Lögmannablaðið - 01.11.2008, Blaðsíða 12

12 < LÖGMANNABLAÐIÐ – 3 / 2008
Eggert ranglega sakfelldur
Á hvaða forsendum var mál Eggerts
tekið upp og hafnað í tvígang áður en
það var samþykkt?
Í upphaflegum refsidómi frá 2001
urðu Hæstarétti á veruleg mistök
við mat á sönnunargögnum.
Meginsönnunargagn ákæruvaldsins
var endurskoðunarskýrsla frá einu
helsta endurskoðunarfyrirtæki
landsins en það var ekki í stöðu
óháðs aðila þar sem ættartengsl
voru milli ríkissaksóknara og
eigenda þess. Þegar málið var flutt
öðru sinni fyrir dómstólum tókst að
sýna fram á með aðstoð utanað-
komandi endurskoðanda, sem veitti
vörninni sérfræðiaðstoð, að hinu
virta endurskoðunarfyrirtæki höfðu
orðið á stórfelld mistök sem leiddu
til þess að skjólstæðingur minn var
tvíákærður fyrir sömu háttsemina.
Lögreglumenn þeir sem unnu að
rannsókn málsins lögðu skýrslu
endurskoðunarfyrirtækisins til
grundvallar rannsókn sinni og
treystu réttmæti hennar. Ríkis-
saksóknari lagði skýrsluna til
grundvallar ákæru og sönnunar-
færslu fyrir dómi. Þó að vörninni
hafði tekist að sýna fram á að
skýrslan var í verulegum atriðum
gölluð og ónothæf sem sönnunar-
gagn í opinberu máli byggði
Hæstiréttur samt á henni sem
sönnun um sekt skjólstæðings míns
um eitt atriði af þremur í ákæru.
Draga verður í efa að í nokkru
siðuðu ríki hefði dómstóll byggt
sakaráfall á sönnunargagni sem fyrir
lá að var í verulegum atriðum gallað
og rangt. Slíku sönnunargagni hefði
verið vikið til hliðar sem ónothæfu.
Það gerði Hæstiréttur hins vegar
ekki. Hann taldi að þótt gagnið væri
að mestu ónothæft og hefði leitt til
rangrar ákæru mætti samt sem áður
notast við rifrildið af skýrslunni sem
sönnunargagn til að fella sök á
ákærða.
Ævintýraleg rök dómara
Þrívegis var leitað endurupptöku
málsins en dómarar Hæstaréttar
vörðust fimlega og höfðu á lofti hin
ævintýralegustu rök fyrir því að
viðurkenna ekki að dómstólnum
hefði orðið á í messunni. Eitt helsta
ágreiningsmálið var um sönnunar-
gildi endurskoðunarskýrslunnar og
frá fyrsta degi var bent á að málið
yrði ekki dæmt á grundvelli þeirrar
skýrslu. Óhjákvæmilegt væri að
fram færi bókhaldsrannsókn óháðra
kunnáttumanna tilkvaddra af
dómstólum. Á þetta féllust dóm-
stólar ekki en um það hafa þeir
síðasta orðið samkvæmt lögum um
meðferð opinberra mála. Í vörn
Hæstaréttar fyrir einni endur-
upptökubeiðninni voru borin fram
þau rök að verjandinn hefði ekki séð
til þess að slíkir menn yrðu dóm-
kvaddir. Með því var leitast við að
koma ábyrgð á refsidóminum á
verjandann!
Í þriðja sinn sem óskað var endur-
upptöku var því mótmælt að þeir
dómarar sem fyrr höfðu komið að
málinu tækju afstöðu til beiðninnar
og þess krafist, með ítarlegum rök-
stuðningi, að þeir vikju sæti. Var á
það fallist og töldu nýir dómarar að
skilyrði endurupptöku væru uppfyllt
að undangengnum svörum sérfróðra
dómkvaddra manna um bókhald.
Hæstiréttur skipaður fimm dómur-
um, þar af fjórum varadómurum,
komst síðan að þeirri niðurstöðu að
Eggert Haukdal hefði með dómi
Hæstaréttar árið 2001 verið ranglega
sakfelldur. Í dóminum eru sönnun-
ar gögn metin að nýju og jafnframt
stuðst við ályktanir í mati dóm-
kvaddra matsmanna. Nokkuð
augljóst má telja að ekki hefði komið
til sakfellingar í Hæstarétti árið 2001
ef fallist hefði verið á að fram færi
rannsókn á viðkomandi bókhaldi og
sú rannsókn verið gerð af óvilhöllum
og sérfróðum dómkvöddum mönn-
um. Ég tel reyndar að Hæsta rétti
hefði verið skylt, jafnvel án kröfu frá
ákærða eða verjanda hans, að kveðja
til sérfróða menn til að fara yfir
bókhaldið áður en dómur gekk í
málinu.
Hvert verður framhaldið?
Rétt er að segja frá því að í hinum
nýja dómi Hæstaréttar var fallist á
að ríkið skyldi greiða Eggerti Hauk-
dal sakarkostnað í fyrra málinu svo
Viðtal við Ragnar Aðalsteinsson:
Dómurum Hæstaréttar geta orðið á mistök
Ragnar Aðalsteinsson hæstaréttar lögmaður hefur oftsinnis á lögmannsferli sínum vakið
athygli fyrir skelegga framgöngu í ýmsum mannréttindamálum. Nú síðast var hann
lögmaður Eggerts Haukdal sem var sýknaður í Hæstarétti eftir að hafa fengið endur­
upptöku á máli þar sem hann var fundinn sekur um fjárdrátt árið 2001. Þar með snéri
Hæstiréttur við fyrri dómi sínum en það er afar sjaldgæft að heimiluð sé endurupptaka
máls fyrir Hæsta rétti.