Lögmannablaðið - 01.12.2005, Blaðsíða 40

40 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 4 / 2005
sé að finna gagnkvæma og ásættanlega
lausn ágreiningsins. Tjáskipti og við-
ræður eru æskilegar og nauðsynlegar
við hvers konar ágreining, jafnframt
því að vera tæki til lausnar. Við lausn
ágreinings þarf að viðurkenna að veru-
leikinn geti verið margvíslegur og
sannleikurinn ekki einhlítur.
Formfesta og sveigjanleiki.
Þótt reyndir sáttamenn geti oft við-
haft sveigjanleika milli hinna ákveðnu
þátta og þrepa í ferlinu á sáttafundum
er ekki vafi á því að sáttamiðlun er
ákveðið formbundið ferli. Sáttamiðlun
er ætíð innrömmuð með ákveðnum
einkennum, upphafi ferilsins og
lokum. Í ferlinu milli þeirra þátta fer
fram könnun á reynslu aðila af ágrein-
ingnum/deiluefninu, hvernig aðilar
upplifa ágreininginn og þeim tilfinn-
ingum sem bundnar eru þeirri reynslu.
Í því ferli skeður ákveðin afmörkun á
því efnissviði sem sáttamiðlunin tekur
til. Fyrst þá er hægt að fara að vinna
með sjálfan ágreininginn og þær
lausnir sem aðilar geta séð sem leið til
lausnar og sátta.
Til frekari glöggvunar er gott að lýsa
hverju einstöku þrepi sérstaklega, sem
hinn reyndi sáttamaður geymir í
minni sínu og hefur stöðugt stuðning
af ásamt innsæi sínu við þróun þeirrar
aðferðar sem sáttamanninum hentar
best.
Þrep sáttamiðlunar eru:
1. þrep. Upphaf sáttamiðlunar. Sátta-
maður tekur á móti aðilum og
bíður þá velkomna á sáttafund.
Sáttamaður kynnir aðilum vinnu-
ferlið í sáttamiðlun og ræðir af-
mörkun á hlutverkum aðila og
sáttamanns í því ferli.
2. þrep. Greinargerð aðila. Aðilar gera
grein fyrir sinni hlið málsins. Eftir-
farandi viðræður miðast við
afmörkun sjónarmiða, afstöðu
aðila, fá fram staðreyndir og tilfinn-
ingar, ekki síst hagsmuni og þarfir
aðila.
3. þrep. Ágreiningur afmarkaður. Þeir
þættir sem vert er að vinna áfram
með eru afmarkaðir. Ef vill er
ákveðið í hvaða röð taka á þættina
til skoðunar.
4. þrep. Mögulegar lausnir settar fram.
Á þessu stigi fer fram nokkurs
konar „brain storming“. Reynt er að
setja fram eins margar tillögur til
lausnar og mögulegt er án þess að
mat sé lagt á þær eða tekin afstaða
til þeirra.
5. þrep. Unnið að samkomulagi.
Samningaviðræður aðila á grund-
velli þeirra tillagna og hugmynda
sem aðilar hafa sett fram til lausnar.
6. þrep. Samkomulagsdrög skoðuð.
Raunhæfi sannreynt og lausir endar
hnýttir. Samkomulagið staðfest
með undirskrift aðila.
Hér hefur í stuttu máli verið farið
yfir ferli og hugmyndafræði sáttamiðl-
unar, svona til að gefa hugmynd um
meginstoðir sáttaferlisins, en nánari og
fyllri útlistun á innviðum og samspili
forms og sáttamans verður að bíða
betri tíma.
1 Vibeke Vindelöv, Jurist-og Ökonomforbundets Forlag
2004, bls. 96-100 og 262-264.