Lögmannablaðið - 01.03.2005, Blaðsíða 20

Inngangur.
Óhætt er að fullyrða að verðmætasta
eign hverrar lögmannsstofu er traust
skjólstæðingsins á henni. Ríki gagn-
kvæmt traust milli lögmanns og skjól-
stæðings verður öll vinnan faglegri og
líklegri til að skila árangri. Eitt af því
sem hvað mestu máli skiptir í þessu
sambandi er að lögmaðurinn sé óbund-
inn af þeim hagsmunum sem hann er
að vinna með, en á sviði lögfræðinnar
eru mun meiri líkur á því að hags-
munaárekstrar valdi vandræðum og mögulegu
tjóni en hjá flestum öðrum sérfræðingastéttum.
Varnaglar í lögum um lögmenn.
Í lögum um lögmenn nr. 77/1998 eru ákvæði
sem banna öðrum en þeim sem hafa opna lög-
mannsstofu með tilheyrandi starfsábyrgðartrygg-
ingum og umgjörð að selja lögmannsþjónustu.
Þeir lögfræðingar sem aflað hafa sér réttinda til að
stunda lögmannsstörf, en starfa hjá öðrum s.s.
bönkum, endurskoðunarskrifstofum o.fl., þurfa að
fá sérstaka undanþágu frá skilyrðum laganna fyrir
því að halda réttindum sínum, án þess að starfa
sem sjálfstæðir lögmenn. Þannig mega slíkir und-
anþágulögmenn einungis vinna að verkefnum
fyrir það fyrirtæki eða stofnun sem þeir vinna hjá,
en ekki fyrir þriðja aðila, þ.e.
viðskiptavini félagsins eða
stofnunarinnar út á við. Í stað-
inn er ekki gerð krafa til þeirra
um starfsábyrgðartryggingar,
sérstaka fjárvörslureikninga
eða opna starfsstöð fyrir
almenna viðskiptavini o.fl.
Ljóst er að afar mikilvægt
er að þessu sé haldið til haga
þannig að lögmenn sem vinna
á grundvelli slíkrar undanþágu
seilist ekki inn á svið lög-
manna með sjálfstæðan rekst-
ur. Slíkt myndi ekki einungis
veikja samkeppnisstöðu lögmanna í
sjálfstæðum rekstri gagnvart þessum
lögmönnum, heldur einnig auka veru-
lega hættuna á hagsmunaárekstrum,
þar sem hagsmunir skjólstæðingsins
mættu sín minna en hagsmunir fyrir-
tækisins sem borgar undanþágulög-
manninum launin.
Lögfræðideildir endurskoðun-
arfyrirtækjanna.
Þróun hér á landi undanfarin ár
hefur verið í þá átt að lögfræðideildir endurskoð-
unarskrifstofa fara stöðugt stækkandi. Oft á tíðum
hlýtur að vera a.m.k. áhorfsatriði hvort viðkom-
andi undanþágulögmaður sem þar vinnur, er að
vinna að verkefni fyrir vinnuveitanda sinn, sem
honum er heimilt, eða hvort starfið sé í raun farið
að felast í hagsmunagæslu fyrir viðskiptavini
félagsins út á við, sem honum er óheimilt að
sinna. Enn stærra vandamál í þessu sambandi eru
þó hinir augljósu hagsmunaárekstrar sem upp
koma ef viðskiptavinur endurskoðnarskrifstof-
unnar lendir í útistöðum við skattyfirvöld vegna
framtala sinna eða ársreikningsgerðar. Hvorum
herranum ætlar lögmaðurinn sem vinnur í skjóli
endurskoðunarskrifstofunnar að þjóna þegar
spurningin fer að snúast um mistök eða sök hjá
endurskoðandanum annars vegar og skjólstæð-
ingnum hins vegar?
Bankar og fjármála-
fyrirtæki.
Sams konar hætta er á hags-
munaárekstrum hjá lögmönnum
sem starfa hjá bönkum og fjár-
málafyrirtækjum. Þó þróunin
hafi verið í aðrar áttir erlendis
hin síðustu ár, virðist stefnan
hér vera í átt til ört vaxandi lög-
fræðiþjónustu bankanna. Í
stærri viðskiptum er ekki óal-
gengt að viðkomandi banki sjái
bæði um að lána fé til verkefnis-
20 1 / 2 0 0 5
Hagsmunaárekstrar
Helgi
Jóhannesson
hrl.
…augljós
samkeppnislagabrot
að ræða gagnvart
sjálfstætt starfandi
lögmönnum, sem er
gert að innheimta
virðisaukaskatt af sinni
þjónustu, …