Dagblaðið Vísir - DV - 11.10.2013, Blaðsíða 28

Sandkorn
Y
oko Ono er líklega einn mikil­
vægasti Íslandsvinurinn.
Listakonan hefur undanfarin
ár komið reglulega til Íslands
og notið þess sem hreint loft
og lítt snortin náttúra hefur upp á að
bjóða. Yoko hefur fundið sér skjól frá
glaumi og prjáli heimsins á eyju þar
sem íbúarnir umgangast hana eins og
hvern annan. Það er vel til fundið hjá
yfirvöldum í Reykjavík að gera hana að
heiðursborgara. Öllum Íslendingum er
heiður að því að Yoko skuli koma reglu­
lega til landsins.
Það var vel til fundið hjá Yoko að
reisa minnisvarða í Viðey um eigin­
mann sinn, John Lennon heitinn, sem
var myrtur í blóma lífsins. Lennon hef­
ur fært mannkyninu meira en flestir
samtíðarmenn hans. Hann samdi
mörg af fegurstu dægurlögum síðustu
aldar. Og hann var uppreisnarmaður í
besta skilningi þess orðs. Hann barðist
gegn óréttlæti og hélt á lofti hugsjónum
til þess að gera mannkynið betra. Síðari
hluta ævi sinnar eyddi Lennon, ásamt
Yoko, í baráttuna fyrir friði í heiminum.
Nánast allir þekkja lagið og slagorðið
Give peace a chance. Baráttu aðferðir
þeirra voru friðsamar og í anda boð­
skaparins. Ein frægasta uppákoman
var þegar þau eyddu viku í rúminu á
hótelherbergi í Hollandi til að kveikja
áhuga almennings á friði. Heims­
byggðin hlustaði á boðskapinn og það
er öruggt að við urðum öll betra fólk.
Þau náðu að beina kastljósinu að mál­
efnum tengdum stríði og hörmungum.
Lennon féll svo fyrir morðingjahendi
en Yoko heldur áfram baráttunni ein.
Borgaryfirvöld í Reykjavík sam­
þykktu fyrir nokkrum árum að Yoko
fengi að reisa manni sínum minn­
isvarða í Viðey. Og hann er í anda bar­
áttu hjónanna. Ljóskeila sem lýsir til
himins. Kveikt er á minnisvarðanum
á fæðingardegi friðarboðans í október
og slökk á dánardegi hans í desember.
Íslenska þjóðin hefur sýnt þessu óum­
deilda framtaki stuðning og virðingu.
Yoko er aufúsugestur á Íslandi.
Hér er hún laus við áreitið sem fylgir
frægðarheiminum í Bretlandi og
Bandaríkjunum. Íslendingar eru til­
tölulega lausir við yfirdrifinn áhuga á
stjörnum. Hinir heimsfrægu fá að vera
í friði. Og við erum í raun friðarins
þjóð þótt sagan geymi ógeðfelld atvik
þar sem leiðtogar okkar hafa stutt þá
sem drepa og meiða. Við skulum ekki
gleyma Íraksstríðinu og heldur ekki
nasistunum og stuðningi stjórnmála­
manna við þau illu öfl.
Íslendingar eru í grunninn frið­
söm þjóð þótt innbyrðis rífist fólk eins
og hundar og kettir um það sem kalla
mætti tittlingaskít. Samleiðin með
Yoko er því algjör. Hún hefur nú látið í
ljósi áhuga á að flytja til Íslands. Það er
fagnaðarefni. Yoko Ono er einstakling­
ur sem hefur varið stærstum hluta lífs
síns í baráttuna fyrir friði í heiminum.
Íslendingar hljóta að vera stoltir af því
að standa við hlið hennar í baráttu fyrir
einu allra mikilvægasta máli heims­
byggðarinnar – friði. Velkomin, Yoko.
Steinunn mótmælir
n Steinunn Guðbjartsdóttir,
formaður slitastjórnar Glitn­
is, er á góðri leið með að
verða umdeildasti einstak­
lingur Íslands. Steinunn
hefur bókstaflega rakað til
sín vel fengnu fé úr þrotabúi
Glitnis og er komin í raðir
vel stæðra Íslendinga. Það
þótti vel til fallið hjá Bjarna
Benediktssyni fjármálaráð­
herra að skattleggja hreiður
hrægammanna. Steinunn
brást skjótt við og mótmælti
harðlega yfirvofandi skatti.
Banki og leppur
n Karl Wernersson athafna­
maður þykir hafa einkar
sterka stöðu gagnvart Ís­
landsbanka. Þetta kom
fram í þeirri fléttu sem
gerð var þegar Karl fékk vin
sinn til að leppa fyrir sig
eignarhaldsfélag. Þetta var
hluti af áætlun sem gerð var
til að afskrifa stóra skuld og
halda versl­
anakeðjunni
Lyfjum og
heilsu. Karl
upplýsti í
DV að Birna
Einarsdóttir
bankastjóri
og hennar fólk hefði lagt
blessun sína yfir leppinn og
gjörninginn.
