Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.2012, Blaðsíða 16
Sandkorn
Á
Íslandi er stór hópur fólks sem
með andlegu ofbeldi beitir
skoðanakúgun. Pistlahöfund-
urinn Tinna Rós Steinsdóttir,
blaðamaður Fréttablaðsins,
skrifaði viðhorfsgrein sem lýsti því í
meginatriðum að konur ættu rétt á því
að vera hjálparvana. Greinin lýsti raun-
um Tinnu þar sem hún stóð á bensín-
stöð og kunni ekki að dæla lofti í dekk.
Á endanum kom karlmaður og bjarg-
aði henni úr vandræðunum. Tinna
lýsti í grein sinni áhyggjum af því að
riddaramennska karla væri hverfandi.
Eftir að greinin birtist trompuð-
ust margir af reiði. Kona um sextugt
hótaði Tinnu lífláti, ef marka má frá-
sögn hennar. Og annar vanstilltur
einstaklingur óskaði Tinnu líka dauða.
Femínistar ærðust af reiði yfir þeim
Barbie-sjónarmiðum sem þarna
birt ust á prenti. Þessi viðbrögð eru
óboðleg. Sjónarmið Tinnu eiga jafn-
mikinn rétt á sér og aðrar skoðanir
sem þrífast á meðal fólks. Tinna á
fullan rétt á því að vera hjálparvana
og treysta á karlkynið þegar um er að
ræða verk sem henni finnast vera sér
ofviða. Ljóskan á sama rétt til tjáningar
og andstæða hennar, hinn upplýsti,
menntaði femínisti.
Hótanir, eins og Tinna blaða-
maður lýsir, eru ekki nýjar af nálinni.
Femínistar hafa fengið á sig alls kyns
óhróður vegna baráttu sinnar fyrir
jafnrétti. Þeim hefur líka verið hótað
lífláti eða meiðingum af fólki sem
er á annarri skoðun en þeir. Mörg-
um eru minnisstæð ósmekkleg orð
Egils „Gillz“ Einarssonar um einstaka
femínista. Ummæli hans eru þess eðl-
is að þau eru ekki eftir hafandi. Eftir
að hafa lagt til aðgerðir gagnvart þeim
í bloggfærslu sagði hann að umrædd-
ir femínistar væru „ógeðslegir“ og
„geðsjúklingar“. Það er nauðsynlegt að
allt vel meinandi fólk grípi í taumana
þegar samborgurum þeirra er úthúðað
eða þeim hótað vegna skoðana þeirra.
Kennarinn Snorri Óskarsson á
Akureyri var rekinn úr starfi fyrir að
setja fram á bloggi sínu skoðanir sem
ekki féllu almenningi í geð. Í skrifum
Snorra var að finna ákveðna fordæm-
ingu á samkynhneigðum með vísan
til Biblíunnar. Kennarinn Snorri hafði
ekki orðið uppvís að misjöfnu í starfi
sínu. Samt var hann rekinn. Það er
skuggaleg aðgerð bæjarfélags sem
ekki þekkir mörkin. En það er engin
ástæða til þess að ætla að Snorri leiði
skynsamt fólk á glapstigu með öfgum
sínum.
Allir eiga rétt á skoðunum sínum.
Það er grundvallaratriði. Það er þeirra
sem meðtaka boðskapinn að greina á
milli þess sem er rétt eða rangt. Kona
sem reifar hjálparleysi sitt og vill vera
upp á karlmenn komin má hafa þá
skoðun rétt eins og femínistinn sem
vill standa á eigin fótum. Þeir sem hafa
ímugust á skoðunum annarra verða að
læra að halda sig á mottunni. Öll skoð-
anaskipti eru góð og réttmæt. Hót-
anir um líflát eða meiðingar eru villi-
mennska sem má ekki líðast. Skoðanir
manna eru heilagar og það er réttur
hvers manns að hafa frelsi til þess að
reifa þær án ofsókna.
Horft til Katrínar
n Margir gera ráð fyrir því
að Jóhanna Sigurðardóttir
forsætisráðherra, sem nálg-
ast sjötugt, muni víkja fyrir
kosningar. En hún er jafn-
framt sögð vilja ráða því
hver arftakinn verður. Guð-
bjartur Hannesson er hátt
skrifaður á sama hátt og
fylgismenn Jóhönnu mega
ekki hugsa til þess að Árni
Páll Árnason, fyrrverandi
ráðherra, hreppi hnoss-
ið. Þetta kann því að vera
spurning um Katrínu Júlí-
usdóttur sem nýtur náðar
Jóhönnu.
