Dagblaðið Vísir - DV - 29.08.2012, Blaðsíða 22

Jodi Picoult Við
lestur bókarinnar
kemur fljótt í
ljós að höfundur
hefur lagst í mikla
heimildavinnu um
einkenni Asperger
og einhverfu.
Áleitin saga
Reyndi í byrjun að hrífa stelpur
n Asher Quinn verður með tónleika í Salnum 1. september
É
g syng, sem ljóð og spila á
píanó ið til að opna hjarta mitt,“
segir listamaðurinn Asher
Quinn sem heldur tónleika í
Salnum í Kópavogi þann 1. septem-
ber næstkomandi. „Síðan syng ég til
þess að tjá kærleikann og þrá sem ég
upplifi í viðleitni minni til að með-
taka hið guðdómlega, sem ég sé og
upplifi í öllu. Ég þrái að tengja sál
mína aftur við andann. Söngvar mín-
ir eru oft ástarsöngvar frá sjálfinu til
egósins og frá andanum til sálar-
innar. Í byrjun söng ég að sjálfsögðu
einfaldlega til að hrífa stelpur,“ segir
hann í gríni.
Quinn blandar saman ýmsum
tón listar stefnum, meðal annars
klass ískri tónlist, trúarlegri, þjóð-
laga- og nýaldartónlist. Hann hefur
gefið út 25 plötur frá árinu 1987 sem
selst hafa í tæplega milljón eintökum
um allan heim og margar plötur hans
hafa komist ofarlega á vinsældalista
yfir nýaldartónlist. Hann hefur nú al-
farið snúið sér að því að semja ást-
arsönglög og er nýjasta plata hans,
O Great Spirit, tilnefnd til Grammy-
verðlauna.
Quinn segist fá innblástur í tón-
smíðar sínar úr dulfræði kristinnar
trúar, súfisma, kabbalah, jungisma,
goðsagnahefð og frá samtímasöngv-
urum eins og Leonard Cohen. Sam-
hliða tónlistinni starfar Quinn sem
sálgreinir í London þar sem hann
heldur heimili ásamt konu sinni og
tveimur sonum.
Hægt er að nálgast miða á tónleik-
ana á midi.is en þeir hefjast klukkan
20 og fara, líkt og áður sagði, fram í
Salnum í Kópavogi.
22 Menning 29. ágúst 2012 Miðvikudagur
Vilja Sólkross
á hvíta tjaldið
Franski fjölmiðlarisinn Prisma
Media hefur keypt útgáfuréttinn á
Sólkrossi eftir Óttar Martin Norð-
fjörð. Ekki er nóg með að fyrirtæk-
ið sýni útgáfu bókarinnar áhuga
heldur hugar það einnig að því
að færa hana á hvíta tjaldið. Bók-
in verður gefin út í mars á næsta
ári. Sólkross kom út á Íslandi árið
2008 en í henni byggir Óttar á
róttækum kenningum um fyrstu
landnámsmennina. Bókin hefur
komið út í yfir tuttugu löndum. Í
haust er væntanleg draugasaga
eftir Óttar. Spor skugganna.
Laufin, trén
og vindarnir
Út er komin bókin Laufin, trén
og vindarnir, sem er ljóðaúr-
val atómskáldsins Jóns Óskars
(1921–1998). Jón Óskar var einn
af formbyltingarmönnum ljóðs-
ins á Íslandi, atómskáldunum sem
svo voru nefnd. Hann gaf út fyrstu
ljóðabók sína, Skrifað í vindinn,
árið 1953 og festi sig í sessi sem
byltingarskáld með bókinni Nóttin
á herðum okkar árið 1958. Sú bók
var skreytt blekmyndum Kristjáns
Davíðssonar en nokkrar þeirra
prýða einnig þetta ljóðaúrval.
Tuttugu
íslenskar
myndir á RIFF
Ráðgjafar Reykjavik Film Festival,
RIFF, völdu 20 myndir til sýninga
á hátíðinni. Elfar Aðalsteins er
leikstjóri tveggja mynda í stutt-
myndadag-
skránni:
Sailcloth
og Subcult-
ure. Sú
fyrrnefnda
er með leik-
aranum
John Hurt
í aðalhlut-
verki og var
á „short-
list“ kvikmyndaakademíunnar til
óskarsverðlauna nú í vor. Meðal
annarra mynda á stuttmynda-
dagskránni eru Ástarsaga eftir
Ásu Hjörleifsdóttur. Myndin er
lokaverkefni Ásu frá Columbia-
háskólanum í New York, og með
aðalhlutverk í myndinni fer
Katherine Waterston, dóttir Sam
Waterston. Ari Alexander Ergis
Magnússon er með einnar mín-
útu mynd sem nefnist Urna og
gefur tóninn fyrir mynd í fullri
lengd byggða á Missi eftir Guð-
berg Bergsson. Erlingur Óttar
Thoroddsen sýnir hrollvekjuna
Child Eater þar sem ljóti kallinn í
skápnum reynist raunverulegur.
Syngur ástarsöngva Asher Quinn starfar sem sálgreinir og semur ástarsöngva.
J
acob Hunt er unglingspiltur
með Asperger-heilkenni. Hann
hatar appelsínugulan lit, hann
borðar gult á mánudögum,
rautt á þriðjudögum, grænt
á miðvikudögum og svo framveg-
is. Hann á lögreglutalstöð og horf-
ir á glæpaþætti klukkan hálf fimm á
hverjum degi. Ef eitthvað fer aflaga
fær hann æðiskast. Hann er 18 ára og
þarf stöðuga umönnun. Hann róar
sig með því að syngja ákveðnar lag-
línur, vefja sig í teppi og rúlla sér á
bóluplasti.
