Dagblaðið Vísir - DV - 11.10.2013, Blaðsíða 34

til þess fyrr en hún hafði tekið loforð
af lögreglustjóra um að hún yrði ekki
handtekin í kjölfarið og nauðungar­
vistuð á geðdeild. Vegna þess að lög­
ræðislögum samkvæmt geta maki,
ættingjar í beinan legg og systkini farið
fram á nauðungarvist. Þessu telur Al­
dís brýnt að breyta þannig að aðeins
læknir getið tekið slíka ákvörðun, að
því gefnu að viðkomandi sé sannan­
lega haldinn alvarlegum geðsjúkdómi
samkvæmt undanfarandi viðtali og
hafi kost á að gæta andmælaréttar síns.
Sögð geðveik í fjölmiðlum
Heima í Hafnarfirðinum bíður hund­
urinn Ástríkur sem flaðrar upp um
hana þegar hún kemur, lítill og ljós að
lit. Þar sem hún hefur ekki verið hér
er ísskápurinn tómur en hún hellir
upp á kaffi og vatni í glas. Síðan kem­
ur hún sér vel fyrir úti á palli með kaffi
og sígarettu.
Þegar hún útskýrir ástæður þess að
hún segi sögu sína núna þá þykknar
yfir henni. Meiðyrðaaldan sem skall á
síðasta vetur olli grundvallarbreyting­
um í hennar lífi, segir hún. Aðspurð
hvað hún eigi við vísar hún í orð föð­
ur síns sem sagði: „Þetta á ekkert er­
indi við almenning, ekki frekar en geð­
veiki dóttur minnar,“ í blaðaviðtali í
fyrra. Þar var hann að svara fyrir bréfin
til Guðrúnar.
Mál hennar fór aldrei fyrir dóm en
eftir umfjöllunina í Nýju Lífi risu þau
Bryndís, Glúmur og Kolfinna Jóni
Baldvini til varnar og tók Kolfinna
í sama streng og hann þegar hún
sagði rót vandans vera geðhvarfasýki
Aldísar.
Barðist upp á líf og dauða
Aldís reiðist þegar hún hugsar til þess
hvernig fjölskyldan hefur talað um
hana opinberlega. Hún hækkar róm­
inn og biðst afsökunar á því: „Fyrir­
gefðu, ég verð æf af bræði. Ég hélt að
ég myndi deyja úr hjartaáfalli þegar
ég las það sem Kolfinna skrifaði. Ég
barðist upp á líf og dauða, mér var
svo illt í hjartanu. En stuðningur vina
minna bjargaði mér sem og bænin,
en þar sem ég lá á bæn fékk ég sím­
tal um að stjúpmóðir Guðrúnar, Erna
Sigmundsdóttir, hefði skrifað mér til
varnar. Fyrir það er ég ævarandi þakk­
lát.
Ég get fyrirgefið Kolfinnu. Hún veit
ekki neitt því ég sagði henni aldrei
neitt af því sem ég hef liðið af völd­
um hans vegna þess að ég vildi hlífa
henni og leyfa henni að halda í ást
sína á foreldrunum fyrir mér en ég sé
núna að það voru mistök.
Verst var að í gegnum skrif hennar
skein í gegn að ég væri ill og rætin að
ljúga þessu upp. Sök sér að vera talin
geðveik – hvað með það? Eru ekki
margir snillingar með geðhvarfasýki?
En ég er ekki geðveik og hef aldrei
verið geðveik eins og Jón Baldvin veit.
Og að hann skyldi opinberlega
skrifa níð um mig, frá þeim degi er
hann ekki faðir minn því svona hagar
enginn faðir sér. Hvar var ást hans á
dóttur minni – hvað hefur hún unnið
sér til sakar? Hvernig vogar hann sér
að særa dóttur mína þvílíku sári?“
Ekki nefnd í dánartilkynningu
Ekkert var þó eins sárt og að fá ekki að
fara í kistulagningu Snæfríðar, systur
Aldísar, sem lést þann 19. janúar, en
í dánartilkynningu sleppti fjölskyldan
þess að geta Aldísar og dóttur hennar.