Davíð og ræðan
n Davíð Oddsson, ritstjóri
Morgunblaðsins, er einhver
mesti ræðu­
maður síðari
tíma. Hann
þykir einstak­
lega orð­
heppinn og
kaldhæðni
hans er al­
kunn. Sjaldan hefur hann
þó fengið eins mikla athygli
eins og á Frelsiskvöldverði
Rannsóknar um nýsköpun
og hagvöxt þar sem hann
las upp úr frægu samtali
sínu við Mervin King, seðla­
bankastjóra Bretlands. Al­
gjör trúnaður hefur verið um
samtalið og hafa aðeins örfá­
ir fengið að kynna sér efnið.
Óhætt er að segja að Davíð
hafi fengið hámarksathygli.
Súrar konur
n Hefð virðist fyrir því að
karlar stýri umræðuþáttum
á Ríkisútvarpinu. Innan
stofnunarinnar bundu kon­
ur vonir við
að arftaki
Egils Helga­
sonar yrði af
gagnstæðu
kyni. Sú varð
ekki raunin
því Gísli Mart-
einn Baldursson borgarfull­
trúi hreppti hnossið. Konur
á RÚV eru því súrar. Á Stöð
2 er allt annað uppi á ten­
ingnum því þar er á sama
tíma kynntur umræðuþáttur
með hinni skeleggu Lóu Pind
Aldísardóttur.
Ég er ekki
gölluð
Gjörsamlega allt
í henglum
Ellen Geirsdóttir um mannréttindabrot fatlaðs fólks. – DV.is Teitur Atlason berst fyrir réttindum hælisleitenda. –DV
Íslandsvinurinn Yoko„Það er vel til
fundið hjá
yfirvöldum í Reykja-
vík að gera hana að
heiðursborgara
F
ram yfir miðja 19. öld mátti telja
lýðræðisríki heimsins á fingrum
annarrar handar. Einræði var
reglan eða fáræði, lýðræði var
sjaldgæf undantekning. Mannréttindi
voru fótum troðin eins og ekkert væri
sjálfsagðara. Um aldamótin 1900 voru
lýðræðisríkin orðin nokkurn veginn
jafnmörg einræðisríkjunum, en fá­
ræði einhvers staðar á bilinu milli
einræðis og lýðræðis var algengasta
stjórnskipanin. Eftir síðari heimsstyrj­
öldina fjölgaði einræðisríkjum mun
örar en lýðræðisríkjum. Þetta voru
þau ár, þegar Sovétríkin sálugu og
kommúnistaríkin í kringum þau köst­
uðu löngum skugga t.d. yfir Afríku,
þar sem löndin tóku sér sjálfstæði eitt
af öðru án þess að skeyta um lýðræði.
Taflið snerist við eftir 1970, þegar
einræðisríkjum tók að fækka í Evrópu
(Grikkland, Portúgal, Spánn) og
víða í þróunarlöndum, og síðan enn
frekar við fall kommúnismans um
1990, þegar 25 ný lýðræðisríki komu
til skjalanna. Nú eru aðeins 20 ein­
ræðisríki í heiminum á móti tæplega
100 lýðræðisríkjum og rösklega 50 fá­
ræðisríkjum (hér er miðað við lönd
með 500.000 íbúa eða fleiri). Lýðræðið
heldur áfram sigurgöngu sinni í krafti
skýrra yfirburða umfram einræði og
fáræði, þar sem fámennar klíkur ráða
för án fulls tillits til almannahags.
Höfuðkostur lýðræðisins er sá, að lýð­
ræðislegum ákvörðunum þurfa allir
að una, hvort sem þeir telja þær réttar
eða rangar.
Skuggar
Því er þessi saga rifjuð upp, að skugga
ber nú á framsókn lýðræðisins. Frá
lokum síðari heimsstyrjaldarinnar
hafa margir skoðað Bandaríkin sem
tryggan bakhjarl og framvörð lýðræð­
isins. Bandarískt einkaframtak var
dáð fyrirmynd heimsins, þar til í ljós
kom 2008, að bankakerfið þar vestra
stóð á brauðfótum og þurfti gríðarlega
meðgjöf frá skattgreiðendum til að
girða fyrir algert hrun. Ekki bara það:
alríkis stjórnin í Washington neyddist
til að þjóðnýta General Motors,
stærsta bílafyrirtækið, höfuðdjásnið
í kórónu bandarísks einkaframtaks.