Móðir hans er í fullri vinnu við
að dempa árekstra Jacobs við sam-
félagið. Hann er öðruvísi og getur
illa fylgt óskrifuðum reglum sam-
félagsins. Hún gefur honum glút-
en- og kaseinlaust fæði, litaða fæðu
eftir vikudögum eins og áður kom
fram, er í stöðugum samskiptum við
utan aðkomandi aðila til að leiðrétta,
laga og koma í veg fyrir misskilning.
Hún greiðir meira að segja á sér hár-
ið á sérstakan máta til að koma syni
sínum ekki í uppnám. Bróðir Jacobs
er nokkrum árum yngri. Hann er í
aukahlutverki í fjölskyldunni. Eng-
inn tími er til að uppfylla hans þarf-
ir. Sorgleg saga sem á sér hliðstæður í
raunveruleikanum.
Það dregur til tíðinda þegar leið-
beinandi Jacobs í félagslegum sam-
skiptum er myrtur. Jacob er yfir-
heyrður og allt fer úrskeiðis.
Góð heimildavinna
Við lestur bókarinnar kemur fljótt
í ljós að höfundur hefur lagst í
mikla heimildavinnu um einkenni
Asperger og einhverfu, álagið sem
fylgir á fjölskyldu og systkini, við-
brögð samfélagsins og síðast en ekki
síst, upplifun og tilfinningalíf þeirra
sem glíma við heilkennið. Það er
áhrifamikið stílbragð að skipta stöð-
ugt um sjónarhorn. Hver kafli er
skrifaður frá sjónarhóli mismunandi
sögupersónu. Móðurinnar, Jacobs,
bróðurins, lögreglumannsins, lög-
mannsins. Þannig fær Jodie Picoult
lesandann til að hugleiða aðstæður
þessa fólks og fá hann til að velta fyr-
ir sér heimspekilegum og samfélags-
legum álitaefnum um einhverfu og
Asperger-heilkenni.
Íslenskur raunveruleiki
Það verður ekki hjá því komist við
lesturinn að hugsa um þau álita-
efni sem hafa komið upp í íslensku
samfélagi. Árið 2008 var í fréttum
að hæstaréttarlögmaður hótaði ein-
hverfum pilti málsókn vegna þess að
hann tók reiðhjólagjörð í óleyfi. Lög-
maðurinn fékk að vita að drengur-
inn væri einhverfur. Það skipti lög-
manninn hins vegar litlu máli sem
vildi samfélagið í föstum skorðum:
Rétt og rangt. Einhverfur eða ekki
einhverfur, reiðhjólagjörðin skyldi
látin í friði og drengnum refsað með
málsókn. Þessi svarthvíta dramatík
samfélagsins er hvimleið en er því
miður mjög almenn.
DV hefur sagt fjölmargar
reynslu sögur einhverfra á árinu
þar sem skilningsleysið og fordóm-
arnir sem við þeim blasa er algert.
„Ef þeir sálfræðingar og geðlækn-
ar sem hittu mig þegar ég byrjaði að
leita mér hjálpar vegna þunglyndis
og kvíða hefðu haft þekkingu á því
hvernig einhverfa og Asperger birt-
ist í fullorðnu fólki, þá hefði ég ekki
þurft að þjást,“ sagði til að mynda
Mamiko Dís Ragnarsdóttir, 27 ára
kona sem var greind með Asperger-
heilkenni á síðasta ári. Mamiko og
fleiri einhverfir hafa sótt í sig veðr-
ið. Þau vilja vera hluti af samfélaginu
og njóta virðingar og hafa stofn-
að með sér samtök sem hafa það að
markmiði að auka skilning. Önnur
kona sem var greind með einhverfu
á hæsta stigi nýverið verður fyrir að-
kasti á netinu þegar hún segir sögu
sína. Árekstrarnir eru harðir milli
þeirra sem geta lesið á milli línanna
og þeirra sem geta það ekki.
Rétt og rangt
Bókin, Reglur hússins, er falleg
lesning og rík af húmor. Sagan er
í glæpasögubúningi og minnir á
bókina Furðulegt háttalag hunds
um nótt (The Curious Incident
of the Dog in the Night-time)
eftir Mark Haddon. Þetta er þó
ekki eiginleg glæpasaga, þetta er
áleitin skáldsaga. Ekki gallalaus.
En sterk.
Einn helsti styrkleiki sögunnar
er hversu margir fá að segja hana.
Einna áhugaverðast er að kynn-
ast sjónarhorni Jacobs því frá-
saga hans veltir upp fjölmörgum
spurningum. Hvað er ást? Hvað er
satt, hvað er rétt og hvað er rangt?
Hvernig nálgumst við það sem er
rétt og það sem er rangt?
Höfundur virðist segja sögu
Jacobs með það að markmiði að
varpa fram þeirri hugmynd að það
séum frekar við, sem erum tauga-
fræðilega dæmigerð, sem eigum
meira bágt með að vera nákvæm,
sönn og rétt en þeir sem eru með
einhverfu eða Asperger. Á milli lín-
anna er stundum of mikið pláss. Við
gætum lært heilmargt af þeim sem
eru skilgreindir með þessa fötlun
og lærdómurinn skilað sér í breyttu
og bættu samfélagi. Það má því vel
mæla með þessari bók.
Kristjana Guðbrandsdóttir
kristjana@dv.is
Bækur
Reglur Hússins
Höfundur: Jodie Picoult
Útgefandi: Forlagið
Þýðing: Magnea J. Matthíasdóttir