Aldís greinir einnig frá því að hún hafi
hvorki fengið sálusorgun fyrir sig og
dóttur sína frá presti foreldranna né
svör við spurningum sem brunnu á
vörum hennar, eins og hvernig syst­
ir hennar hefði dáið, úr hverju og
hvenær sem og hvenær kistulagn­
ingin færi fram og jarðarförin. „Það
var svo þann 24. janúar sem ég fékk
að vita að foreldrarnir synjuðu mér
leyfis að mæta í kistulagninguna
sem fór fram næst dag. Þar með var
ég nauðbeygð til þess að berjast fyrir
rétti mínum til að mæta ein með eigin
presti að kveðja systur mína.
Lyktir urðu þær að um hádegis­
bilið á jarðarfarardag Snæfríðar fékk
ég svar frá biskupsritara sem var
svohljóðandi: „Engar lagaheimildir
eða starfsreglur Kirkjuþings heimila
biskupi að stjórna því hverjir eru við­
staddir kistulagningarbæn eða hverjir
fái aðgang að látinni manneskju, slíkt
er alfarið í höndum aðstandenda.“
Niðurstaða Biskups Íslands var því
sú að hann hefði ekki lögsögu um það
álitamál hvort aðstandandi hins látna
megi fara einn og sér í kistulagningu
hans, heldur útfararstjóri.
Nokkrum dögum síðar komst ég
að því að Jón Baldvin hefði gefið þá
skýringu á framferði sínu að ég hefði
lagt barnsföður Snæfríðar lið í for­
ræðisdeilu þeirra árið 2003, sem er
lygi og sannast á bréfi Hróbjarts Jón­
atanssonar lögfræðings, sem vottar
að ég bað hann um að veita Snæfríði
lögfræðiaðstoð gegn þessum barns­
föður sínum,“ segir Aldís og sýnir
blaðamanni bréf frá lögmanninum
sem staðfestir orð hennar.
Heilbrigðisvottorðið
Dagurinn er liðinn, klukkan er
farin að ganga sex og Aldís þarf að
fara að snúa sér að kennslu í gamla
skólanum við lækinn þar sem hún
kennir útlendingum íslensku.
Eftir áramót hyggst hún hins vegar
hefja störf sem lögmaður á stofu sem
vinur hennar er að stofna.
Enda segist hún alheilbrigð og sýnir
blaðamanni heilbrigðisvottorð frá
heimilislækninum sem segir: „Í
skýrsl um þeim er ég hef í fórum mín­
um kemur fram að hún hafi verið
greind með maniodepressivan sjúk­
dóm snemma á 10. áratugnum. Hér
með vottast að í þeim margendur­
teknu samskiptum sem ég hef átt við
hana hér á stofu vegna hennar eigin
veikinda eða dótturinnar hafa ekki
komið fram nein einkenni geðræns
sjúkdóms við nokkurt tilfelli.“
Biður bara um frið
„Núna bið ég bara um eitt,“ segir Al­
dís. „Ég vil bara frið frá ofsóknum
þeirra og hreinsa æru mína. Mér er
nóg boðið, mælirinn er fullur. Ég hef
sætt mig við að vera útskúfuð í þessu
þjóðfélagi, af því að ég hef það sem
máli skipir, dásamlega dóttur, göf­
uga, góða og vitra, trausta vini og gef­
andi starf, en það sem ég hvorki vil,
mun, né á að þurfa að sætta mig við
er að vera sökuð um að vera svo illa
innrætt að ljúga slíkum viðbjóði upp
á minn eigin föður. Það er rangt. Og
það er óréttlátt. Dóttir mín á ekki að
þurfa að bera þessa byrði og það er
kominn tími til að ég létti henni af
mér.
En það er erfitt að segja sannleik­
ann þegar fólk hefur ósjálfrátt fyrir­
vara á öllu sem þú segir. Þegar það
var einu sinni búið að stimpla mig
geðveika þá tók enginn mark á mér
lengur. Þegar ég tala við ókunnuga þá
þarf ég alltaf að byrja á því að sanna
að ég sé ekki geðveik. Hvernig geri ég
það?
