Lögmannablaðið - 01.12.2008, Blaðsíða 11

LÖGMANNABLAÐIÐ – 4 / 2008 > 11
Gunnar Þór taldi rökin gegn því að
íslenska ríkið bæri ábyrgð jafnframt
sterk. Hann nefndi að í inngangs­
orðum tilskipunarinnar væru talaði
um „ótiltæk innlán í lánastofnun“ í
eintölu og að ekki væri gert ráð fyrir
hruni bankakerfis í heild sinni.
Sérstaklega væri vikið að stöðugleika
bankakerfisins í inngangsorðunum
og að fjármögnun trygginganna
mætti eki stefna stöðugleika banka­
kerfis aðildarríkis í hættu.
Taldi Gunnar að ráða mætti af inn­
gangsorðunum að skylda íslenska
ríkisins fælist í því að koma kerfinu
upp en ekki „að styðja það fram í
rauðan dauðann.“ Benti hann á að í
inngangsorðunum væri tekið fram
að tilskipunin gæti ekki gert aðildar­
ríkin eða lögbær yfirvöld þeirra
ábyrg gagnvart innstæðu eigendum
ef þau hafa séð til þess að koma á
einu eða fleiri kerfum viðurkenndum
af stjórnvöldum. Þá væri ljóst að
engar athugasemdir hefði komið
fram við íslenska tryggingakerfið
enda væri það sambærilegt við
önnur kerfi og að stjórnvöld hér á
landi hefðu verið í góðri trú. Gunnar
Þór benti á að skýrslur Fram­
kvæmda stjórnar EB styddu þessar
niðurstöður, þ.e. að kerfin réðu ekki
við nema „single crisis“ hjá meðal­
stórri lánastofnun en ekki algjört
bankahrun.
Hugmyndin um réttarríki á
viðsjárverðum tímum
Oddný Mjöll Arnardóttir, prófessor
við lagadeild Háskólans í Reykjavík,
sagði í fyrirlestri sínum að það væri
nokkuð ljóst að mörg og margvísleg
álitaefni hefðu risið dagana á undan
út frá grunnhugmyndinni um réttar­
ríkið Ísland. Einkum vörðuðu þau
friðhelgi eignarréttarins, jafnræðis­
regluna sem bæði væri tryggð í
stjórnarskrá og stjórnsýslurétti og
lögmætisreglu og meðalhófsreglu
stjórnsýsluréttar.
Nefndi Oddný sem dæmi yfirtöku
ríkisins á meintum eignum stórra
sem smárra hluthafa í bönkunum,
mismunandi meðferð kröfuhafa eftir
því hvort krafa þeirra lendir á gamla
bankanum eða nýja ríkis bankanum,
sértæka ívilnandi aðgerð sem virðist
hafa farið fram í þágu viðskiptavina
ákveðinna peninga markaðssjóða og
gripið var til af nýju ríkisbönkunum
án laga heim ildar, mismunandi
meðferð við skipta vina peninga­
markaðs sjóða eftir því hvort þeir eru
á vegum nýju ríkisbankanna eða á
vegum annarra fjármálafyrirtækja og
mismunandi meðferð skuldara í
erlendri mynt eftir því hvort þeir
skulda hjá nýjum ríkisbanka eða
öðru fjármála fyrir tæki.
Oddný lagði áherslu á að lagfæra
bæri strax þrjú atriði í ríkjandi réttar­
stöðu: Í fyrsta lagi væri réttarstaðan
varðandi starfsemi á vegum skila­
nefnda gömlu bankanna allt of óljós
og að meðferð eigna og skulda sem
tilheyrðu gömlu bönk unum færu
fram á lagalegu einskis mannslandi.
Ekki lægju til grund vallar fyrir­
sjáanlegar almennar leikreglur sem
kvæðu nægilega á um réttarstöðu
kröfuhafa og að málsmeð ferð ar­
reglum sem giltu í framkvæmdinni
væri heldur ekki lýst. Í öðru lagi þá
yrði þegar í stað að huga að því að
undirbyggja starfsemi nýju bank­
anna með sæmandi hætti. Stofna
yrði til þeirra með lögum þar sem
stjórnkerfi og innra eftirlitskerfi væri
lýst og setja starfseminni starfsreglur
sem byggðust á meginreglum stjórn­
sýsluréttar. Í þriðja lagi þyrfti að
leggja af þann plagsið stjórnvalda að
senda bein og óbein skilaboð um
réttindi borgaranna út til almennings
og inn til ríkisbankanna með yfir­
lýsingum á blaðamannafundum eða
með einhvers konar tilmælum, án
lagastoðar, án tilheyrandi lýðræðis­
legrar umfjöllunar á Alþingi og án
undanfarandi mats á áhrifum skila­
boðanna í ljósi meðalhófsreglu og
jafnræðisreglu.
Fullt út úr dyrum
Skemmst er frá því að segja að
fundur lagadeildar Háskólans í
Reykjavík tókst í alla staði mjög vel
og var hann afar vel sóttur. Fjörugar
umræður urðu um framsögur sex­
menningana og hlutu erindi þeirra
nokkra athygli í fjölmiðlum.
Borgar Þór Einarsson hdl.
gunnar Þór Pétursson. oddný mjöll arnardóttir.