Og nú fara repúblikanar á Bandaríkja­
þingi fram á afturköllun lýðræðis­
legrar ákvörðunar þingsins og for­
setans um heilbrigðistryggingar
handa fátæku fólki með hótun um
að knýja ríkisstjórnina öðrum kosti
í greiðsluþrot með ófyrirsjáanlegum
afleiðingum fyrir efnahagslíf lands­
ins og heimsins. Þeir svífast einskis.
Bandaríkin standa nú eins og reyttur
kjúklingur frammi fyrir gömlum vin­
um sínum og aðdáendum víða um
heim og heima fyrir – kjúklingur með
kjarnavopn.
Hvenær tók að halla undan fæti?
Sumir telja, að afsögn Nixons for­
seta 1974 í kjölfar uppljóstrana
um aðild hans að innbroti í höf­
uðstöðvar demókrata í Waterga­
te­byggingunni í Washington hafi
fyllt marga repúblikana hefndarhug
og til þess megi rekja upphaf þeirr­
ar úlfúðar, sem markar samskipti
flokkanna tveggja á Bandaríkjaþingi.
Aðrir telja, að ákvörðun Hæstaréttar
Bandaríkjanna um að stöðva endur­
talningu atkvæða í Flórída í forseta­
kjörinu 2000 og skipa George W. Bush
forseta með fimm atkvæðum gegn
fjórum eftir flokkspólitískum línum
hafi rofið friðinn. Spilltasta ákvörðun
Hæstaréttar frá öndverðu, sagði Alan
Dersho witz, lagaprófessor í Harvard­
háskóla, í bók um málið 2001.
Þungt högg
Þessi nýliðna hörmungarsaga Banda­
ríkjanna, sem enginn veit enn hvern­
ig endar, bregður birtu hingað heim.
Sjálfstæðismenn á Alþingi og sum­
ir framsóknarmenn hegðuðu sér eins
bandarískir repúblikanar á Alþingi síð­
asta kjörtímabil. Þeir virtust friðlausir
nema allt logaði í ófriði í kringum þá.
Alvarlegasta brot þeirra var að
koma í veg fyrir, að úrslit þjóðar­
atkvæðagreiðslunnar 20. október 2012
um nýja stjórnarskrá væru virt. Með
þeim gerningi var brotið blað. Alþingi
lýsti lýðræðinu stríð á hendur með af­
leiðingum, sem engin leið er að svo
stöddu að sjá fyrir endann á.
Í þjóðaratkvæðagreiðslunni lýstu
67% kjósenda stuðningi við jafnt vægi
atkvæða og 78% lýstu stuðningi við
persónukjör. Samt voru haldnar al­
þingiskosningar í apríl 2013 með
gamla laginu eins og ekkert hefði í
skorizt. Rétt hefði verið að halda þær
kosningar með því fororði, að þær
yrðu síðustu þingkosningarnar með
ójöfnu vægi atkvæða og án persónu­
kjörs, að því tilskildu að nýtt þing
staðfesti nýja stjórnarskrá í samræmi
við úrslit þjóðaratkvæðagreiðslunnar.
Þingkosningarnar í apríl 2013 skort­
ir lögmæti í þeim skilningi, að meiri
hluti kjósenda hafði þá þegar hafnað
gildandi kosningalögum.
Þetta er samt ekki allt. Með því að
staðfesta ekki úrslit þjóðaratkvæða­
greiðslunnar 2012 eyðilagði Alþingi
möguleikann á að halda aðrar þjóðar­
atkvæðagreiðslur, þ.m.t. þjóðar­
atkvæðagreiðsluna, sem Alþingi lofaði
að halda um væntanlegan aðildar­
samning við ESB. Ef Alþingi van­
virðir eina þjóðaratkvæðagreiðslu,
eru þær allar marklausar. Skaðinn er
verulegur, þar eð 73% kjósenda lýstu
fylgi við aukið vægi þjóðaratkvæða­
greiðslna að frumkvæði almennings í
þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012.
Sjálfstæðisflokkurinn og með­
reiðarsveinar hans hafa greitt lýð­
ræðinu í landinu þungt högg. Eina
færa leiðin til að bæta skaðann er, að
Alþingi snúi við blaðinu og virði vafn­
ingalaust úrslit þjóðaratkvæðagreiðsl­
unnar 2012.
Lýðræði á undir högg að sækja
Kjallari
Þorvaldur
Gylfason
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Fréttastjóri menningar: Símon
Birgisson (simonb@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og
vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
28 11.–13. október 2013 Helgarblað
Leiðari
Reynir Traustason
rt@dv.is
„Sjálfstæðis­
flokkurinn og með­
reiðarsveinar hans hafa
greitt lýðræðinu í landinu
þungt högg.