Jafnvel núna þegar ég kærði Jón
Baldvin til lögreglunnar var hringt
og það átti að boða mig í skýrslutöku.
Það fyrsta sem lögreglumaðurinn
spurði var hvort ég væri á geðdeild.
Það er mál að þessu einelti fjöl­
skyldunnar linni. Ég vil bara frið.“ n
34 Fólk 11.–13. október 2013 Helgarblað
Þann 28. apríl 2012 skrifaði
Kolfinna Baldvinsdóttir grein föður
sínum til varnar eftir að bréf hans til
Guðrúnar Harðardóttur voru birt í
Nýju Lífi. Greinin var birt í fjölmiðl­
um og á heimasíðu Jóns Baldvins.
Í greininni fjallar Kolfinna um
geðhvarfasýki Aldísar. „Við höfum
öll, foreldrar okkar, systkini og
jafnvel nánir ættingjar, verið til­
neydd, að læknisráði, að hafa af­
skipti af sjúklingnum til þess að
koma í veg fyrir, að hann fari sjálf­
um sér eða öðrum að voða. Af­
leiðingarnar hafa verið óumflýjan­
legar. Það er alkunna, að reiði hins
sjúka eftir nauðungarvistun beinist
fyrst og fremst að hans eða henn­
ar nánustu. Þannig höfum við öll
mátt þola haturs­ og hefndarhug
fyrir vikið. Það hefur tekið á sig
ýmsar birtingarmyndir í tímans rás.
Flest á það sammerkt í því, að það
snýst um hugaróra um kynferðis­
lega misnotkun af einu eða öðru
tagi, sem sérfræðingar segja, að sé
algengt og alþekkt sjúkdómsein­
kenni.“
Nauðungarvistun Aldísar
Tvisvar sinnum hefði Kolfinna
komið að nauðungarvistun Aldísar:
„Ógæfa mín var sú, að í fjarveru for­
eldra og systkina kom það í minn
hlut, ekki bara einu sinni held­
ur tvisvar, að aðstoða yfirvöld, að
læknisráði, við nauðungarvistun
sjúklingsins. Það hefði ég betur
látið ógert. Það var ekki einasta, að
mér væri gerð fyrirsát. Það var þó
ekkert í samanburði við það, sem
gert var til að eyðileggja nafn mitt
og orðstír – með slíku offorsi, að ég
hrökklaðist úr landi með börnum
mínum. Allur snerist sá rógburður
um „kynferðismál/kynlíf“.
Forræðisdeila systurinnar
Þá hefði Aldís lagt ítölskum barns­
föður Snæfríðar systur þeirra lið í
illskeyttri forræðisdeilu þeirra. „Öll
fjölskyldan stóð þétt að baki Snæ­
fríði í þessari örlagaríku deilu – með
einni undantekningu. Elsta dóttirin
reyndi að leggja óvini systur okk­
ar lið með því að mata hann á of­
angreindum söguburði um föður
hennar, í því skyni að veikja tilkall
systur sinnar til forræðis yfir dóttur
sinni.“
Engu logið á systur mína
Í því ljósi hefði henni ekki brugðið
þegar hún fékk símtal frá Guðrúnu
Harðardóttur árið 2002, þar sem
hún var þá nýkomin af fundi með
systur hennar, ásamt systrum sín­
um og frænkum. „Þá heyrði ég hana
halda því fram í fyrsta sinn, að fað­
ir minn hefði áreitt hana kynferðis­
lega. Síðan hefur sagan verið klædd
í faglegri búning. Það er engu log­
ið á hana systur mína um ímynd­
unarafl og sannfæringarkraft, þegar
sá gállinn er á henni. Hún er lög­
fræðingur að mennt, fluggreind og
þrumumálflytjandi. Hún er konan
sem gæti selt þeim sand í Sahara.
Er ekki sagt, að trúin flytji fjöll?
