá staði þar sem við
vitum að viðmótið er gott,“ segir hún.
Aðspurð hvort það væri ekki ólíklegt
að hún færi með ferðamenn á stað,
sem hún vissi að gæfi leiðsögumönn-
um ekki fríar vörur segir Bryndís:
„Nei – kannski ekki. Stundum höf-
um við engra kosta völ. En auðvitað
erum við mjög þakklát þegar málum
er þannig háttað. Ef við vitum að við
erum aufúsugestir á einum stað en
ekki öðrum – þá veljum við að sjálf-
sögðu þann stað.“
Að endingu segist Bryndís ekki
vita hvernig aðrir leiðsögumenn hagi
sínum málum en hjá henni séu hags-
munir ferðamannanna alltaf lykil-
atriði.
Hótanir
DV talaði við fjölmarga veitingamenn
um allt land. Margir kvörtuðu, eins
og Hrefna, yfir mikilli frekju leiðsögu-
manna og bílstjóra. Veitingamaður,
sem vill ekki láta nafns síns getið af
ótta við sniðgöngu, fullyrti að bílstjóri
hefði haft í hótunum við sig. Þegar
veitingamaðurinn ætlaði að rukka
hann fyrir fiskmáltíð brást bílstjórinn
ókvæða við og sagðist myndu segja
öllum vinum sínum, sem störfuðu
sem bílstjórar, að stoppa aldrei aftur á
veitingastaðnum. Guðmundur Vignir
Steinsson er eigandi Skaftárskála á
Kirkjubæjarklaustri. Hann fullyrðir að
þetta fyrirkomulag tíðkist úti um allt
land – alls staðar. „Þeir myndu nátt-
úrlega sniðganga mann,“ segir Guð-
mundur, aðspurður um afleiðingar
þess að hann myndi rukka leiðsögu-
menn og bílstjóra fyrir matinn.
Óttast ekki óttann
„Mér finnst þetta bara skelfilegur
ósiður,“ segir Þórður Stefánsson, eig-
andi ÓK söluskálans í Ólafsvík. Hann
segist hafa tekið fyrir þetta fyrir mörg-
um árum. „Leiðsögumennirnir komu
til mín og vildu frían mat vegna þess
að þeir væru að koma með viðskipta-
vini. Ég sagði bara nei takk – hingað
og ekki lengra!“ Þórður segir að í sölu-
skálanum séu allir jafnir. Aðspurður
hvort hann óttist að leiðsögumenn
sniðgangi söluskálann af þessum
sökum segir Þórður: „Þetta er eins og
með handrukkarana; ótti skelfir – en
hann skelfir mig ekki. Þetta eru bara
viðskipti og viðskipti eiga að vera
uppi á borðinu. Punktur.“
n Nýta sér ferðamenn til að fá vörur ókeypis n Þjónustuaðilar ósáttir
„Leiðsögumennirn-
ir komu til mín og
vildu frían mat vegna
þess að þeir væru að
koma með viðskiptavini.
Ég sagði bara nei takk –
hingað og ekki lengra!
Stoppa þar Sem
þeir fá frían mat
Baldur Eiríksson
blaðamaður skrifar baldure@dv.is
Svangir ferðamenn Þjónustufyrirtæki um allt land hafa mikla hagsmuni af því að rútur fullar af ferðamönnum stoppi hjá þeim. Leið-
sögumenn ráða oft hvar rúturnar stoppa.
Hrefna Birkisdóttir Eigandi
vegasjoppunnar Vegamóta.
Skóeftirlit
til skoðunar
Ögmundur Jónasson innanríkis-
ráðherra hyggst skoða hvort
reglur um eftirlit á flugvöllum
hér á landi séu of strangar. Frá
þessu er greint á vef Túrista.
Skór allra farþega á Keflavíkur-
flugvelli eru skannaðir ólíkt því
sem gerist og gengur í löndun-
um í kringum okkur og í
Bandaríkjunum. Túristi hefur
fjallað reglulega um þessar
ströngu reglur síðastliðið ár.
Ögmundur sagði í samtali
við Túrista að hann ætli að fara
yfir þetta mál með Flugmála-
stjórn og Isavia, rekstraraðila
Keflavíkurflugvallar. Málið
verður tekið til skoðunar með
haustinu samkvæmt upplýsing-
um frá ráðuneytinu. Farið
verður yfir reglur og verklag,
skoðað hvernig aðrar þjóðir
framkvæma þetta og metið
hvort breyta þurfi leitarskilyrð-
um hér.
Óværa lokaði
vef borgarinnar
Óværa lokaði vef Reykjavíkur-
borgar, reykjavik.is, í nokkrar
klukkustundir á þriðjudag með
þeim afleiðingum að ekki var
hægt að komast inn á hann.
Hjörtur Grétarsson, upplýsinga-
tæknistjóri Reykjavíkurborgar,
sagði í fréttum RÚV að sennileg-
ast væri klaufaskap starfsmanns
um að kenna. Málið væri ekki
þannig vaxið að hakkarar hefðu
ráðist á vefinn. Hjörtur bætti þó
við að mál af þessu tagi komi
nánast aldrei upp og tjón af
þessari tímabundnu lokun verði
ekkert.
4. ágúst sl.
Flestir með vinnu Ástandið á atvinnumarkaði er betra en víðast í Evrópu.
Baldur Eiríksson
blaðamaður skrifar baldure@dv.is