Blóðugt í Reykjavík
n Hanna Birna Kristjánsdótt-
ir, leiðtogi borgarstjórnar-
flokks sjálfstæðismanna, er
undir feldi
þessa dag-
ana. Hún
er komin
á fremsta
hlunn með
að stökkva
í landsmál-
in. Þá myndi hún eðlilega
sækja á um að fá fyrsta
sætið í Reykjavík þar sem
Illugi Gunnarsson er fyrir á
fleti. Líklegt er að sá slag-
ur verði blóðugur enda var
Illugi einn harðasti and-
stæðingur Hönnu Birnu í
formannsslagnum. Stjórn-
málaferill hans verður
undir.
Ímynd Illuga
n Einhverjir hafa horft til
þess að Illugi Gunnarsson al-
þingismaður gæti tekið við
formennsku í Sjálfstæðis-
flokknum af Bjarna Bene-
diktssyni, sem þykir ekki
líklegur til stórræða. Illugi
hefur yfirburðaþekkingu á
efnahagsmálum og hefur
áunnið sér yfirbragð leið-
toga. Vandi hans er sá að
burðast með þá ímynd að
hafa tekið þátt í óheiðarlegu
peningabralli með eigur
Sjóðs 9 sem var innan Glitn-
is. Jafnvel þótt lögfræðiálit
gefi til kynna sakleysi, loðir
málið við hann.
Jón í fallhættu
n Jón Bjarnason, fyrrverandi
sjávarútvegsráðherra, er síð-
ur en svo af baki dottinn í
stjórnarand-
stöðu sinni.
Jón hraunaði
um síðustu
helgi yfir
bæði Katrínu
Jakobsdóttur
varaformann
og Steingrím J. Sigfússon for-
mann vegna stöðu ESB-
málsins og þingmannaflótt-
ans úr VG. Víst er að það
verður á brattann að sækja
fyrir Jón fyrir kosningar.
Steingrímur mun væntan-
lega tryggja að honum verði
fleygt úr öruggu sæti á fram-
boðslista og þar með út af
þingi.
Mér leið aldrei
þannig
Við erum ekki
betlarar
Magnús Daníel Karlsson var 200 kíló en fannst hann aldrei feitur. – DV Börkur Hrólfsson segir faglærða leiðsögumenn ekki vera heimtufreka. – DV
Ljóskan og femínistinn
M
argir hafa lýst yfir efasemd-
um sínum á réttarhöldunum
yfir hryðjuverkamanninum
í Noregi, sem lauk fyrir helgi
og þeirri „virðingu“ eða tillitsemi sem
Breivik var sýnd af réttarkerfinu á með-
an á þeim stóð. Það er mjög eðlilegt og
mannlegt að vilja bara loka svona við-
rini inni. Hlífa fólki við að þurfa að sjá
manninn aftur, eða heyra af gjörðum
og hugsunum hans. Það er mannlegt
að vilja vernda þá sem eiga um sárt að
binda við frekari þjáningum. Krafan
um að réttarhöldin yrðu lokuð er skilj-
anleg af þessum ástæðum. Menn vildu
dæma hann í lífstíðarfangelsi, enn aðr-
ir kölluðu eftir dauðadómi.
Ég á erfitt með að horfa á myndir af
Breivik. Ég var efins um hvort opin rétt-
arhöld ættu rétt á sér. Þau yrðu sárs-
aukafull og hann fengi meiri athygli.
Það gæti gert hans „málstað“ sýnilegri.
Ekki síst vegna þess að eitt af mark-
miðunum hjá Anders Behring Breivik
var að ná athygli fjölmiðla, fannst mér
varhugavert að hafa réttarhöldin opin.
