Dagblaðið Vísir - DV - 10.10.2008, Síða 33

föstudagur 10. október 2008 33Helgarblað
Vilhelmína Eva Vilhjálmsdótt-
ir, eina dóttir Vilhjálms, var einung-
is þriggja vikna þegar hann lést í lok
mars árið 1978. „Ég horfi ekki á hann
sem hinn dáða söngvara þjóðarinnar.
Fyrir mér er hann bara pabbi eins og
flestir eiga pabba. Auðvitað er maður
rosalega stoltur af honum. En hann er
fyrst og fremst bara „pabbi“ í mínum
huga,“ segir Vilhelmína.
Hún bætir við að vissulega sé það
svolítið skrítið að sjá og heyra í föð-
ur sínum í sjónvarpi og útvarpi og sjá
hversu vinsæll hann sé hjá íslensku
þjóðinni, en hafa aldrei kynnst hon-
um. „Það er óneitanlega skrítið að vita
svona mikið um mann sem þú hefur
aldrei kynnst. En að sama skapi hafa
allir verið svo hjálplegir við að veita
manni upplýsingar og segja manni
sögur af honum, til dæmis Maggi
Kjartans og fleiri vinir hans. Það hefur
að mörgu leyti bætt það upp að hafa
aldrei kynnst honum og manni finnst
því hálfpartinn eins og maður þekki
hann.“
Vinsældir Vilhjálms telur Vil-
helmína mega rekja til þess hversu
tímalaus lögin hans séu. „Þau virð-
ast einhvern veginn ekki festast í ein-
hverjum tíma og hverfa. Það er sama
hvort maður talar við fólk sem er jafn-
gamalt og maður sjálfur eða mikið
yngra, allir virðast kunna lögin sem
hann söng og þeir sem kunna að spila
á gítar á annað borð kunna flest lag-
anna hans. Lögin virðast einfaldlega
klassísk og tímalaus.“
Vilhelmína kveðst að sjálfsögðu
hlusta á lög pabba síns annað slagið.
„Eftir að ég eignaðist dóttur mína er
Svefnljóð í uppáhaldi. Svo finnst mér
Hrafninn alltaf klassísk og skemmti-
leg melódía. Síðan auðvitað þessi
klassísku sem þjóðin þekkir eins
og Söknuður, Bíddu pabbi og Lítill
drengur.“
„Nýtt“ lag með Vilhjálmi ef svo
má kalla það, Tölum saman, hefur
heyrst á öldum ljósvakans að undan-
förnu en það kom í leitirnar fyrr á ár-
inu. Vilhelmína er ánægð með lagið.
„Mér líst mjög vel á það. Það er ótrú-
lega gaman að lagið skyldi finnast og
vera gefið út núna. Og mér finnst út-
setningin á því koma rosalega vel út.“
Vilhelmína segir að ánægjulegt
væri ef fleiri lög kæmu í leitirnar. „Það
er mjög gaman að svona skuli koma
fram svo löngu eftir að pabbi deyr. Og
maður er alltaf að vonast eftir því að
fleiri ljósmyndir og annað komi fram.
Ég hefði til dæmis rosalega gaman af
því ef fólk sem á einhverjar myndir af
honum hefði samband við mig svo
ég gæti fengið afrit af þeim. Það er
nefnilega ekki til það mikið af mynd-
um af honum.“
Vilhelmína Eva Vilhjálmsdóttir, dóttir Vilhjálms:
Finnst eins og ég þekki hann
hafði sagt konu sinni frá því í hálfkær-
ingi að mörgum árum fyrr hefði hann
farið til spákonu á Akureyri. Í kortum
hans kom fram að hamingjutímar væru
í vændum. En síðan varð allt svart og
spákonan sá ekkert.
Kallaður úr fríi
„Hann hafði sagt mér frá þessum
spádómi en hvorugt okkar reiknaði
með að hann táknaði neitt sérstakt. Villi
hafði sérstaka ánægju af því að sinna
dóttur okkar. Hann skipti á henni og
raulaði fyrir hana. Þetta var hamingju-
tími. Villi var í fríi en þá kom upp að
vél Arnarflugs hafði bilað í Lúxemborg
og það þurfti að greiða úr málum. Haft
var samband við Villa og hann beðinn
um að skreppa út til Lúxemborgar þar
sem hann þekkti vel til allra mála. Hann
tók það að sér, enda átti ferðin aðeins
að standa í tvo daga. Eldsnemma að
morgni kvaddi ég hann án þess að hafa
hugmynd um þá dökku daga sem voru
í vændum.“
Helfregn
Mæðgurnar í Hafnarfirði áttu sér
einskis ills von 28. mars 1978. Reikn-
að var með að Vilhjálmur kæmi heim
daginn eftir. Raunin varð önnur. Það
var barið að dyrum og á tröppunum
stóð sóknarpresturinn þeirra. Hann bar
Þóru helfregn.
