Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.2013, Qupperneq 27

Umræða 27Jólablað 20.–27. desember 2013
Ég geri þetta
af hugsjón
Gaman að fá
klapp á bakið
Þetta er besta
skaupið í ár
Förum í hvaða
veðri sem er
Estelle Divorne borðar upp úr ruslinu. – DV Brynjar Gauti á eina af myndum ársins hjá Wall Street Journal. – DV Kristófer Dignus er vongóður um gott áramótaskaup. – DV Ólafía Hrönn Jónsdóttir gengur á fjöll og breytir um lífsstíl. – DV
Spurningin
Hvað viltu
í jólagjöf?
„Mig langar í föt, flottan jakka eða
eitthvað.“
Adam Freysson
19 ára parkour-kennari
„Mig langar í tösku frá Ravel's.“
Elín Óladóttir
48 ára starfar hjá Óla prik
„Mig langar í föt, til dæmis pels.“
Ólöf Einarsdóttir
atvinnulaus
„Mig langar í sandala því ég er að fara
til útlanda eftir áramót.“
Steinar Þór Bachmann
25 ára ferðalangur
„Mig langar í hanska eða vettlinga svo
mér verði ekki kalt á höndunum.“
Atli Karl Bachmann
22 ára nemi
1 Bræðurnir létust á sama sólar-hringnum Nístandi sorg ríkir vegna fráfalls
þeirra bræðra, Hafliða Alferðs Karlssonar og
Þorsteins Karlssonar. Þorsteinn lést af slysför-
um og Hafliði dó við dánarbeð bróður síns.
2 Stefán Logi laumast á Facebook í fangelsinu Stefán Logi situr í gæsluvarð-
haldi á Litla-Hrauni og kemst á netið, þrátt
fyrir bann. Hann kallar sig Slátrarann og birtir
sjálfsmyndir af sér.
3 „Skammast mín fyrir það sem ég sá í dag“ Davíð Þór Jónsson var viðstaddur
handtöku Tonys Omos síðastliðinn föstudag.
4 Þrýst á konur að þrengja leggöng Ljósmæður gagnrýna fegrunaraðgerðir á
kynfærum íslenskra kvenna og segja þær falla
undir skilgreiningu á umskurði.
5 Fleygði ljóninu eins og tuskudýri Myndband af átökum ljóna og buffla vakti
athygli en það sýnir hvar eldri tarfur þeytir 180
kílóa ljóni í loft upp til verndar félaga sínum.
6 Simon Cowell þakkar bandarísku þjóðinni fyrir lag Of Monsters and
Men Simon Cowell þakkaði Bandaríkjamönn-
um fyrir að velja „Little Talks“ sem lag fyrir
Söngdúettinn Alex og Sierra í þættinum X
Factor á dögunum.
Mest lesið á DV.is
Honum var hyglað með hlýjum orðum
M
aður sá er hér kemur við sögu
var yndisleg sál. Samviska
hans var hreinni en nýþvegin
skyrta. Hann var einfaldur
einsog ungbarn í öllum sínum hátt-
um; var blíðlyndur og samúðarfullur.
Hann hét Jón og lengst af starfaði hann
sem meðhjálpari.
Í dag eru u.þ.b. 200 ár síðan hann
Jón meðhjálpari var upp á sitt besta.
En saga hans er þess eðlis að allir sem
heyra hana einu sinni, geta ekki með
nokkru móti gleymt henni.
Í þá daga var algengt að fólk ætti
ekki eldspýtur, af þeim sökum hafði
Jón meðhjálpari þann háttinn á, þegar
fólk kom til messu, að hann bauð
kirkjugestum að þiggja loga í kerti að
lokinni athöfn. Hann stóð þá jafnan í
námunda við gættina og sagði við þá
sem kvöddu kirkjuna: -Viltu nú ekki
þiggja hjá mér tíru í kerti þitt, gæska.
Þennan háttinn hafði hann á, eink-
um þegar skyggja tók að hausti og hélt
hann í þennan vana skammdegis-
mánuðina og allt fram á vor.
