Lögmannablaðið - 01.03.2005, Blaðsíða 25

25
Áhrif Evrópuréttar
Aðildin að Evrópska efnahagssvæð-
inu hefur haft veruleg áhrif á vinnurétt
hér á landi enda ber almennt að innleiða
gerðir Evrópusambandsins um vinnu-
rétt í íslenskan rétt. Hin nýja eða breytta
löggjöf byggir að því leyti á efnis-
reglum viðkomandi tilskipunar. Til við-
bótar hefðbundnum lögskýringargögn-
um þarf því að horfa til tilskipunarinnar
sjálfrar og hvernig hún er túlkuð í ráð-
gefandi álitum EFTA-dómstólsins og
dómum Evrópudómstólsins. Vegna EES-samnings-
ins hafa á síðustu árum t.d. verið sett ný lög um
réttarstöðu starfsmanna við aðilaskipti að fyrir-
tækjum nr. 72/2002, og um breytingar á vinnu-
verndarlögum nr. 46/1980, sbr. lög nr. 68/2003
(vinnutími, áhættumat á vinnustað sem vinnuveit-
anda ber að láta framkvæma o.fl.). Auk þess lög um
tímabundna ráðningu starfsmanna, nr. 139/2003 og
lög um starfsmenn í hlutastörfum, nr. 10/2004. Þá
eru lög um hópuppsagnir, nr. 63/2000 og réttar-
stöðu starfsmanna sem starfa tímabundið á Íslandi
á vegum erlendra fyrirtækja, nr. 54/2001 og fleiri
ótalin.
Réttarstaða starfsmanna við aðilaskipti að
fyrirtæki
Nýju lögin, nr. 72/2002, voru
sett til innleiðingar á tilskipun
2001/23/EB. Hugtakið aðilaskipti
er nú skýrt í lögunum. Átt er við
aðilaskipti að efnahagslegri ein-
ingu sem heldur einkennum
sínum, sbr. 4. tl. 2. gr. Það fer þó
eftir mati á atvikum hverju sinni
hvort um aðilaskipti er að ræða í
skilningi laganna. Gildir það hvort
heldur um er að ræða sölu eða
leigu á fyrirtæki eða hluta fyrir-
tækis. Meginatriðið er hvort
vinnuveitendaskipti hafi átt sér stað,
þ.e. nýr aðili sé orðinn lagalega ábyrg-
ur fyrir starfseminni og hvort fyrir-
tækið, eða sá hluti þess sem framseldur
hefur verið, heldur áfram rekstri á
sama eða svipaðan hátt og áður.
Í greinargerð með lögunum er að
finna ítarlegar skýringar með vísan til
dómaframkvæmdar Evrópudómstóls-
ins og umfjöllunar EFTA-dómstólsins.
Meginviðmiðið er, sem fyrr segir,
hvort fyrirtækið haldi einkennum sínum. Þar skiptir
máli að hve miklu leyti reksturinn er sambærilegur
fyrir og eftir aðilaskiptin. Í því sambandi þarf m.a.
að skoða hvort atvinnureksturinn sé framseldur
sem starfhæf eining. Það sem framselt er þarf að
vera varanleg efnahagsleg eining, sem skipulögð er
til að hafa með höndum starfsemi í ákveðnum til-
gangi, og takmarkist ekki við framkvæmd eins til-
tekins verkefnis. Við mat á því hvort sú eining haldi
einkennum sínum verður að líta heildstætt til þess
hverrar tegundar fyrirtækið er, hvort áþreifanleg
verðmæti eru framseld, svo sem fasteignir eða
lausafé, hvers virði óhlutbundin verðmæti eru við
framsalið, hvort meirihluti starfsmanna flyst til
nýja vinnuveitandans og hvort framsalshafi haldi
viðskiptatengslum framseljanda.
Vísast í þessu sambandi til dóma
Hæstaréttar í málum nr. 435/2002
og 344/2004 en í báðum þessum
málum var því hafnað að aðila-
skiptalögin ættu við. Samanber
hins vegar mál nr. 165/2002 og
375/2004.
Tilgangur laganna er að gera
starfsfólki kleift að starfa áfram
með sömu skilyrðum og giltu
gagnvart fyrri vinnuveitanda.
Þannig færast réttindi og skyldur
framseljanda samkvæmt ráðning-
L Ö G M A N N A B L A Ð I Ð
Breytingar
á sviði vinnuréttar
Hrafnhildur
Stefánsdóttir
hrl.
Eins og leiða má
af þessari saman-
tekt stafa breyt-
ingar á vinnuréttar-
reglum hér á landi
nú aðallega frá
gerðum ESB.