„Morguninn eftir að Villi kvaddi
mig birtist presturinn. Hann færði þau
hræðilegu tíðindi að maðurinn minn
hefði farist í bílslysi. Fyrstu viðbrögðin
voru gífurlegt áfall. En svo kom afneit-
unin og ég neitaði að trúa því að mað-
urinn minn væri dáinn. Ég var alein
heima en svo heppin að mamma og
pabbi bjuggu í bænum. Þau komu strax
til mín.“
Þóra var sem dofin eftir hina hörmu-
legu fregn. „Afi minn dó árið á undan.
Við Villi fórum í kistulagninguna. Afi
leit frekar illa út í kistunni og mér var
hálfbrugðið. Morguninn eftir sagði Villi
mér að afi hefði birst við rúmstokkinn
hjá okkur. „Viljið þið gera það fyrir mig
að muna mig eins og ég var.“ Þetta sat í
mér. Villi var kistulagður í Lúxemborg.
Ég ákvað að fara út og fylgja honum
heim og horfast í augu við það sem ekki
varð umflúið. Jón Ólafsson stóð eins og
klettur við bakið á mér. Hann kom með
mér til Lúxemborgar og var mér til halds
og trausts. Mér varð hugsað til afa míns
árið áður og ég vildi ekki sjá manninn
minn í kistunni en kaus að muna eftir
honum eins og hann var.“
Við heimkomuna til Íslands var jarð-
arförin undirbúin. Sorgin var nagandi
en Þóra undirbjó athöfnina af krafti.
Þjóðin öll syrgði með henni dáðan
söngvara.
„Villi hafði sagt mér eitt sinn að
ef hann færi á undan mér vildi hann
syngja yfir sjálfum sér. Auðvitað varð ég
við þeirri ósk og það gaf mér jafnframt
styrk. Söknuður var leikið í kirkjunni og
rödd Vilhjálms ómaði um kirkjuna. „Eitt
sinn verða allir menn að deyja.“ Það var
mjög tilfinningarík stund. Ég fékk gríð-
arlega samúð frá fólki alls staðar að.“
Aftur í flugið
Vikurnar eftir fráfall Vilhjálms voru
erfiðar. Þóru varð þá stundum hugsað
til ömmu sinnar, sem hafði dáið tveim-
ur árum fyrr. Hún hafði verið berdreym-
in og bjó yfir dulrænum hæfileikum.
Nokkru áður en hún lést hafði hún beð-
ið Þóru að koma norður til Siglufjarðar.
Erindið var að leggja henni lífsreglurnar.
„Það fer að styttast í að ég fari. Þú mátt
gráta eins og þú vilt, það er bara gott. En
ekki halda í mig.“ Hún lagði áherslu á
að ég yrði að sleppa og halda áfram að
lifa lífinu. „Ég þarf að fara mína leið. Þú
ferð þína leið. Maður þarf að vera frjáls,“
sagði hún. Þessi vísdómsorð ömmu
hafa síðan verið mér hugföst.“
Ekkjan unga hafði nú ein fyrir korna-
barni að sjá. Auk hins mikla missis varð
hún að kljást við yfirvofandi peninga-
skort. Hún skírði stúlkuna þeirra, Vil-
helmínu Evu, í höfuðið á föður hennar.
„Þegar Villý var tæplega þriggja
mánaða tók ég ákvörðun um að fara
að fljúga aftur. Það var kominn tími fyr-
ir mig til að fara að ráðum
ömmu og sleppa. Villi
þurfti að fá að fara
sína leið, hver
sem hún er, og
ég þurfti að
halda áfram
að lifa. Mér
fannst ég
ekki geta
lagst í eymd
og volæði, dótt-
ur minnar vegna.
Lífið heldur áfram
og mér fannst ég
ekki geta boðið dótt-
ur minni upp á það að
vera með móður sína í
einhverjum henglum. Það
besta í stöðunni fyrir sjálfa
mig var að fara að vinna.
Þetta var líka spurning um að
drífa sig á meðan kjarkurinn var
enn til staðar.“
Móðursystir Þóru, Birgitta Guð-
laugsdóttir, hafði sagt henni
eftir að Vilhjálmur lést að
hún væri boðin og búin að
hjálpa. Stuttu eftir fráfall
Vilhjálms hafði hann birst
henni í draumi. „Hún
sagði mér frá draumnum
sem var þannig að hann
hélt á Villý og sagði um
leið og hann rétti henni
barnið: „Nú verður þú
að taka við.“ Móður-
systir mín brást vel við
og bauðst til að gæta barnsins á meðan
ég væri að fljúga. Það kom líka á daginn
að það var mér til góðs að fara að vinna
og þurfa sem flugfreyja að sinna fjölda
fólks.“
Minningin lifir
Rúmlega 30 ár eru liðin frá láti Vil-
hjálms. Vilhelmína Eva er flutt að heim-
an og orðin móðir lítillar stúlku, Söru
Maríu. Þóra býr í Mosfellsbæ ásamt
Thelmu, dóttur sinni og Arngríms Jó-
hannssonar, fyrrverandi flugstjóra. Þóra
á að baki viðburðaríkt lífshlaup. Kjarna-
konan sem missti eiginmanninn og
stóð ein eftir með hvítvoðung stofnaði
seinna flugfélagið Atlanta, ásamt þáver-
andi eiginmanni sínum. Hún hefur allar
götur síðan verið í fremstu röð íslenskra
athafnakvenna og er alla daga á útopnu
við hin og þessi verkefni. Fram undan
eru minningartónleikar um Vilhjálm
sem vinirnir gömlu, Magnús Kjartans-
son og Jón Ólafsson, standa fyrir og
njóta liðsinnis fjölda söngvara og tón-
listarmanna. Í upphafi áttu að vera að-
eins einir tónleikar. Miðarnir seldust
upp á örskotsstundu og þá var bætt við
öðrum og allt fór á sömu leið. Þriðju
tónleikunum var þá bætt við. Samhliða
þeim verður stofnaður minningarsjóð-
ur sem Þóra stendur að ásamt gömlu
vinunum, Magnúsi og Jóni.