Fólk leit á þetta sem sjálfsagðan
hlut og margur stólaði bókstaflega á
það að fá loga hjá honum Jóni að lok-
inni messu. Fólk reyndi þá að skýla
tírunni og flestir komust með glætu
sína heim í hús. En alltaf gerðist það
annað veifið, að vindur feykti tíru af
kerti og þá sótti fólk aftur til Jóns. Og
ef veður var bálhvasst, gekk Jón með-
hjálpari með lukt á milli húsa og gaf
fólki ljós. En vegna þessa uppátækis
var hann stundum kallaður Jón ljós-
beri, þótt aldrei léti hann sjálfur sér þá
nafnbót um munn fara.
Jón meðhjálpari var ávallt fá-
máll. Hann hafði í æsku verið sagður
heimskur og hafði mátt þola stríðni
og illt umtal vegna þessa. En hann var
skarpur og reyndar meira en meðal-
menni í þeim efnum. Það kom fyrir,
þegar að prestur punktaði hjá sér
ræðu, að hann spurði Jón um eitt og
annað sem e.t.v. var í Biblíunni að
finna. Aldrei stóð á svörum hjá Jóni.
Átti hann það jafnvel til að segja presti
svo sem eina dæmisögu og hafði þá
jafnan allt rétt eftir, nema ef hon-
um hugkvæmdist að gera að gamni
sínu. En þá átti hann það til að segja
grallaralegar sögur, sem þó voru ávallt
stuttar og hnitmiðaðar. Hafði prestur
bæði gagn og gaman af og hugsaði
hlýtt til Jóns meðhjálpara úr ræðustól.
Jón meðhjálpari bjó einn og leigði
undir sig og rúm sitt snoturt kvisther-
bergi. Hann safnaði engu. Og ef hann
var aflögufær, gaf hann til góðgerða-
mála. Hann var aldrei trúaður maður;
hafði þó þann háttinn á að hann trúði
á kærleikann og var alltaf sannfærður
um að sálir væru eilífar.
Þegar Jón meðhjálpari gamlaðist
og hafði fengið þann úrskurð frá lækni
að hann myndi eiga skammt eftir ólif-
að, gekk hann upp á Skólavörðuholtið.
Þetta var á Þorláksmessu. Þarna stóð
Jón meðhjálpari og rýndi í ljósdýrð
borgarinnar, rétt einsog hann væri að
lesa góða bók.
Það var bítandi gaddur og strók-
arnir fóru frá munni Jóns þegar hann
tautaði við sjálfan sig: -Að hugsa sér. Í
dag er ég ríkur, þó hef ég gefið allt sem
ég átti. Og ég hef meira að segja gefið
fólki öll þessi litlu ljós. En á þó enn
mína tíru.
Innst í hjarta átt þú stað
sem öllum sorgum breytir
ef sál þín getur gefið það
sem gleði öðrum veitir.
Gleðileg jól n
Kristján Hreinsson
Skáldið
skrifar
„Hann hafði í æsku
verið sagður
heimskur og hafði mátt
þola stríðni og illt umtal
vegna þessa.
„Að mótmæla
ranglætinu er
nauðsynlegt, en það
dugar ekki eitt og sér.
E
in sagan segir að Jesús Kristur
hafa verið af trúflokki Essena,
en sá flokkur hélt aðallega til í
hellum í Kumran, við Dauða
hafið. Innan þessa trúflokks gyðinga
gætti strangrar félagshyggju og
þeir sem í hann gengu afsöluðu sér
jarðneskum eignum og höfðu með
sér sameignarfyrirkomulag. Þessu
háttalagi frumkristninnar var í úthýst
af heimsveldi Rómverja þegar það
hremmdi trúarbrögð Essena og lag-
aði þau að stéttskiptu samfélagi sínu.
Fyrir og eftir tíð flokksins í Kumr-
an hafa komið fram hreyfingar sem
krefjast jafnræðis og uppreisnir
þræla, ánauðugra bænda og kúgaðs
verkalýðs hafa verið undir merkjum
þess. Þeim hefur oft orðið nokkuð
ágengt, en á endanum hafa völdin og
auðurinn aftur færst á fáar hendur.
Ef engum fjármunum væri varið
til hernaðar og gæðum skipt jafnt
hefðu allir jarðarbúar þak yfir höf-
uðið, í sig og á og öll börn gætu
þroskast á eðlilegan hátt.