Allt frá því að hún var nauð­
ungarvistuð á geðdeild, hefur reiði
hennar og hatur beinst að föður
hennar og, eftir atvikum, öðrum
fjölskyldumeðlimum. Þótt fram­
burðurinn sé breytilegur eftir árs­
tíðum, snýst hann samt alltaf
um það sama: Faðir hennar á að
hafa misnotað hana sjálfa, okkur
systurnar, dóttur hennar, ömmu
okkar (væntanlega sem fullorðna
konu) og frænkur okkar – fyrir nú
utan vinkonur hennar og skóla­
systur.“
Þá sagði Kolfinna að þetta
„svartnættishatur“ hefði náð að
kynda undir eldum tortryggni og
óvildar. „Síðan hefur fjölskyldan
verið í sárum. Hatrið gróf um sig og
hefndarhugurinn réð för. Þetta er
fjölskylduharmleikurinn, sem býr
að baki öllu þessu máli.“
„Hatrið gróf um sig“
n Úr opinni grein Kolfinnu Baldvinsdóttur
Viðbrögð við ofbeldi oft kölluð geðveiki
T
helma Ásdísardóttir ráðgjafi
hjá Drekaslóð tjáir sig ekki
um einstök mál, en segir það
vissulega algengt að fólk sem
greinir frá kynferðisofbeldi sé sakað
um geðveikisóra eða ranghugmynd­
ir. „Fjöldi fólks sem leitar til okkar er
með ýmsar geðraskanir. Það er oft
erfitt að dæma um hvað kemur á und­
an og hvað kemur á eftir og yfirleitt er
bara allur gangur á því. Auðvitað eru
skýrar og beinar tengingar til dæm­
is við þunglyndi og kvíða við ofbeldi.
Áfallastreita og áfallastreituröskun
er oft beint framhald af ofbeldi,“ seg­
ir hún.
Hún segir það heldur ekki mega
gleymast að fólk sem verður fyrir of­
beldi breytir oft hegðun sinni.
„Fólk sýnir alls konar viðbrögð,
sem öðrum finnst kannski ekki eðli­
leg, en það geta verið viðbrögð við
ofbeldinu. Jafnvel eðlileg viðbrögð
við óeðlilegu ofbeldi,“ segir Thelma.
„Flestum finnst erfitt að taka á þess­
um málum, en það er stór munur á
því að afgreiða manneskju sem geð­
veika og eiga erfitt með að takast á við
svona mál,“ segir hún.
Sviptir sjálfsvirðingunni
En það er meira sem spilar inn í.
Thelma segist þekkja mörg mál þar
sem fjölskyldumeðlimir telji að brota­
þoli í kynferðisbrotamáli sé jafnvel
geðveikur. „Það er oft sem svona mál
kalla fram þannig viðbrögð og jafn­
vel að fólk sé stimplað geðveikt mjög
lengi. Þannig er það gert ómarktækt,“
segir Thelma og bætir við: „Það er
auðvitað rosalega sorglegt.“
Thelma þekkir einnig dæmi þess
að ofbeldismanneskja grafi und­
an trúverðugleika þolandans, jafn­
vel löngu áður en ofbeldið er rætt.
„Þannig reynir hún að tryggja sig ef
málið kemur upp þá getur viðkom­
andi vísað í geðveikina eða einhvers
konar rugl sem hann hefur jafnvel
sjálfur ýtt undir.“
Thelma segir þetta vera grófa
þöggunartilburði, einstaklingar séu
sviptir sjálfsvirðingunni með slíkum
tilburðum. n
n „Það er auðvitað rosalega sorglegt,“ segir Thelma Ásdísardóttir
Þöggunartilburðir Thelma segir það þekkta aðferð ofbeldismanna að gera þolendur sína
ómarktæka með því að stimpla þá geðveika., jafnvel löngu áður en ofbeldið er rætt.
Dvelur ekki heima
Þar til lögræðislögum
verður breytt segist
Aldís alltaf geta átt von
á nauðungarvistun að
beiðni fjölskyldunnar.
Þar af leiðandi heldur
hún ekki til heima .