Réttindi á tyllidögum
Okkur þykir kannski sjálfsagt að af-
brotamenn og sérstaklega hryðju-
verkamenn eigi ekki skilið lágmarks
virðingu. Á hinn bóginn þá eru mann-
réttindi einn af helstu hornsteinum nú-
tíma menningar. Mannréttindi tryggja
öllum lágmarks virðingu. Þetta eru
ófrávíkjanleg réttindi, er ekki svo? Er
þetta orðalag bara ætlað til notkunar á
tyllidögum? Hvers virði eru gildin okk-
ar ef við snúum baki við þeim þegar
mest á reynir? Það eru engin lög sem
heimila lífstíðardóm í Noregi. Ætti að
ganga gegn einni af meginreglum sið-
aðra samfélaga og láta lög vera aftur-
virk? Opið samfélag og gagnsæi eru
sömuleiðis mikilvæg gildi. Ætti að gefa
þetta upp á bátinn þegar erfitt er að
viðhalda hugsjónunum?
Æsingarlaust
Norskt samfélag, norska réttarkerf-
ið, kaus að halda sínu striki. Að treysta
á réttlæti og fremur hefðbundna
málsmeðferð. Að treysta á að hugsjón-
irnar haldi vatni þegar á reynir. Þannig
reyndi norska réttarkerfið að standa við
orð Stoltenbergs forsætisráðherra og
ungliðahreyfingarinnar. Að mæta ógn-
inni með opnara samfélagi, meira lýð-
ræði, meiri kærleika. En að vera aldrei
auðtrúa eða ginnkeyptur.
Samt sem áður, eftir að hafa horft á
uppkvaðningu dóms yfir Breivik, var ég
furðu lostinn yfir þeirri miklu virðingu
og tillitsemi sem honum var sýnd. Það
var talað við hann æsingarlaust, hann
var með sína verjendur á báða bóga
og talaði frjálslega við þá. Handjárnin
voru fjarlægð á meðan dómurinn var
lesinn upp. Einn verjandinn grét þegar
skotsárum og áverkum var lýst, en yrti
ekki á Breivik. Breivik var ekki í hand-
járnum þegar hann var spurður hvort
hann vildi áfrýja eða viðurkenna dóm-
inn. Hann vildi hvorugt gera og kom
vægast sagt óviðeigandi skilaboðum á
framfæri. Dómarinn hélt samt ró sinni.
Sjálfsvirðing og styrkur
Ég fer nokkuð reglulega á heimspeki-
kaffihús á laugardögum. Daginn eftir
dómsuppkvaðninguna var mér hugs-
að til þema kaffihússins: „Hvað er
virðing?“ Mér fannst eins og væri ver-
ið að sýna þessum hryðjuverkamanni,
sem allir fyrirlíta, yfirdrifna virðingu
dómstólsins. Hvernig gat það verið? Af
hverju skyrptu ekki verðirnir á hann
eða tóku harkalega í hann? Eða hon-
um haldið í búri þannig að hann fengi
ekki að tjá sig milliliðalaust og beint?
Af hverju æpti dómarinn ekki að hann
og allir í salnum fyrirlitu hinn dæmda?
Af hverju voru engin frammíköll í saln-
um? Þetta var jú fjöldamorðingi og ger-
andi í mannskæðustu slátrun Noregs
síðan í lok seinni heimsstyrjaldar. Sumt
af þessu eru fáránlegar hugsanir, vilji
maður búa í réttarríki. En dómstóll-
inn og einnig viðstaddir í salnum héldu
sinu striki. Virðing sem við sýnum öðr-
um endurspeglar okkur sjálf. Með því
að halda í formið, sýna tillitsemi og
koma fram af hefðbundinni virðingu
gagnvart dæmdri manneskju og ferlinu
tókst dómstólnum að viðhalda sinni
virðingu. Dómstóllinn og samfélag-
ið stóðust sína þolraun. Og í raun jókst
sjálfsvirðing og styrkur samfélagsins og
hugsjónirnar sem við viljum byggja á.
Virðing þegar mest á reynir
Leiðari
Reynir Traustason
rt@dv.is
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Ólafur M. Magnússon Ritstjórar: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) og Reynir Traustason (rt@dv.is) Fréttastjóri: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is)
Umsjón helgarblaðs: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Umsjón innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri: Stefán T. Sigurðsson (sts@dv.is)
Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Hönnunarstjóri: Jón Ingi Stefánsson (joningi@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: DV.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRÉTTASKOT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALNÚMER
RITSTJÓRN
ÁSKRIFTARSÍMI
AUGLÝSINGAR
16 29. ágúst 2012 Miðvikudagur
„Tinna á fullan
rétt á því að
vera hjálparvana
„Ég var efins
um hvort
opin réttarhöld
ættu rétt á sér
Kjallari
Morten Lange