„Úr sjóðnum verður úthlutað einu
sinni á ári, á afmælisdegi hans 11. apr-
íl. Sjóðnum er ætlað að styðja við bak-
ið á ungum, efnilegum söngvurum.
Mér þykir vænt um að geta með þessu
heiðrað minningu hans. Vilhjálmur
hefur alltaf átt sinn stað í hjarta mér.
Það er þannig með nána ættingja, maka
og vini sem deyja. Maður gleym-
ir þeim aldrei. En
ég fór að ráð-
um ömmu
minnar og
lærði að
sleppa.
Við
áttum
saman góð
ár og ég er
þakklát
fyrir það.“
Vilhelmína Eva Vilhjálmsdóttir Heldur mikið upp á lögin svefnljóð og Hrafninn.
Jóhann Vilhjálmsson, sonur Vilhjálms:
Ljúfsárt að heyra pabba syngja
„Það er mjög sérstakt að eiga
föður sem er þjóðareign. En það er
notaleg tilfinning að heyra í honum
við og við í útvarpi, þannig minnir
hann á sig,“ segir Jóhann Vilhjálms-
son, sonur Vilhjálms Vilhjálmsson-
ar. Aðspurður hvers vegna hann telji
að faðir hans sé eins dáður og raun
ber vitni hjá þjóðinni segist Jóhann
ekki vita það fyrir víst. „En ég held
til dæmis að textasmíðin hjá hon-
um hitti í mark. Einnig tel ég að það
hvernig honum liggur rómur, hvern-
ig hann beitir röddinni og ber fram
textann stuðli að því að fólk tileinkar
sér þessi lög og opnar hjarta sitt fyr-
ir þeim. Það má líka vel vera að það
hafi eitthvað að segja hversu ungur
hann er var þegar hann féll frá. Hetj-
urnar eru alltaf mestar þegar þær eru
farnar.“
Jóhann var fjórtán ára þegar fað-
ir hans lést. „Þegar mér var sagt að
hann væri látinn upplifði ég fyrst
vantrú og velti fyrir mér hvernig
svona gæti gerst.
Seinna kom svo auðvitað söknuð-
urinn. Enn þann dag í dag upplifi ég
ljúfsárar minningar þegar ég heyri
tónlist hans.“
Margir segja að textann við lagið
Lítill drengur hafi Vilhjálmur samið
um Jóhann. „Pabbi er líklega einn til
svars um það. En ég tel þó líklegt að
hann hafi haft mig og Hjálmar bróður
í huga þegar hann samdi hann.“
Og Jóhann mun einmitt syngja
lagið Lítill drengur á minningartón-
leikunum um helgina ásamt Jónsa,
söngvara hljómsveitarinnar Í svörtum
fötum.
Jóhann segir þá félaga svo sem ekki
hafa æft neitt gríðarlega fyrir flutning-
inn. „Þetta lag hefur náttúrlega fylgt
mér í þrjátíu ár þannig að ég tel mig
kunna það aftur á bak og áfram. En
núna síðustu dagana fyrir tónleikana
hefur aðeins færst fjör í leikinn í æfing-
unum,“ segir Jóhann. Aðspurður hvort
hann syngi að staðaldri segir Jóhann
svo ekki vera, en þó hafi hann verið í
nokkrum kórum í gegnum tíðina og
komið fram með þeim bæði á tónleik-
um og óperusýningum. „En þetta er
frumraun mín á poppsviðinu.“
Litli drengurinn Líklegt er talið að
Vilhjálmur hafi haft Jóhann í huga
þegar hann samdi textann við lagið
Lítill drengur.
„Fólk gaf sig oft að Villa á förnum vegi og hann tók
því ævinlega vel. Stundum gat maður auðvitað orð-
ið dálítið pirraður þegar við fórum út að skemmta
okkur og allir vildu tala við hann. En Villi gaf sér allt-
af tíma til að tala við alla.“