Með aukinni þróun skila fram-
leiðslutækin meiru og færri hendur
þarf til verksins. Í upphafi tuttugustu
aldar lét fólk sig dreyma um fram-
tíðarsamfélag þar sem íbúarnir
fengju eftir þörfum og ynnu eftir
getu. En þetta gerðist ekki og í stað
almennrar velsældar urðu þeir ríku
ríkari og nú ber að líta samsteypur í
einkaeign sem hafa stærri efnahags-
reikning en stöndug ríki.
Almenn velsæld hefur aldrei ríkt
á Íslandi, en með tilkomu öflugrar
bænda- og verkalýðshreyfingar
tuttugustu aldarinnar óx félags-
hyggjunni fiskur um hrygg. Sam-
vinnuhreyfingin skóp verslanir,
brauðgerðir, banka, og önnur fyrir-
tæki og viðskiptin færðust frá einka-
aðilum til almannafyrirtækja. Sam-
takamátturinn kom til leiðar rétti
til verkfalla, lögum til að rétta hag
hinna undirokuðu og heilbrigðis-,
velferðar-, mennta- og húsnæðis-
kerfi.
Nú er öldin önnur og hér á landi
hefur auðstéttin sjaldan verið í sterk-
ari stöðu á meðan stærstur hluti
landsmanna tilheyrir láglaunaðri
undirstétt. Nýfrjálshyggjuöflin eru í
óðaönn að brjóta niður ávinning al-
þýðuhreyfinga tuttugustu aldarinn-
ar. Samvinnuhreyfingunni var rænt,
félagslega húsnæðiskerfið lagt niður,
verkfallsrétturinn þrengdur og stöð-
ugt er verið að einkavæða meira af
heilbrigðis- og velferðarkerfinu.
Það er óþarfi að fara í smiðju
Essenanna í Kumran, en jafnaðar-
hugsjónin er jafn gild nú og þá og þar
til það tekst að brjóta auðstéttina á
bak aftur og koma á sanngjörnu sam-
félagi er almenningi sá kostur einn
nauðugur að vera í stöðugri vörn.
Hrunið 2008 var áminning um að
í raun eru margir Íslendingar öreigar
og vendingar af hálfu fjármálafáveld-
isins geta á skömmum tíma komið
mörgum á vonarvöl. Hin svokallaða
búsáhaldabylting var ekki raunveru-
leg bylting heldur uppreisn sem rann
út í sandinn. Allar meginkröfur feng-
ust uppfylltar: ríkisstjórnin vék, og
það sama gerðu fjármálaeftirlitið og
seðlabankastjóri. Þeirra í stað komu
nýir herrar sem byggðu upp samfé-
lagið í samvinnu við Alþjóðagjald-
eyrissjóðinn.
Að mótmæla ranglætinu er
nauðsynlegt, en það dugar ekki
eitt og sér. „Búsáhaldabyltingin“
hækkaði ekki lægstu laun, lífeyris-
greiðslur eða bætur til þeirra fjöl-
mörgu sem vegna hrunsins misstu
vinnuna og lifa á tekjum sem stöð-
ugt færast lengra undir fátækramörk.
„Byltingin“ kom ekki á sanngjörnu
húsnæðiskerfi eða fjölgaði félagsleg-
um leiguíbúðum.
Að hafa betur í samfélagi sem
stjórnað er af auðmönnum er ekki
hægt, en það má ýmislegt bæta og
þá er nærtækast að horfa til aðferða
alþýðuhreyfinga 20. aldarinnar. Með
samheldni, raunsæi og skipulagi er
hægt að mynda samvinnufyrirtæki
og húsnæðissamvinnufélög af öllum
gerðum og búa þannig um hnútana
að ekki takist að stela þeim aftur. Að
sama skapi er hægt að skipuleggja sig
í verkalýðsfélögunum eða stofna ný
og berjast fyrir hærri launum, jafnvel
með ólöglegum aðferðum, og þróa
hreyfingu sem getur stöðvað árás-
ir nýfrjálshyggjunnar á heilbrigðis-,
velferðar- og menntakerfið og byggt
upp sanngjarnara samfélag. n
Sanngjarnara samfélag
Þorleifur Gunnlaugsson
borgarfulltrúi
Aðsent
Myndin Spáð og spekúlerað Það getur verið þrautin þyngri að finna rétta jólatréð. Nú fer hver að verða síðastur í þeim efnum, enda ganga jólin í garð strax eftir helgi.
MynD SiGtryGGur Ari